Węzeł Wodny Bartoszowicko–Opatowicki
Węzeł Wodny Bartoszowicko–Opatowicki (Węzeł Wodny Bartoszowice–Opatowice[1], Węzeł Bartoszowice[2]) we Wrocławiu, to węzeł wodny stanowiący fragment wrocławskiego węzła wodnego. Obejmuje on odcinek Górnej Odry Wrocławskiej, Kanał Opatowicki oraz początkowy fragment Kanału Żeglugowego i Kanału Powodziowego, a także przerzutu wód do Widawy. W ramach tego węzła wodnego powstały budowle hydrotechniczne wchodzące w skład Stopnia Wodnego Opatowice, Stopnia Wodnego Bartoszowice i śluzy wałowej stanowiącej urządzenie wlotowe do Kanału Odpływowego. Węzeł ten ma bardzo istotne znaczenie dla funkcjonowania całego Wrocławskiego Węzła Wodnego, w szczególności w zakresie ochrony przeciwpowodziowej miasta, gdyż w całości przejmuje przepływ wodny dopływający do miasta rzeką Odra i steruje dalszym jej przepływem. Tu następuje rozdział wód na poszczególne kierunki[3][4][5]:
- poprzez Stopień Wodny Opatowice do Odry miejskiej, tj. do
- Śródmiejskiego Węzła Wodnego, oraz
- poprzez Stopień Wodny Szczytniki do Starej Odry
- poprzez Stopień Wodny Bartoszowice do Kanału Powodziowego i Kanału Żeglugowego
- poprzez śluzę wałową do Kanału Odpływowego i dalej do Widawy (Przewał Widawski[1]).
Obiekty i elementy węzła[edytuj | edytuj kod]
Na Węzeł Wodny Bartoszowicko–Opatowicki składają się przede wszystkim cieki wodne lub ich odcinki w rejonie rozwidlenia rzeki. Jest to przede wszystkim główne koryto rzeki Odra, Kanał Opatowicki, oraz odcinki górne Kanału Powodziowego, Kanału Żeglugowego i Kanału Odpływowego.
Z głównych obiektów hydrotechnicznym wymienić należy[1][3][4][5]:
- w ramach Stopnia Wodnego Opatowice:
- w ramach Stopnia Wodnego Bartoszowice:
- śluza wałowa na Kanale Odpływowym.
Obecnie z powodu jej uszkodzenia podczas powodzi tysiąclecia w 1997 roku, śluza została zabezpieczona i wyłączona z eksploatacji[4].
W rejonie tego węzła wodnego znajdują się następujące przeprawy mostowe[4]:
- Most Bartoszowicki
- Kładka Opatowicka
- Kładka Ryczyńska.
Rozmieszczenie budowli[edytuj | edytuj kod]
W ramach przedmiotowego węzła wodnego wybudowano wyżej wymienione stopnie wodne obejmujące podstawowe budowle piętrzące. Ich rozmieszczenie przedstawiono w poniższej tabeli.
| element stopnia | km biegu | kierunek | brzeg | przyczółek, ramię kanał | elementy pomocnicze, towarzyszące | przeprawa |
|---|---|---|---|---|---|---|
| śluza wałowa | południowo-wschodni | prawy | Strachocin | kładka | ||
| Kanał Odpływowy | tymczasowe zabezpieczenie ścianką Laresena | |||||
| północno-zachodni | lewy | Swojczyce (Popiele) | Grobla Łanieska | |||
| Śluza Bartoszowice | 244,4 km Odry 0,5 Kanału Żeglugowego |
północno-wschodni | prawy | Kładka Ryczyńska | ||
| Kanał Żeglugowy | wrota przeciwpowodziowe | |||||
| południowo-zachodni | lewy | grobla rozdzielająca kanały (Ulica Folwarczna) | budynki administracyjne i techniczne | |||
| Jaz Bartoszowice | 0,45 km Kanału Powodziowego | północno-wschodni | prawy | Most Bartoszowicki | ||
| Kanał Powodziowy | dodatkowe zamknięcia iglicowe | |||||
| południowo-zachodni | lewy | Bartoszowice | Ulica Kanałowa, Grobla Szczytnicko–Bartoszowicka | |||
| Jaz Opatowice | 245,035 km Odry | północny | prawy | budynek sterowni jazu Grobla Szczytnicko–Bartoszowicka |
Kładka Opatowicka | |
| Odra | ||||||
| południowy | lewy | Wyspa Opatowicka | przepławka dla ryb | |||
| Śluza Opatowice | 1,0 km Kanału Opatowickiego | północny | prawy | przystań | most stalowy (nieistniejący) | |
| Kanał Opatowicki | ||||||
| południowy | lewy | Opatowice | budynki administracyjne i techniczne Grobla Opatowicka Wschodnia | |||
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obecny kształt Bartoszowicko–Opatowickiego Węzła Wodnego jest wynikiem realizacji inwestycji hydrotechnicznej polegającej na budowie nowych obiektów hydrotechnicznych i nowego systemu ochrony przeciwpowodziowej miasta po wielkiej powodzi z 1903 roku oraz nowej drogi dla żeglugi pod kątem przewozu ładunków masowych. Inwestycja była zrealizowana w latach 1913–1917[a]. Polegała na budowie dwu nowych kanałów wodnych, częściowo starymi korytami rzeki (Kanału Powodziowego i Kanału Żeglugowego) i stopnia wodnego, nowego kanału w miejscu starego przekopu (Kanał Opatowicki) i stopnia wodnego[1][4][6]. Niezależnie do tej inwestycji wybudowano także wyżej wymieniony przerzut wód do Widawy[4][6]. Część obiektów pierwotnie istniejących została przebudowana lub wyremontowana, a część uległa zniszczeniu i została zdemontowana. Do takich obiektów należą zniszczone podczas działań wojennych w czasie II wojny światowej mosty nad Śluzą Opatowice i Śluzą Bartoszowice[b][4]. Natomiast zniszczony Most Bartoszowicki został odbudowany w oryginalnym kształcie zaraz po zakończeniu wojny w 1948 roku[4].
Miejsce w układzie funkcjonalnym[edytuj | edytuj kod]
Wrocław położony jest nad skanalizowanym odcinkiem rzeki Odra, a Bartoszowicko–Opatowicki Węzeł Wodny leży na rozwidleniu szlaków żeglugowych prowadzących przez miasto. Węzeł ten ma duże znaczenie dla transportu wodnego towarowego. Szlak żeglugowy prowadzi drogami wodnymi przechodzącymi przez ten węzeł[3][5]:
- Główna (Północna) Droga Wodna, której tor wodny ma najlepsze parametry żeglugowe, spośród szlaków żeglugowych prowadzących przez Wrocław (Europejska Droga Wodna E–30[7]),
- Miejska Droga Wodna, o gorszych parametrach żeglugowych (II klasa drogi wodnej o znaczeniu regionalnym[3])
- Mieszczańska Droga Wodna, który to szlak żeglugowy obecnie nie jest drogą wodną w rozumieniu odpowiednich przepisów prawa, tj. rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie śródlądowych dróg wodnych – wykaz śródlądowych dróg wodnych; nie został on ujęty w wykazie śródlądowych dróg wodnych stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia[8]. Śródmiejskie szlaki żeglugowe zostały jednak udostępnione dla żeglugi przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu[9].
Rozdział wód w WWW[edytuj | edytuj kod]
Jak wyżej zaznaczono rozdział wód Odry dopływającej do Wrocławskiego Węzła Wodnego następuje właśnie w Węźle Wodnym Bartoszowicko–Opatowickim. Po powodzi tysiąclecia opracowano palny dotyczące przyszłej ochrony Wrocławia przed powodzią, zakres niezbędnych inwestycji oraz sposób rozdziału wód na poszczególne kanały i ramiona rzeki. Kluczowym elementem są dwa węzły wodne w ramach WWW: Bartoszowicko–Opatowicki oraz współpracujący z nim Szczytnicki. Proponuje się ukształtowanie następującego rozdziału wód powodziowych w Węźle Wodnym Bartoszowicko–Opatowickim[1]:
- Kanał Powodziowy – 1300 m³/s[c]
- przelew do Widawy – 147 m³/s[d]
- Odra miejska – 1310 m³/s; z czego następujący rozdział wód w Szczytnickim Węźle Wodnym:
- Stara Odra – 646 m³/s[e]
- Odra śródmiejska (Śródmiejski Węzeł Wodny) – 664 m³/s.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ tzw. II kanalizacja Odry
- ↑ nad Śluzą Bartoszowice zbudowano w 2004 roku Kładkę Ryczyńską
- ↑ zwiększenie przepływu o około 190 m³/s
- ↑ istnieją także propozycje takiej przebudowy przerzutu wód do Widawy, aby można było zapewnić bezpieczny odbiór około 300 m³/s
- ↑ około 100 m³/s więcej od dotychczasowego rozdziału przepływu przy wodzie miarodajnej i około 200 m³/s mniej od przepływu podczas powodzi tysiąclecia z lipca 1997 r.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Tadeusz Reder, Mariusz Tokarz: Węzeł wodny Bartoszowice – Opatowice. Wratislaviae Amici, 2005-01-18. [dostęp 2010-02-23]. (pol.).
- ↑ Anna Bożek, Alfred Dubicki, Marian Dziewanowski, Barbara Kwiatkowska-Szygulska: Raport 2002 – Środowisko, Wody powierzchniowe. [w:] Środowisko Wrocławia – informator 2002 [on-line]. www.eko.org.pl. [dostęp 2010-05-31]. (pol.).
- ↑ a b c d e Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.ś. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.ś. Krzysztof Woś, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wiśnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher: Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007-2013. AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, 2006. s. 56. [dostęp 2010-02-23]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Trasa turystyczna "Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. s. 39. [dostęp 2010-02-23]. (pol.).
- ↑ a b c d Schemat Wrocławskiego Węzła Wodnego po 1917 r.. [w:] Zarząd Regulacji Rzeki Odry [on-line]. powodz.wroclaw.pl. [dostęp 2010-02-23]. (pol.).
- ↑ a b Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego. www.wroclaw.pl. [dostęp 2010-02-23]. (pol.).
- ↑ Jan Pyś: Perspektywy żeglugi na Odrze. W: Kulczyk Jan (red.): Rola śródlądowego transportu wodnego w rozwoju regionów Unii Europejskiej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza NDiO, 2008, s. 183-195, seria: Biblioteka Międzynarodowej Wyższej Szkoły Logistyki i Transportu we Wrocławiu. ISBN 978-83-89908-85-8. [dostęp 2015-12-23].
- ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1208}
- ↑ Komunikat ... w sprawie udostępnienia szlaków wodnych Śródmiejskiego Węzła Wodnego Wrocławia dla ruchu Żeglugowego jednostek turystycznych i sportowych. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, 2009-04-27. s. 5. [dostęp 2010-02-22]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wikimapia (dostęp 2010-02-23)
