Języki zachodniej Ptasiej Głowy
| Obszar | |
|---|---|
| Klasyfikacja genetyczna |
|
| Podział |
• języki moi-seget |
| Kody rodziny językowej | |
| Glottolog | west1493 |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. | |
Języki zachodniej Ptasiej Głowy (ang. West Bird’s Head languages) – grupa słabo udokumentowanych języków papuaskich używanych w prowincji Papua Zachodnia w Indonezji. Ich zasięg geograficzny obejmuje zachodnią część półwyspu Ptasia Głowa oraz wschodni skrawek wyspy Salawati w archipelagu Raja Ampat[1]. Są przypuszczalnie spokrewnione z językami północnohalmaherskimi z prowincji Moluki Północne[2].
Kontakt językowy i klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Na strukturę języków zachodniej Ptasiej Głowy znacznie rzutował wpływ języków austronezyjskich. Wpływy austronezyjskie są widoczne w szyku wyrazów (SVO zamiast typowo papuaskiego SOV), elementach leksyki oraz formach zaimków i liczebników[3].
Początkowo H.K.J. Cowan uważał, że mogą to być języki austronezyjskie; nie było jasne, do której z grup powinny zostać zaliczone[3]. G. Reesink (1998) sugeruje, że zachodniopapuaskie języki Ptasiej Głowy można rozpatrywać jako języki mieszane, które wymykają się tradycyjnej klasyfikacji genetycznej[4]. Wszystkie z nich znalazły się pod wpływem języka biak (tradycyjna lingua franca) i innych języków zatoki Cenderawasih[3]. W tradycyjnym ujęciu zakładano, że wszystkie papuaskie języki Ptasiej Głowy (z wyjątkiem języków południowej części półwyspu) są spokrewnione, ale w nowszych pracach zarzucono tę praktykę, wyróżniając na tym obszarze kilka rodzin[5].
Języki zachodniej Ptasiej Głowy tworzą grupę wyraźnie ze sobą spokrewnionych języków. Podobieństwa w formach zaimków (a w mniejszym stopniu dane leksykalne) wskazują na ich związek z językami północnohalmaherskimi[6]. Nie wiadomo, czy jest to związek natury genetycznej (dalekie pokrewieństwo), czy też świadectwo kontaktów między tymi grupami (oraz między nimi a językami austronezyjskimi)[7]. Obie rodziny zostały ulokowane w ramach fyli zachodniopapuaskiej[8][9]. G. Holton i M. Klamer (2018) uważają tę propozycję za obiecującą. Brak natomiast dostatecznych dowodów na genetyczną jedność papuaskich rodzin językowych Ptasiej Głowy[9].
Podział wewnętrzny[10][11][edytuj | edytuj kod]
- Języki moi-seget:
- Języki moraid-kalabra-tehit:
- ? kuwani
Dokumentacja języka kuwani sprowadza się do jednego spisu słów, ale dane te sugerują, że jest to odrębny język (choć był też utożsamiany z kalabra)[1]. Nie zarejestrowano jego dokładnej lokalizacji, ani nie określono też liczby użytkowników[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Holton i Klamer 2018 ↓, s. 579.
- ↑ van Staden i Reesink 2008 ↓, s. 19–20.
- ↑ a b c Holton i Klamer 2018 ↓, s. 625.
- ↑ Reesink 1998 ↓, s. 637.
- ↑ Unterladstetter 2020 ↓, s. 37.
- ↑ Miedema i Reesink 2004 ↓, s. 27, 31.
- ↑ Reesink 2005 ↓, s. 187–188.
- ↑ Donohue 2008 ↓, s. 43.
- ↑ a b Holton i Klamer 2018 ↓, s. 626.
- ↑ Holton i Klamer 2018 ↓, s. 580.
- ↑ Berry i Berry 1987 ↓, s. 51.
- ↑ Voorhoeve 1975 ↓, s. 718.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Keith Berry, Christine Berry: A Survey of Some West Papuan Phylum Languages. W: Peter J. Silzer, Joyce K. Sterner (red.): Workpapers in Indonesian Languages and Cultures. T. 4. Summer Institute of Linguistics, 1987, s. 25–55. OCLC 896388316. [dostęp 2022-10-16]. (ang.).
- Mark Donohue: Bound pronominals in the West Papuan languages. W: Claire Bowern, Bethwyn Evans, Luisa Miceli (red.): Morphology and Language History: In honour of Harold Koch. Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing, 2008, s. 43–58, seria: Current Issues in Linguistic Theory 298. DOI: 10.1075/cilt.298.06don. ISBN 978-90-272-9096-0. OCLC 277090439. (ang.).
- Gary Holton, Marian Klamer: The Papuan languages of East Nusantara and the Bird’s Head. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 569–640, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-005. ISBN 978-3-11-029525-2. OCLC 1041880153. (ang.).
- Jelle Miedema, Ger Reesink: One Head, Many Faces: New Perspectives on the Bird’s Head Peninsula of New Guinea. Leiden: KITLV Press, 2004, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 219. DOI: 10.1163/9789004454385. ISBN 978-90-67-18229-4. ISBN 978-90-04-45438-5. OCLC 1312159896. [dostęp 2022-08-15]. (ang.).
- Ger Reesink: West Papuan languages: roots and development. W: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide, Jack Golson (red.): Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2005, s. 185–218, seria: Pacific Linguistics 572. ISBN 978-0-85883-562-7. OCLC 67292782. [dostęp 2022-09-21]. (ang.).
- Ger P. Reesink: The Bird‘s Head as Sprachbund. W: Jelle Miedema, Cecilia Odé, Rien A.C. Dam (red.): Perspectives on the Bird‘s Head of Irian Jaya, Indonesia; Proceedings of the Conference, Leiden, 13–17 October 1997. Amsterdam–Atlanta: Rodopi, 1998, s. 603–642. DOI: 10.1163/9789004652644_032. ISBN 978-9-004-65264-4. ISBN 978-9-042-00644-7. OCLC 41025250. (ang.).
- Miriam van Staden, Ger Reesink: Serial verb constructions in a linguistic area. W: Gunter Senft (red.): Serial Verb Constructions in Austronesian and Papuan Languages. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2008, s. 17–54, seria: Pacific Linguistics 594. ISBN 978-0-85883-591-7. OCLC 271765117. [dostęp 2022-09-20]. (ang.).
- Volker Unterladstetter: Multi-verb constructions in Eastern Indonesia. Berlin: Language Science Press, 2020, seria: Studies in Diversity Linguistics 28. DOI: 10.5281/zenodo.3546018. ISBN 978-3-96110-216-7. OCLC 1154284367. [dostęp 2023-02-23]. (ang.).
- Clemens L. Voorhoeve: West Papuan Phylum languages on the mainland of New Guinea: Bird's Head (Vogelkop) Peninsula. W: Stephen A. Wurm (red.): New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, s. 717–728, seria: Pacific Linguistics C-38. DOI: 10.15144/PL-C38.717. ISBN 978-0-85883-131-5. OCLC 2565788. [dostęp 2022-09-20]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- West Bird’s Head, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2022-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-08] (ang.).