Kamienica Rynek-Ratusz 18-19 we Wrocławiu
 nr rej. A/1604/235 z 30.12.1970[1]
| |
 Kamienica Rynek-Ratusz 18-19 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek-Ratusz 18-19 |
| Kondygnacje |
V |
| Zniszczono |
1945 |
| Odbudowano |
1954 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392
| |
Kamienica Rynek-Ratusz 18-19 znana również jako kamienica Pod Złotym Słońcem[2][3] – zabytkowa kamienica na wrocławskim Rynku, w północnej pierzei tretu[a] tzw. stronie rymarzy lub stronie złotników[5].
Większość kamienic znajdujących się w północnej pierzei tretu ma rodowód sięgający XV–XVII[5]. Pierwotnie były to parterowe drewniane kramy, a następnie piętrowe murowane pomieszczenia mieszkalne przylegające do dwukondygnacyjnej murowanej ściany północnej smatruza. Z biegiem kolejnych lat pomieszczenia przekształcono w wielopiętrowe kamienice[6]. Po 1824 roku, kiedy to zlikwidowano smatruzy, właściciele kamienic z tej strony wykupili od miasta za kwotę 21 000 talarów, jej tereny i przedłużyli swoje budynki na południe. Zachowane z tego okresu zabudowania mają cechy architektury późnoklasycystycznej[5].
Działania wojenne podczas II wojny światowej częściowo zniszczyły pierzeję północną. Jej odbudowa została opracowana w 1954 roku przez profesora Edmunta Małachowicza w Pracowni Konserwacji Zabytków przy udziale prof. Stanisława Koziczuka, Jadwigi Hawrylak i Stefana Janusza Müllera[7].
Historia kamienicy[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza murowana zabudowa na obu działkach istniała już w okresie późnego renesansu. Z tego okresu zachowały się piwnice (obecnie zasypane), wybudowane jednocześnie w wątku niderlandzkim[8][9]. Kamienica w obecnej postaci, o szerokości 7,5 metra została wzniesiona w 1709 roku jako budynek o czterech osiach okiennych, pięciokondygnacyjny. Po bokach znajdowały się boniowane pilastry w osi środkowej rozdzielający dawne dwie kamienice pilaster zdwojony. Ponad gzymsem koronującym kamienica zwieńczona była dwukondygnacyjnym i dwuosiowym szczytem z trójkątnym tympanonem otoczonym wolutami[2]. Około roku 1900, na parterze i pierwszym piętrze, zmieniono układ otworów okiennych przetwarzając je w witryny[3].
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
Podczas działań wojennych w 1945 roku kamienica uległa uszkodzeniu. W 1955 roku została odrestaurowana według projektu Stanisława Koziczuka z zachowaniem starej formy, ale już bez XIX wiecznych dodatków na fasadzie. W części parterowej lewe wejście prowadzi do pomieszczenia sklepu, a prawe do sieni przechodzącej przez kamienicę i prowadzącej do schodów umieszczonych już w budynku nr 17 i obsługujących trzy kamienice[2][10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b c Czerner 1976 ↓, s. 143.
- ↑ a b Brzezowski 2005 ↓, s. 278.
- ↑ Słownik języka polskiego PWN
- ↑ a b c Czerner 1976 ↓, s. 28.
- ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 109-110.
- ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 211.
- ↑ Odkopane piwnice. zdj. na fotopolska.eu
- ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 114.
- ↑ Eysymontt 2011 ↓, s. 327.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
- Zdzisław Wiśniewski, Czesław Lasota: Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych cz.II. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski Instytut Archeologii, 2002.
- Edmund Małachowicz: Stare miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985.
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.