Kamienica przy Rynku 24 we Wrocławiu
 nr rej. A/5248/279 z 30.12.1970[1]
| |
 Kamienica przy Rynku 24 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 24 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Maria Czyżewskia-Ostrowska |
| Kondygnacje |
cztery |
| Rozpoczęcie budowy |
XIII wiek |
| Zniszczono |
1945 |
| Odbudowano |
po 1945 |
| Kolejni właściciele |
Siegfrid Walrabe (1418–1430), Niklas Kreideler (1430–1433), Hans Filtz (1433–1435), Hannos Poppelw von Legnicz (1437–1443) i jego żona Hedwig (1443–1449), Jacobus i Barbara Girlach (1449–1451), Jorge Knebil (1451–1452), Jacobus Girlach (1452–1456), Christopha Michilsdorf (1456–1473), Witche Lewenberg i spadkobiercy (1474–1493), Melchar Bruckendorff (1474–1501) |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392
| |
Kamienica przy Rynku 24 – kamienica na wrocławskim Rynku, na południowej pierzei Rynku, tzw. stronie Złotego Pucharu.
Historia kamienicy i jej architektura[edytuj | edytuj kod]
Ślady najstarszej budowli na działce nr 24 pochodzą z XIII wieku[2]; mury o wedyjskim porządku zachowały się w piwnicy kamienicy. Pierwsze większe prace modernizacyjne budynku miały miejsce w XVI wieku. Z tego okresu pochodzi zachowana toskańska kolumna międzyokienna połączona z fasadowym pilastrem[3] oraz plakieta umieszczona na tylnej ścianie kamienicy z wizerunkiem Chrystusa w otoczeniu arma Christi i z datą 1527. W kolejnych stuleciach kamienica była przebudowywana kilkakrotnie, m.in. ok. 1600 i 1705 roku. Przy drugiej przebudowie wydzielono w tylnym trakcie klatkę schodową, wykonano barokową fasadę, ale zachowano manierystyczne woluty i ozdoby otaczające wyższą kondygnację szczytu[4].
W 1882 roku przebudowę kamienicy prowadził mistrz murarski Z. Ertel[4]. Czterokondygnacyjny budynek zyskał klasycystyczny wystrój z czteroosiową fasadą, z dużymi witrynami sklepowymi na parterze, trójkątnymi naczółkami nad oknami trzeciego piętra i balustradowym zwieńczeniem szczytu[5][6].
Właściciele i postacie związane z kamienicą[edytuj | edytuj kod]
Od 1418 do 1430 roku kamienica znajdowała się w rękach rodziny kupca Siegfrida Walrabe (zm. w 1428) i jego spadkobierców, m.in. żony Barbary. W 1430 nowym właścicielem został Niklas Kreideler, który trzy lata później zamieszkał w nowej kamienicy nr 18, odziedziczonej przez jego żonę. Sam wywodził się z Wrocławia i należał do sfery pospólstwa[7]. W latach 1435–1456 właścicielami kamienic byli: kupiec Hans Filtz (Filcz) (1433–1435), Hannos Poppelw von Legnicz (1437–1443) i jego żona Hedwig (1443–1449), Jacobus i Barbara Girlach (1449–1451), Jorge Knebil i jego dzieci (1451–1452) oraz ponownie Jacobus Girlach (1452–1456). Girlach obciążył już zadłużoną kamienicę dodatkowymi dwudziestoma siedmioma grzywnami czynszu wykupnymi za 210 grzywien na rzecz Christopha Michilsdorfa (Cristoff Michilsdorff)[8]. W kolejnym roku sprzedał wierzycielowi kamienicę.
W kwietniu 1456 roku nowym właścicielem posesji nr 24 został Christopha Michilsdorf, który w krótkim czasie zlikwidował jej całe zadłużenie czynszowe wynoszące 168 grzywien. Michilsdorf w latach 1443–1454 był właścicielem kamienicy nr 39 na wrocławskim Rynku. Był kupcem sukiennym, utrzymywał kontakty handlowe z Dreznem, Brabancją i Krakowem; w sukiennicach był właścicielem dwóch komór. Posiadał kilka posesji, m.in. przy ul. Kotlarskiej (1460–1470), ul. Sakwowej, posiadał stodołę przy Bramie Sakwowej oraz jatkę mięsną; nabywał liczne renty na wsi. Od 1454 do 1473 roku był wybierany corocznie na ławnika lub rajcę oraz piastował urząd nadzorcy kasy miejskiej. W latach 1456–1461 oraz w 1472 pełnił funkcję prowizora szpitala Bożego Ciała. Zmarł 7 listopada 1473 roku[9][10]. Po śmierci Michilsdorfa nowym właścicielem kamienicy został jego zięć Witche Lewenberg (Löwenberg), a od 1491 do 1493 jego żona Anna. W 1493 kamienica została sprzedana Melcharowi Bruckendorffowi i pozostawała jego własnością do 1501 roku[11].
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica uległa całkowitemu zniszczeniu. Za sprawą projektu Marii Czyżewskiej-Ostrowskiej kamienica została odbudowana na zachowanych XIII-wiecznych murach piwnic[12] i nawiązywała do wcześniejszego barokowego wyglądu, choć forma szczytu odbiegała od stanu pierwotnego[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Czerner 1976 ↓, s. 19.
- ↑ Zachowana w budynku toskańska kolumna
- ↑ a b c Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 304.
- ↑ Widok kamienicy po przebudowaniu w 1882 roku
- ↑ Nowa kamienica na starych fundamentach, czyli Rynek 24
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 160.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 162.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 162-163.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 241.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 164.
- ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 206.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
- Edmund Małachowicz: Stare miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985. ISBN 83-01-03996-5.
- Mateusz Goliński: Przy wrocławskim Rynku. Rekonstrukcja dziejów własności posesji (cz2: 1421–1500). Wrocław: Chronicon, 2015.