Jan Stangryciuk-Black

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Stangryciuk-Black
Jan Stangreciuk
Yan Black
Ilustracja
Jan Stangryciuk-Black (2017)
porucznik porucznik
Pełne imię i nazwisko

Jan Edward Stangryciuk-Black

Data i miejsce urodzenia

8 kwietnia 1922
Chełm

Data i miejsce śmierci

22 października 2023
Londyn

Przebieg służby
Lata służby

1942–1948

Siły zbrojne

Polskie Siły Zbrojne
Brytyjskie Siły Zbrojne

Formacja

Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii
RAF

Jednostki

18 OTU
Dywizjon 300

Stanowiska

tylny strzelec pokładowy, instruktor, kontroler ruchu lotniczego

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Późniejsza praca

handlowiec

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941) Medal Lotniczy Gwiazda Lotniczych Załóg w Europie (Wielka Brytania) Medal Obrony (Wielka Brytania) Bomber Command Medal (Wielka Brytania)
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Edward Stangryciuk-Black[1], pierw. Jan Edward Stangreciuk (ur. 8 kwietnia 1922 w Chełmie, zm. 22 października 2023 w Londynie[2]) – polski lotnik, porucznik Wojska Polskiego, plutonowy Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, chorąży (ang. warrant officer) Królewskich Sił Powietrznych, strzelec pokładowy Dywizjonu 300.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Konstantego[3]. W 1934 wyemigrował wraz z rodziną do Argentyny. W 1942 zgłosił się jako ochotnik do Polskich Sił Zbrojnych i trafił do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął szkolenie jako strzelec pokładowy w samolotach bombowych, w 18 Operational Training Unit.

2 października 1942 w Bramcote podczas lotu szkoleniowego samolot Wellington IC, pilotowany przez pilota kpr. Mariana Hesse, z radiotelegrafistą, kpr. pchor. Edmundem Misteckim oraz strzelcem pokładowym, kpr. Janem Stangryciukiem, rozbił się w kilka minut po starcie na skutek awarii silnika. Maszyna złamała się na dwie części i zaczęła palić. Stangryciuk, który stracił przytomność, zdołał się ocknąć i opuścić samolot, jednak powrócił jeszcze na pokład, by ratować pozostałych lotników, co, niestety, zakończyło się niepowodzeniem. Jan Stangryciuk jako jedyny z załogi przeżył katastrofę, ale uległ ciężkim poparzeniom. W szpitalu RAF zajął się nim doktor Archibald McIndoe – specjalista w leczeniu oparzeń, a Jan Stangryciuk został członkiem Guinea Pig Club, do którego należeli lotnicy leczeni pionierskimi i eksperymentalnymi metodami (według przypuszczeń dziennika The Times, był ostatnim żyjącym członkiem klubu)[4]. Przeszedł kilkanaście operacji, w tym operacje rąk, a także rekonstrukcję twarzy[5]. Po kilkumiesięcznym leczeniu powrócił do służby i był przez kilka miesięcy instruktorem strzelców pokładowych Air Gunnery School w Szkocji. Od listopada 1944 w stopniu plutonowego PSP[6] latał jako tylny strzelec w bombowcach Lancaster w 300 Dywizjonie Bombowym „Ziemi Mazowieckiej”, w załodze por. pilota Jana Konarzewskiego. W latach 1944–1945 wziął udział w osiemnastu misjach nad terytorium Niemiec. Następnie został wezwany do szpitala na dokończenie leczenia. Kilka dni później, w nocy z 20/21 lutego 1945 samolot pilotowany przez por. Konarzewskiego wraz załogą został zestrzelony przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą nad Leverkusen[7]. W 1946 jako członek Guinea Pig Club wziął udział w Londyńskiej Paradzie Zwycięstwa[8]. Po rozwiązaniu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii został przyjęty do RAF, gdzie służył jako kontroler ruchu lotniczego w stopniu chorążego (ang. warrant officer). Ze służby odszedł w 1948[9].

Następnie przyjął nazwisko pierwszej żony Evelyn (Black) i osiadł w Londynie[10]. Przez dwanaście lat pracował jako handlowiec w fabryce wyrobów gumowych[11].

W następnych latach ożenił się po raz drugi, z Jadwigą, oraz pozostawał zaangażowany w działania kombatanckie i polonijne w Wielkiej Brytanii[8]. 26 sierpnia 2020 prezydent RP Andrzej Duda mianował go na pierwszy stopień oficerski podporucznika Wojska Polskiego[12]. 2 września 2023 otrzymał awans na stopień porucznika w stanie spoczynku[13].

Zmarł 22 października 2023 w Londynie[14], w wieku 101 lat[15]. 10 listopada 2023 po nabożeństwie w kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie, został pochowany na cmentarzu Gunnersbury[16]. Uroczystości miały charakter państwowy z asystą kompanii reprezentacyjnej Sił Powietrznych RP[17].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Stangryciuk Jan [online] [dostęp 2023-09-03].
  2. ↑ One of the last remaining heroes of the Polish Air Force during WWII dies aged 101. tvpworld.com, 22 października 2023. [dostęp 2023-10-22]. (ang.).
  3. ↑ "To spotkanie zostanie ze mną do śmierci". 98-letni weteran dywizjonu 300 z awansem oficerskim - Wiadomości - polskieradio24.pl [online], polskieradio24.pl [dostęp 2023-11-29] (pol.).
  4. ↑ „Times” wspomina Jana Stangryciuka, strzelca pokładowego Dywizjonu Bombowego 300 [online], dzieje.pl [dostęp 2023-11-29] (pol.).
  5. ↑ Guinea Pig Club [online], www.polishairforce.pl [dostęp 2023-10-22].
  6. ↑ n, Stangryciuk Jan (Black) [online], Lista Krzystka - Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii 1940-1947, 1 marca 2014 [dostęp 2023-10-23] (pol.).
  7. ↑ 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi Mazowieckiej” [online], www.polishairforce.pl [dostęp 2023-10-27].
  8. ↑ a b DKAmedia, Wspomnienie 101-letniego ppor. Jana Stangryciuka – jedynego Polaka, który wziął udział w Paradzie Zwycięstwa [online], BritishPoles.uk, 17 kwietnia 2023 [dostęp 2023-10-22] (pol.).
  9. ↑ „Times” wspomina Jana Stangryciuka, strzelca pokładowego Dywizjonu Bombowego 300 [online], dzieje.pl [dostęp 2023-11-24] (pol.).
  10. ↑ Danuta Wojtaszczyk, 100-letni polski weteran okradziony w swoim domu w Londynie. Polacy i Brytyjczycy zorganizowali zbiórkę, aby mu pomóc [online], Polski Obserwator, 10 sierpnia 2022 [dostęp 2023-10-22] (pol.).
  11. ↑ Nie żyje Jan Stangryciuk-Black, kombatant, podczas II wojny światowej strzelec pokładowy Dywizjonu 300 [online], dzieje.pl [dostęp 2023-10-22] (pol.).
  12. ↑ „To spotkanie zostanie ze mną do śmierci”. 98-letni weteran dywizjonu 300 z awansem oficerskim – Wiadomości – polskieradio24.pl [online], polskieradio24.pl [dostęp 2023-10-22] (pol.).
  13. ↑ Zmarł por. Jan Stangryciuk-Black – weteran 300 Dywizjonu Bombowego, „Ziemi Mazowieckiej”. [online], MUZEUM SIŁ POWIETRZNYCH W DĘBLINIE [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  14. ↑ Nekrolog śp. por. Jana Stangryciuka-Blacka – Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych [online], www.kombatanci.gov.pl [dostęp 2023-10-26].
  15. ↑ Zmarł Jan Stangryciuk-Black [online], www.pap.pl [dostęp 2023-10-22].
  16. ↑ Zmarł por. Jan Stangryciuk-Black – weteran 300 Dywizjonu Bombowego, „Ziemi Mazowieckiej”. [online], MUZEUM SIŁ POWIETRZNYCH W DĘBLINIE [dostęp 2023-10-27] (pol.).
  17. ↑ Londyn. Uroczystości pogrzebowe śp. por. Jana Stangryciuka [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2023-11-29].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Stangryciuk-Black&oldid=72819089”