Język mpur
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
7 tys. (1993)[1] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | akc | ||
| IETF | akc | ||
| Glottolog | mpur1239 | ||
| Ethnologue | akc | ||
| BPS | 0910 2, 0819 2 | ||
| WALS | mpu | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język mpur, także: amberbaken, dekwambre, ekware, kebar – język papuaski używany w prowincji Papua Zachodnia w Indonezji. Według danych z 1993 roku posługuje się nim 7 tys. osób[1]. Jego użytkownicy zamieszkują północno-wschodni fragment półwyspu Ptasia Głowa[2].
Nie wykazano jego pokrewieństwa z innymi językami. Bywa rozpatrywany jako izolat[1][3]. C.L. Voorhoeve (1975) włączył mpur do propozycji fyli zachodniopapuaskiej[4]; podobnie M. Ross (2005), w swojej próbnej klasyfikacji opartej na analizie form zaimków, zaliczył go do języków zachodniopapuaskich[5]. G. Holton i M. Klamer (2018) oraz H. Hammarström (2018) nie potwierdzają postulowanych związków zewnętrznych[6][7].
Występują różnice dialektalne (w zakresie leksyki i prozodii). Różnymi odmianami posługują się mieszkańcy wybrzeża, ludność doliny Kebar i ludność górska[2]. Według Ethnologue dzieli się na dwa dialekty – ajiw i sirir[1]. W użyciu jest również język indonezyjski[1].
Jest językiem tonalnym[8][9]. W zakresie morfologii i syntaktyki wykazuje wpływy języków austronezyjskich (szyk wyrazów SVO, mało złożona morfologia)[2]. Występują zapożyczenia z biak-numfor, lokalnego malajskiego i języka narodowego; a także z języka niderlandzkiego[10].
Nazwa „amberbaken”, upowszechniona przez grupę etniczną Biak, ma charakter pejoratywny[11]. Jeszcze w latach 70. XX w. wyróżniano dwa języki: „amberbaken” i „kebar”, tworzące rodzinę amberbaken[4]. C. Odé (2002) odnotowała, że nazwy „kebar” i „amberbaken” odnoszą się do regionów, gdzie występuje język mpur[2].
Sporządzono skrótowy opis jego gramatyki[6] (A sketch of Mpur, 2002[12]). Wcześniejsze materiały ograniczają do opisu fonologii, listy słownictwa i pewnej grupy prac (G. Kalmbacher, C. Kalmbacher)[9]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Mpur, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-05-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01] (ang.).
- ↑ a b c d Odé 2002 ↓, s. 47.
- ↑ Palmer 2018 ↓, s. 9.
- ↑ a b Voorhoeve 1975 ↓, s. 722.
- ↑ Ross 2005 ↓, s. 56–57.
- ↑ a b Holton i Klamer 2018 ↓, s. 582.
- ↑ Hammarström 2018 ↓, s. 289.
- ↑ Jelle Miedema, Ger Reesink: One Head, Many Faces: New Perspectives on the Bird’s Head Peninsula of New Guinea. Leiden: KITLV Press, 2004, s. 31, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 219. DOI: 10.1163/9789004454385. ISBN 978-90-67-18229-4. ISBN 978-90-04-45438-5. OCLC 1312159896. [dostęp 2022-08-15]. (ang.).
- ↑ a b Odé 2002 ↓, s. 48.
- ↑ Odé 2002 ↓, s. 47, 60.
- ↑ Christine Berry, Keith Berry: A description of Abun: a west Papuan language of Irian Jaya. Canberra: Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 1999, s. 2, seria: Pacific Linguistics B-115. DOI: 10.15144/PL-B115. ISBN 0-85883-482-0. OCLC 38834381. (ang.).
- ↑ Odé 2002 ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Harald Hammarström: Language isolates in the New Guinea region. W: Lyle Campbell (red.): Language Isolates. Abingdon–New York: Routledge, 2018, s. 287–322, seria: Routledge Language Family Series. DOI: 10.4324/9781315750026-11. ISBN 978-1-315-75002-6. OCLC 1000447105. (ang.).
- Gary Holton, Marian Klamer: The Papuan languages of East Nusantara and the Bird’s Head. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 569–640, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-005. ISBN 978-3-11-029525-2. OCLC 1041880153. [dostęp 2024-01-04]. (ang.).
- Cecilia Odé: A sketch of Mpur. W: Ger P. Reesink (red.): Languages of the eastern Bird’s Head. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2002, s. 45–108, seria: Pacific Linguistics 524. DOI: 10.15144/PL-524.45. ISBN 0-85883-494-4. OCLC 50699329. (ang.).
- Bill Palmer: Language families of the New Guinea Area. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 1–20, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-001. ISBN 978-3-11-029525-2. OCLC 1041880153. (ang.).
- Malcolm Ross: Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages. W: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide, Jack Golson (red.): Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2005, s. 15–66, seria: Pacific Linguistics 572. ISBN 0-85883-562-2. OCLC 67292782. [dostęp 2022-09-20]. (ang.).
- Clemens L. Voorhoeve: West Papuan Phylum languages on the mainland of New Guinea: Bird's Head (Vogelkop) Peninsula. W: Stephen A. Wurm (red.): New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, s. 717–728, seria: Pacific Linguistics C-38. DOI: 10.15144/PL-C38.717. ISBN 978-0-85883-131-5. OCLC 2565788. (ang.).