Jaz św. Macieja
51°06′51″N 17°02′17″E/51,114167 17,038056 Jaz św. Macieja podczas wielkiej wody 22.05.2010 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Droga wodna | |
| Lokalizacja |
na 252,0 km Odry |
| Stopień wodny | |
| Budowa | |
| Lata budowy |
1900 |
| Dane techniczne | |
| Rodzaj |
zasuwa+stały (+kozłowo-iglicowy) |
| Długość |
31,04 (+14,4) m |
| Różnica poziomów |
0,2 m |
| Liczba przęseł |
2 |
| Światła przęseł |
8+23,04 (+14,4) |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°06′51″N 17°02′17″E/51,114167 17,038056
| |
 Jaz św. Macieja położony jest pomiędzy Wyspą Daliową i Tamką, nieistniejąca część jazu w miejscu Mostu św. Macieja | |
Jaz św. Macieja (Jaz na Tamce[1]) – jaz położony we Wrocławiu na rzece Odra, w ramach Wrocławskiego Węzła Wodnego, w Śródmiejskim Węźle Wodnym – Górnym, noszący imię Macieja Apostoła. Jaz zachowany jest dzisiaj częściowo – istnieje część zlokalizowana na ramieniu Odry, w tzw. Odrze Południowej, natomiast część jazu, która istniała w Kanale Jazu Macieja[a], obecnie nie istnieje, pozostały tylko ślady obudowy kanału, która stanowiła podstawę istniejącej tu części jazu (jaz kozłowo-iglicowy[2][3]), a wcześniej – rynien roboczych zlokalizowanych tu młynów; obecnie istnieje tu Most św. Macieja[2][3]. Jaz został wybudowany w 1900 roku[1]. Pierwotnie był to jaz faszynowo–palowy[2].
Historia powstania[edytuj | edytuj kod]
Istniejąca na Odrze Południowej część jazu, położona jest w 252,0 km biegu rzeki Odra[b][4]. Lewy przyczółek jazu leży na wyspie Tamka[c], a prawy na Wyspie Daliowej[d][5]. Składa się z trzech przęseł, z czego dwa zlokalizowane na Odrze Południowej istnieją do dziś[4]:
Obecnie znaczenie tego jazu jest znikome. Wynika to z faktu, iż obecny poziom piętrzenia na następnym stopniu wodnym – Śródmiejskim Węźle Wodnym – Dolnym, Mieszczańskim Stopniu Wodnym, zostało w 1959 roku zwiększone na potrzeby istniejących tam elektrowni wodnych[2], do takiego poziomu, że Śródmiejski Węzeł Wodny – Górny znajduje się w zasięgu oddziaływania stopnia dolnego. Z tego też względu dopuszczona do żeglugi droga wodna prowadząca przez inny element tego stopnia – Śluzę Piaskową[6] – znajduje się w zasięgu oddziaływania stopnia dolnego, spełnia w praktyce funkcję kanału wodnego, a nie śluzy wodnej, współpracującej z Jazem św. Macieja.
| przęsło | ciek | światło | rodzaj | foto |
|---|---|---|---|---|
| lewe[e] | Odra Południowa | 8,0 m | zamknięcie: zasuwa | 
|
| prawe[f] | Odra Południowa | 23,04 m | stały | 
|
| zdemontowane w 1960 roku | Kanał Jazu Macieja | 14,4 m | kozłowo-iglicowy | 
|
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kanał Jazu Macieja od Odry Południowej oddzielony jest wyspą Tamka (Wyspa Świętego Macieja).
- ↑ Wyspa Daliowa powstała z części terenu innej, większej wyspy – Wyspy Piasek; teren ten został odcięty w wyniku budowy Śluzy Piaskowej.
- ↑ Na zachód od jazu.
- ↑ Na wschód od jazu.
- ↑ Zachodnia część jazu.
- ↑ Wschodnia część jazu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wratislaviae Amici – Jaz na Tamce (dostęp 2010-01-04).
- ↑ a b c d Interaktywne Muzeum Techniki – Wrocław, Śródmiejski Węzeł Wodny (dostęp 2015-11-25).
- ↑ a b c Maciej Wierciński, Atlas Zabytków Techniki www.nadbor.pwr.wroc.pl (dostęp 2010-01-04).
- ↑ a b c Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wiśnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. bip.transport.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 2010-01-04).
- ↑ Marian Kosicki, Marek Dajek: Śródmiejski Węzeł Wodny. Szlak Gondoli.. [w:] mapa [on-line]. marina.topacz.pl – Topacz Investment, 2009-04-27. [dostęp 2011-02-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-01)]. (pol.)..
- ↑ Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu – Komunikat ... w sprawie udostępnienia szlaków wodnych Śródmiejskiego Węzła Wodnego Wrocławia dla ruchu Ŝeglugowego jednostek turystycznych i sportowych (dostęp 2010-01-04).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Jaz św. Macieja w Wikimapii (dostęp 2010-01-04)
- Wratislaviae Amici – Jaz na Tamce (dostęp 2010-01-04)
