Captopus
| Captopus | |
| Li et Cai, 2021 | |
| Okres istnienia: alb–cenoman | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Captopus |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Captopus depressiceps Li et Cai, 2021 | |
Captopus – wymarły rodzaj chrząszczy z rodziny podrywkowatych. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek, Captopus depressiceps. Żył w kredzie na terenie współczesnej Mjanmy.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 2021 roku przez Li Yandę i Cai Chenyanga na łamach „Insects”. Opisu dokonano na podstawie inkluzji w bursztynie birmańskim, odnalezionej w kopalni koło Noije Bum w gminie Tanai i dystrykcie Myitkyina na terenie birmańskiego stanu Kaczin. Skamieniałość datowana jest na późny alb lub wczesny cenoman. Nazwa rodzajowa to anagram nazwy innego podrywkowatego, Pactopus, natomiast epitet gatunkowy oznacza po łacinie „wklęsłogłowy”[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o wydłużonym ciele długości 2,5 mm i szerokości 0,9 mm. Poprzeczna głowa odznaczała się dwoma głębokimi wklęśnięciami po bokach, utworzonymi przez przedłużenia bruzd wokół listewek półokalających panewki czułkowe. Na czole brak było żeberka środkowego. Duże, umiarkowanie wykrojone oczy złożone budowały drobne fasetki. Jedenastoczłonowe czułki miały człon drugi osadzony na pierwszym wierzchołkowo, a trzy ostatnie człony powiększone i formujące buławkę. Przedplecze było 1,6 raza szersze niż dłuższe, o zbieżnych ku przodowi bokach, ostrych i wystających kątach tylnych i dwufalistej krawędzi tylnej. Zarys tarczki był wielokątny. 2,1 raza dłuższe niż razem szerokie, najszersze za nasadą pokrywy miały punktowane rzędy. Bruzdy do chowania czułków biegły równolegle do szwu notosternalnego i przeciągnięte były wzdłuż tylnych krawędzi hypomer. Prawie trapezowate przedpiersie miało niemal równoległe żeberka i ostro zakończony wyrostek międzybiodrowy wchodzący w jamkę na śródpiersiu. Płytki zabiodrzy przedłużone były pośrodkowo ku tyłowi. Odnóża wszystkich par wieńczyły pięcioczłonowe stopy. Na spodzie odwłoka widocznych było pięć sternitów, z których ostatni był dwukrotnie dłuższy niż czwarty[1].
Paleoekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedliskiem tego owada były gorące i wilgotne tropikalne lasy deszczowe o bujnej roślinności. Zdominowane były przez araukariowate, zwłaszcza z rodzaju agatis, ale występowały tu też sekwoje, metasekwoje, sosny, cedry i cyprysy. Piętro podszytu tworzyły głównie paprocie i widłaki właściwe. Pory roku determinowane były głównie przez opady[2]. Lasy te rosły nad brzegami rzek, jezior, lagun czy estuariów, o czym świadczy udział fauny słodkowodnej[3]. Nie były odległe od wybrzeży morskich, jako że w bursztynie birmańskim czasem spotkać można organizmy słonowodne, a zwłaszcza ślady ich działalności[4][5]. Biota lasów cechowała się dużą bioróżnorodnością; do 2022 roku stwierdzono w burmicie około 2390 gatunków, 1575 rodzajów i 689 rodzin organizmów lądowych i słodkowodnych, w tym ponad 2240 gatunków, 1445 rodzajów, 612 rodzin, 66 rzędów i 8 gromad stawonogów[6]. Wśród nich podrywkowate reprezentują również Electrothroscus yanpingae[1], Pactopus burmensis[7], Pseudopactopus robustus[1] oraz Trixagosoma guangyuani[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Yan-Da Li, Diying Huang, Chenyang Cai. New Genera and Species of the Family Throscidae (Coleoptera: Elateroidea) in Mid-Cretaceous Burmese Amber. „Insects”. 12 (1), 2021. DOI: 10.3390/insects12010063.
- ↑ George Poinar, Roberta Poinar: What Bugged the Dinosaurs?: Insects, Disease, and Death in the Cretaceous. Princeton University Press, 2008, s. 17-36. ISBN 978-0691124315.
- ↑ Ivan N. Bolotov, Olga V. Aksenova, Ilya V. Vikhrev, Ekaterina S. Konopleva, Yulia E. Chapurina, Alexander V. Kondakov,. A new fossil piddock (Bivalvia: Pholadidae) may indicate estuarine to freshwater environments near Cretaceous amber-producing forests in Myanmar. „Scientific Reports”. 11 (1), 2021. DOI: 10.1038/s41598-021-86241-y. ISSN 2045-2322.
- ↑ Mao, Y.; Liang, K.; Su, Y.; Li, J.; Rao, X.; Zhang, H.; Xia, F.; Fu, Y.; Cai, C.; Huang, D.. Various amberground marine animals on Burmese amber with discussions on its age. „Palaeoentomology”. 1 (1), 2018. DOI: 10.11646/palaeoentomology.1.1.11.. ISSN 2624-2834.
- ↑ Yu, T.; Kelly, R.; Mu, L; Ross, A.; Kennedy, J.; Broly, P.; Xia, F.; Zhang, H.; Wang, B.; Dilcher, D.. An ammonite trapped in Burmese amber. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 116 (23), s. 11345–11350, 2019. DOI: 10.1073/pnas.1821292116. ISSN 0027-8424.
- ↑ Andrew J. Ross: Burmese (Myanmar) amber taxa, on-line supplement v.2022.1. 14-10-2022. [dostęp 2023-09-16].
- ↑ J. Muona. Throscidae (Coleoptera) relationships, with descriptions of new fossil genera and species. „Zootaxa”. 4576 (3), s. 521–543, 2019. DOI: 10.11646/zootaxa.4576.3.6..
- ↑ Li, Yan-Da; Zhao, Yan-Chen; Huang, Di-Ying; Cai, Chen-Yang. A new throscid from mid-Cretaceous Burmese amber (Coleoptera: Elateroidea: Throscidae). „Historical Biology: An International Journal of Paleobiology”. 33 (9), s. 1804–1808, 2020. DOI: 10.1080/08912963.2020.1741573.