Kościół św. Bartłomieja w Gliwicach (nowy)
 A/345/11 z dnia 4 lipca 2011
| |||||||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||||
 Kościół w 2018 roku | |||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||
| Adres |
ul. Bernardyńska 19 | ||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| parafia | |||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Gliwic  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||
 50°18′38,26″N 18°40′25,45″E/50,310628 18,673736
| |||||||||||||||||||||
Kościół św. Bartłomieja w Gliwicach tzw. nowy – neogotycki kościół w Gliwicach w dzielnicy Szobiszowice. Jest kościołem parafialnym parafii św. Bartłomieja w Gliwicach[1]. Kościół jest jednym z największych na obszarze Śląska[2].
Kościół został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 345/11 decyzją z dnia 4 lipca 2011 roku[3].
W pobliżu przebiega 
trasa rowerowa nr 6[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na powiększającą się liczbę wiernych oraz zły stan techniczny starego kościoła, ale także przy wsparciu miasta i dobrej sytuacji finansowej parafii, postanowiono wybudować nowy kościół[5].
Prace, zainicjowane przez księdza Józefa Stryczka[2], późniejszego proboszcza, kierowane były przez Feliksa Wieczorka z Królewskiej Huty i F. Koźlika z Koźla według projektu wrocławskiego architekta Ludwika Schneidera.
Budowa trwała od 1907 do 1911 roku[2].
14 maja 1911 roku kościół został konsekrowany przez kardynała Gropa[2].
W 1945 roku kościół został nieznacznie zniszczony. W wyniku naprawy szkód przemurowano i zmieniono szczyt transeptu. Uszkodzone witraże zastąpiono kolorowym przeszkleniem[2].
W latach 1956–1957 w kościele wykonano nową dekorację malarską wnętrza, być może z wykorzystaniem wcześniejszej polichromii[2].
Architektura i wnętrze[edytuj | edytuj kod]
Kościół jest wybudowany w stylu neogotyckim, według projektu Ludwiga Schneidera[2].
Świątynia nie jest orientowana, posiada prezbiterium zwrócone na północny wschód. Kościół jest trójnawowy w układzie halowym[2], na planie krzyża łacińskiego z transeptem. Do wielobocznego prezbiterium przylega zakrystia i kaplica. Nawy boczne nieznacznie niższe od nawy głównej. Od południowego zachodu czworoboczna wieża o wysokości 92 m., zwieńczona neobarokowym dachem hełmowym. Na wieży zegar i dzwony. W dachu sygnaturka także z neobarokowym hełmem. Do kościoła prowadzi osiem wejść. Portal wejściowy główny dwukondygnacyjny, ostrołukowy, zdobiony płaskorzeźbami. Sklepienia krzyżowo-żebrowe, czteropolowe.
Wystrój i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Wystrój kościoła oryginalny, neogotycki[6], pochodzi z lat 1910–1911[2]. Ołtarz główny trójosiowy, wykonany przez firmę „Mrowiec-Meyer” z Żernik[2]. W centrum ołtarza obraz św. Bartłomieja. Ołtarze boczne jednoosiowe, poświęcone św. Józefowi i Najświętszej Maryi Pannie. Ponadto ambona z baldachimem, chrzcielnica, stacje Drogi Krzyżowej i figury świętych. Witraże zachowane częściowo, polichromie na sklepieniach zamalowane.
W kościele znajdują się potężne 60-głosowe[7] organy Paula Berschdorfa z Nysy[2]. Są to największe organy w Gliwicach. Kościół może pomieścić około 6000 osób.
Oryginalne dzwony, największy o wadze 8200 kg[8], skonfiskowano w 1917 roku. Nowe zostały poświęcone 20 grudnia 1925 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Diecezja Gliwicka – Oficjalny Serwis Informacyjny [online], Diecezja gliwicka [dostęp 2023-09-29] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Hanna Wiąk-Marzec, Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa: Kościół parafialny pod wezwaniem świetego Bartłomieja „Nowy” w Gliwicach Szobiszowicach [online], zabytek.pl, 1997 [dostęp 2023-09-29] (pol.).
- ↑ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach. Rejestr zabytków nieruchomych [online], wkz.katowice.pl [dostęp 2023-09-26].
- ↑ Atlas województwa śląskiego. Część 2: okręg katowicki. Katowice: PGK Katowice, 2008. ISBN 83-87953-27-X.
- ↑ Kulczyk 2020 ↓, s. 121.
- ↑ Józef Pilch, Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2008, ISBN 978-83-213-4485-0.
- ↑ Gliwice ( Kościół św. Bartłomieja) opis instrumentu [online], musicamsacram.pl [dostęp 2023-12-22] (pol.).
- ↑ Bogdan Łoziński, PARAFIA ŚW. BARTŁOMIEJA – GLIWICE – Rys historyczny [online] [dostęp 2012-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-24] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Anna Kulczyk, Nowy kościół pw. św. Bartłomieja, [w:] Damian Recław, Monika Michnik (red.), Gliwice znane i nieznane VI, Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2020.