Czerniec grubopędowy

Czerniec grubopędowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	czerniec
Gatunek	czerniec grubopędowy
	Nazwa systematyczna
	Actaea pachypoda Elliott; Sketch Bot. S. Carolina 2(1): 15 1821
Synonimy
	Actaea brachypetala var. coerulea DC.; Actaea brachypetala var. microcarpa DC.; Actaea pachypoda f. microcarpa (DC.) Fassett; Actaea pachypoda f. pachypoda;
	Actaea brachypetala var. coerulea DC.; Actaea brachypetala var. microcarpa DC.; Actaea pachypoda f. microcarpa (DC.) Fassett; Actaea pachypoda f. pachypoda;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czerniec grubopędowy (Actaea pachypoda Elliott) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje naturalnie w Ameryce Północnej. Jest także uprawiany w różnych częściach świata^[4].

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Rośnie naturalnie w Ameryce Północnej – w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. W Stanach Zjednoczonych spotykany jest w Maine, Connecticut, Vermont, New Hampshire, Massachusetts, Rhode Island, w stanie Nowy Jork, New Jersey, Pensylwanii, Marylandzie, Wirginii Zachodniej, Ohio, Indianie, Michigan, Delaware, Wirginii, Tennessee, Kentucky, Karolinie Południowej, Karolinie Północnej, Georgii, na Florydzie, w Alabamie, Arkansas i Missisipi. W Kanadzie został zarejestrowany w prowincjach Nowa Szkocja, Ontario, Quebec, Wyspa Księcia Edwarda oraz Nowy Brunszwik^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Bylina dorastająca do około 30–60 cm wysokości. Tworzy grube kłącza^[5]^[6].

Liście: Złożone z trzech listków o kształcie od owalnego do elipsoidalnego. Pojedyncze listki są proste lub trójdzielne. Od spodu są owłosione. Blaszka liściowa jest ząbkowana na brzegu. Ogonek liściowy jest mniej lub bardziej owłosiony^[5].
Kwiaty: Zebrane w wyprostowane grona dorastające do 2–17 cm długości, o owłosionych osiach. Kwiaty rozwijają się na szczytach pędów. Mają białą barwę. Osadzone są na długich szypułkach^[5]^[6].
Owoce: Jagody o kształcie od elipsoidalnego do kulistego, osiągają 6–9 mm średnicy, mają białą (czasami czerwoną) barwę, czarne przy wierzchołku. Są osadzone na grubych szypułkach o czerwonej barwie^[5]^[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rośnie w lasach liściastych zrzucających liście. Występuje na wysokości do 1200 m n.p.m.^[5] Najlepiej rośnie w cieniu. Preferuje żyzne, próchniczne podłoże. Kwitnie od maja do czerwca, natomiast owoce dojrzewają od lipca do października^[6].

Wszystkie części rośliny są trujące, lecz najwięcej toksyn znajduje się w owocach i korzeniach. Zawiera między innymi glikozydy i protoanemoninę. W przypadku spożycia w dużych ilościach pojawić mogą się objawy takie jak pieczenie w ustach i gardle, ślinotok, ostre bóle brzucha, bóle głowy, biegunka, zawroty głowy czy halucynacje^[6].

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

W obrębie tego gatunku wyróżniono jedną formę^[3]:

Actaea pachypoda f. rubrocarpa (Killip) Fernald

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Uprawiany jest jako roślina ozdobna^[4]. Niektóre plemiona indiańskie używają tej rośliny w medycynie ludowej w leczeniu niektórych dolegliwości gardła^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Actaea pachypoda Elliott. The Plant List. [dostęp 2016-06-29]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Taxon: Actaea pachypoda Elliott. U.S. National Plant Germplasm System. [dostęp 2016-06-29]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Actaea pachypoda. Plantes & botanique. [dostęp 2016-06-29]. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Actaea pachypoda. NC Cooperative Extension. [dostęp 2016-06-29]. (fr.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).

[tpl-3] Actaea pachypoda Elliott. The Plant List. [dostęp 2016-06-29]. (ang.).

[grin-4] Taxon: Actaea pachypoda Elliott. U.S. National Plant Germplasm System. [dostęp 2016-06-29]. (ang.).

[peb-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Actaea pachypoda. Plantes & botanique. [dostęp 2016-06-29]. (fr.).

[ncce-6] Actaea pachypoda. NC Cooperative Extension. [dostęp 2016-06-29]. (fr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]