Gaszowice (województwo śląskie)
50°06′31″N 18°25′50″E/50,108611 18,430556
| wieś | |
 Fragment zabudowy w miejscowości Gaszowice | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
3117[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
44-293[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SRB |
| SIMC |
0214155 |
Położenie na mapie gminy Gaszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu rybnickiego  | |
| 50°06′31″N 18°25′50″E/50,108611 18,430556[1]
| |
| Strona internetowa | |
Gaszowice (niem. Gaschowitz[4][5]) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie rybnickim, w gminie Gaszowice[6][7]. Siedziba gminy Gaszowice.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gaszowice. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Wieś ma metrykę średniowieczną i jest notowana od XIV wieku. Wymieniona w 1316 jako de Gassowicz, 1373 Gassouicz, 1428 Gaschowicz, 1444 Gassowicz, 1602 Gassowiczy, 1680 villa Gassowicz, 1743 Gaschowitz, 1784 Gaschowitz, 1845 Gaschowitz, Gaszowice, 1881 Gaszowice, Gaschowitz. Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Gasz średniowiecznej formy imienia Gaweł z dodaniem sufiksu -owice[8].
Miejscowa legenda przypisuje nazwę Gaszowice imieniu rycerza Gasz, który podobno wybudował osadę w XII wieku. Końcówka nazwy wskazuje jednak, że była to raczej osada rodowa (w przeciwnym razie nazwa przybrałaby inną – np. „Gaszyn” lub „Gaszów”[9]). Ponadto, osadnictwo na prawie lokacyjnym zaczęło się na większą skalę dopiero po najeździe mongolskim w XIII wieku.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0214161 | Pogwizdów | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia regionu[edytuj | edytuj kod]
Znaleziska resztek ceramiki w Gaszowicach oraz monet rzymskich w Czernicy, są dowodem na to, iż w okresie wczesnego średniowiecza (do 600 r.) istniało już osadnictwo na terenie gminy. Do około 890 roku ziemia rybnicko-wodzisławska, w skład której wchodziła gmina Gaszowice, leżała w granicach jednego ze śląskich plemion – Gołęszyców. Około roku 900 ziemie te zostały podporządkowane Wielkim Morawom.
W 990 roku Mieszko I włączył Śląsk do formującego się państwa polskiego. Ziemia ta pozostawała we władaniu książąt polskich do 1327 roku, kiedy to Leszek, książę raciborski złożył hołd lenny królowi Czech Janowi Luksemburskiemu. Pod rządami Czech ziemie te znajdowały się do roku 1526, wówczas zostały włączone do Austrii. Po pierwszej wojnie śląskiej, w 1742, podzielono Śląsk na część austriacką i pruską. Górny Śląsk przeszedł we władanie Prus.
W lipcu 1922 roku w efekcie powstań śląskich i plebiscytu na Górnym Śląsku po 595 latach powiat rybnicki, w obrębie którego znajdowała się gmina Gaszowice, powrócił do Polski. Okres przynależności do Polski przerwała II wojna światowa, wtedy to Śląsk był częścią III Rzeszy.
Historia wsi[edytuj | edytuj kod]
Według miejscowej legendy Gaszowice założone zostały w końcu XII wieku przez rycerza nazwiskiem Gasz. Można je zaliczyć do najstarszych osad w okolicy, już w 1317 należały do księstwa Raciborskiego (książę Jan I)[10]. W porównaniu z sąsiednimi miejscowościami Szczerbice charakteryzują się krótszą historią. Powstały na przełomie XV i XVI wieku jako dobra rycerskie. Pierwsza wzmianka o Szczerbicach pochodzi z 1410 roku – źródła historyczne wymieniają w bitwie pod Grunwaldem rycerza Jana ze Szczerbic walczącego po stronie króla polskiego Władysława Jagiełły. Łuków Śląski nie mógł powstać wcześniej niż w drugiej połowie XVI wieku, o czym świadczy charakter osadniczy gospodarstw tego typu, które powstawały dopiero w tym czasie na Śląsku. Po raz pierwszy nazwa wsi Czernica pojawiła się w dokumencie z 17 marca 1317 roku. Pierwszym właścicielem wsi był szlachcic o imieniu Tomisław.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
Klub sportowy[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 31815
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 252 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Gemeindeverzeichnis Kreis Rybnik [Stand: 1. 1. 1908] [online], www.territorial.de [dostęp 2023-07-16].
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom II - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2023-07-16].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Rymut 1999 ↓, s. 94.
- ↑ Koneczny: Dzieje Polski za Piastów
- ↑ Feliks Musialik, Historia miast i parafii śląskich, Śląska Biblioteka Cyfrowa, 1943, 33 (37) [dostęp 2023-08-01].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-05-22].
- ↑ Dąb Gaszowice. [dostęp 2021-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-09)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. III, E-I, hasło "Gaszowice (2)". Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1999, s. 94. ISBN 83-87795-45-3.
- Feliks Koneczny: Dzieje Polski za Piastów, rozdział IV, akapit "Organizacya Rodowa". Nakładem Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej 1902. Reprint Fundacja Antyk, Komorów 1997, s. 91-93. ISBN 83-86482-53-2
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
