Kamienica Pod Złotym Półksiężycem we Wrocławiu
 nr rej. A/1531/275 z 30.12.1970[1]
| |
.jpg) Kamienica Pod Złotym Półksiężycem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 51 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Emil Kaliski |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV wiek |
| Zniszczono |
1945 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′38,90″N 17°01′56,06″E/51,110806 17,032239
| |
Kamienica Pod Złotym Półksiężycem (niem. Halber Mond) lub Pod Połową Księżyca – kamienica na wrocławskim rynku, na jego północnej pierzei, zwanej Targiem Łakoci.
Historia i architektura kamienicy[edytuj | edytuj kod]
Pierwotny budynek na parceli został postawiony w pierwszej połowie XIV wieku. Budynek był jednotraktowy i zajmował 2/3 szerokości (ok. 12 metrów) kurii pomiędzy starszymi kamienicami. Działka, na której stał budynek, należała do kamienicy nr 50, o czym może świadczyć zamurowany otwór drzwiowy w bocznej ścianie piwnicy. Pod koniec XIV wieku kamienica została rozbudowana o drugi trakt, a piwnice zostały pokryte ceglanym sklepieniem krzyżowym w pierwszym trakcie i krzyżowo-żebrowym w drugim[2]. Z tego okresu zachowała się tylna część piwnicy oraz część przednia ze sklepieniem krzyżowym wspartym na centralnym filarze[3].
Na początku XVII wieku została zmieniona fasada kamienic; nadano jej barokowy wygląd. Kamienica miała trzy piętra i stromy szczyt zakończony spływami wolutowymi. Około 1730 roku właścicielem kamienicy był J.J. von Blanckenhagen. Ozdobił wejście frontowe barokowym portalem, który po 1870 został przeniesiony na tylną elewację budynku[3]. Nad portalem znajdował się manierystyczny fryz, płaskorzeźbiony , ozdobiony liśćmi akantu oraz uskrzydlonymi postaciami kobiet. Na środku znajdowała się plakietka z godłem domu oraz z napisem: "Bei dem goldenen/ Monden"[4]. W takim kształcie kamienica zachowała się do 1870 roku[3].
W kamienicy mieszkał śląski malarz i grafik Bodo Zimmermann[5].
Po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]
Działania wojenne w 1945 roku całkowicie zniszczyły kamienicę. Jej rekonstrukcja zakończona została po 1955 roku według projektu Edmunda Małachowicza wykonanego na podstawie materiałów ikonograficznych i rysunków Rudolfa Steina[6] i swoim wyglądem nawiązuje do stanu z ok. 1870. Frontowe drzwi zostały ozdobione portalem przeniesionym z Kamienicy nr 13[3][a].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Małgorzata Chronowska, która jest autorką informacji dotyczących Kamienicy 51 w Encyklopedii Wrocławia i w Leksykonie Architektury Wrocławia, podaje dwie różne wersje pochodzenia portalu, który został zamontowany po 1945 roku. W wersji pierwszej portal został przeniesiony z Kamienicy Rynek 13, Edmund Małachowicz również podaje tę wersję pochodzenia portalu, w wersji drugiej portal jest tym samym, który został przeniesiony w 1830 na tyły kamienicy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 316.
- ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 335.
- ↑ Łukaszewicz 2008 ↓, s. 167.
- ↑ Bodo Zimmermann przy pracy, fotografia
- ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 205.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Edmund Małachowicz: Stare miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985. ISBN 83-01-03996-5.
- Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
- red. Piotr Łukaszewicz: Ikonografia Wrocławia. Wrocław: Muzeum Narodowe, 2008.