Kościół ewangelicki w Hażlachu
49°48′17″N 18°39′01″E/49,804722 18,650278 Kościół ewangelicki w Hażlachu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Parafia | |
Położenie na mapie gminy Hażlach  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
| 49°48′17″N 18°39′01″E/49,804722 18,650278
| |
Kościół ewangelicki w Hażlachu – kościół ewangelicko-augsburski w Hażlachu, w województwie śląskim w Polsce. Należy do parafii ewangelicko-augsburskiej w Cieszynie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Hażlach pozostawał od 1532 r. własnością rodziny Bludowskich z Błędowic Dolnych. Joachim Bludowski, który odziedziczył po swoim ojcu wieś, był pierwszym ewangelickim przedstawicielem tej rodziny[1].
Pierwszym znanym księdzem ewangelickim pełniącym pracę w Hażlachu był Jan Pragenus, powołany tu w 1636 r. z Pogwizdowa. W 1646 r. został przeniesiony do zboru w Błędowicach Dolnych[1].
Od momentu śmierci księżnej Elżbiety Lukrecji w 1653 r. Hażlach przechodzi wraz z całym Księstwem Cieszyńskim we władanie Habsburgów. Rozpoczęły się prześladowania ludności ewangelickiej, w dniu 18 kwietnia 1654 r. zamknięty zostaje drewniany kościół. Od tej pory nabożeństwa odbywają się potajemnie w leśnych kościołach[1].
Po powstaniu Kościoła Jezusowego w Cieszynie, w którego budowę wkład mieli również miejscowi wierni, mieszkańcy Hażlacha uczęszczają tam na nabożeństwa, a dzieci posyłają do cieszyńskiej szkoły ewangelickiej[1].
Po wybuchu Wiosny Ludów dwie rodziny z Hażlacha w 1850 r. decydują się na sprowadzenie nauczyciela o nazwisku Glajcar i utworzeniu podwalin pod szkołę ewangelicką we wsi. Nauka odbywała się w mieszkaniu Jerzego Jedzoka. W 1852 r. założono Ewangelicką Gminę Szkolną Hażlach-Brzezówka. Na zakupionym polu rozpoczęto budowę szkoły, która trwała do 1853 r. Obiekt poświęcili księża Gustaw Kłapsia z Cieszyna i Andrzej Drózd z Drogomyśla. Pierwszym nauczycielem w szkole został Jerzy Pomykacz z Gutów. Nakłady finansowe na jej utrzymanie były łożone przez mieszkańców Brzezówki, Hażlacha, Marklowic i Rudowa[1].
W 1858 r. założony zostaje cmentarz ewangelicki w Hażlachu, poświęcony 24 czerwca 1858 r. W następnym roku postawiono na nim drewniany krzyż[1].
Budowę kaplicy cmentarnej rozpoczęto w 1872 r. nakładami wiernych z wsi będących częścią gminy szkolno-cmentarnej, a także miejscowych katolików i właściciela gospody, żyda. Duży wkład w jej powstanie miał Jan Górniak, będący dzierżawcą dóbr arcyksiążęcych. Kaplica została ukończona latem tego samego roku, ale z powodu braku dzwonów nie została poświęcona. Jan Górniak napisał więc prośbę do cesarza niemieckiego Wilhelma I Hohenzollerna o przekazanie na ten cel zużytych armat. Otrzymano trzy armaty, które w odlewni Petera Hilzera w Wiener Neustadt przetopiono na dwa dzwony[1].
Poświęcenie kaplicy przez księdza Leopolda Otto miało miejsce 8 września 1873 r. Wyposażanie świątyni kontynuowano w kolejnych latach. W 1874 r. dostawiono złote gwiazdy na krzyż i lichtarz, a w 1875 r. zakupiono ołtarz z obrazem Wieczerzy Pańskiej. Obiekt ogrodzono w 1879 r., a w 1894 ofiarowano kamienny krzyż na pamiątkę ewangelickiej gminy cmentarnej i nieżyjącej rodziny gospodarza Jerzego Jedzoka[1].
W kaplicy odbywało się rocznie 20 nabożeństw pogrzebowych oraz kilka nabożeństw ze spowiedzią i komunią świętą, a także śluby[1].
Podczas I wojny światowej z wieży kaplicy zabrano dzwony. Nowe zainstalowano 3 kwietnia 1920 r. Podczas uroczystości wystąpił chór, co zapoczątkowało jego działalność[1].
W sierpniu 1921 r. rozpoczęto przygotowania do powiększenia świątyni. Prace, finansowane również przez okoliczne zbory, rozpoczęto 9 września i trwały one do 1922 r. Dzięki temu kaplica została przebudowana na mały kościół, mogący pomieścić około 100 wiernych[1].
15 sierpnia 1923 r. założono Czytelnię Ewangelicką, wokół której skupiła się młodzież. Organizowano imprezy, wieczorki, przedstawienia teatralne, wykłady i odczyty. Z inicjatywy czytelni odbyła się pierwsza w Hażlachu Jutrznia oraz zakupiono organy produkcji czechosłowackiej. Poświęcenia instrumentu dokonano 7 grudnia 1924 r[1].
Od 6 października 1929 r. prowadzono zajęcia szkółki niedzielnej. W tym samym roku odbyła się pierwsza Gwiazdka.
Z powodu braku miejsc na dotychczasowym cmentarzu, w 1932 r. zawiązano komitet jego powiększenia. Parcelę podarował Józef Kożusznik, będący przewodniczącym Zastępstwa Ewangelickiej Gminy Cmentarnej. Teren nowego cmentarza ogrodzono, a na bramie umieszczono napis Odpoczywajcie w pokoju[1].
Wtedy też wybudowano pomnik poległym podczas I wojny światowej. Pomnik wykonano w pracowni w Cieszynie z piaskowca pozyskanego w Rzece. Odsłonięcie pomnika i poświęcenie cmentarza odbyło się 26 czerwca 1932 r[1].
Podczas II wojny światowej śmierć poniosło dwóch miejscowych księży. 28 lutego 1942 r. z wieży zabrano dzwony, zaprzestano również działalności czytelni[1].
W 1948 r. wyremontowano elewację zewnętrzną kaplicy oraz pozyskano nowy dzwon. Wnętrze odnowiono w 1952 r. Dwa nowe dzwony zakupiono w 1959 r., a 22 listopada poświęcono[1].
Nabożeństwa odprawiano dwa razy w miesiącu, w dwutygodniowych odstępach, odbywały się też pogrzeby i śluby, prowadzono też szkółki niedzielne[1].
Z okazji stulecia zboru w 1972 r. przebudowano ołtarz oraz wyremontowano elewacje i wieżę. Zakupiono też nowe żyrandole i krzyż. W nabożeństwie w odnowionym kościele w dniu 10 września 1972 r. brał udział biskup kościoła ksiądz Andrzej Wantuła., który poświęcił ołtarz. Nowe organy elektryczne zakupiono w 1974 r[1].
Końcem lat 80. postanowiono o budowie nowych pomieszczeń parafialnych i rozebraniu starych. Obiekt zaprojektowany przez Edwarda Kisiela został poświęcony 17 września 1995 r. przez biskupa Pawła Anweilera[1].
W 1990 r. przygotowano projekt zburzenia starego kościoła i budowie na jego miejscu nowej świątyni. Zdecydowano się na pozostawienie tylko wieży. Ostatnie nabożeństwo w starym kościele miało miejsce 15 kwietnia 2001 r. Rozbiórkę rozpoczęto 17 kwietnia, a 21 września 2001 r. ukończono nową budowlę. 23 września miało miejsce pierwsze nabożeństwo. Poświęcenia kościoła dokonał ksiądz biskup Paweł Anweiler 25 sierpnia 2002 r. Zamontowano też nowy zegar na wieży, a później zakupiono nowe ławki, żyrandole i organy[1].
W październiku 2001 r. przy kościele działalność rozpoczęła dziecięco-młodzieżowa grupa wokalna Gloria[1].
Nabożeństwa w kościele odbywają się regularnie w każdą niedzielę i święta, ponadto w okresie adwentu i pasyjnym prowadzone są nabożeństwa tygodniowe[1].