Rezerwat przyrody Torfy Orońskie

Torfy Orońskie

rezerwat torfowiskowy
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Mezoregion	Dolina Środkowej Wisły
Data utworzenia	12 sierpnia 1987
Akt prawny	Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 12 sierpnia 1987 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (M.P. z 1987 r. nr 28, poz. 222, § 1), potwierdzone przez Rozporządzenie Nr 274 Wojewody Mazowieckiego z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego i utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.
Powierzchnia	12,61 ha
Położenie na mapie gminy Maciejowice Torfy Orońskie
Położenie na mapie Polski Torfy Orońskie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Torfy Orońskie
Położenie na mapie powiatu garwolińskiego Torfy Orońskie
51°41′35″N 21°36′40″E

Torfy Orońskie – torfowiskowy rezerwat przyrody położony na terenie lasów prywatnych Nadleśnictwa Garwolin w lesie należącym do wsi Oronne (oddziały 3 b, h, s) (gmina Maciejowice). Obszar obejmuje las i położony w nim obszar bezleśny przy drodze z Podzamcza do Malamówki. Celem jego powołania jest zachowanie rzadkich i chronionych gatunków roślin, tak leśnych, jak i bagiennych.

Warunki fizycznogeograficzne

Rezerwat znajduje się na skraju Doliny Środkowej Wisły, przy jej przejściu w Wysoczyznę Żelechowską. 70% obszaru położone jest na glebach hydrogenicznych – bagiennych i murszowych, a reszta na bielicach i glebach brunatnych. Miąższość torfu sięga 1 m.

Szata roślinna

Lipiennik Loesela rosnący w rezerwacie

Znaczną część rezerwatu stanowią podmokłe lasy i zarośla od łozowisk wierzbowych Salicetum pentandro-cinereae i dwóch postaci olsu – torfowcowego i porzeczkowego po łęg jesionowo-olszowy, który podmokły jest jedynie w okresie roztopów. Nieco mniejszą część stanowią lasy i bory świeże – grąd subkontynentalny, bór mieszany świeży w odmianie kontynentalnej Querco roboris-Pinetum i bór świeży. W olsie torfowcowym w mszystym (torfowiec nastroszony, bielistka siwa) runie występuje m.in. rosiczka okrągłolistna, w olsie porzeczkowym kilka gatunków paproci. Lasy olszowe zachowane są w dość dobrej postaci, pozostałe zaś są mniej lub bardziej zdegradowane (bór świeży w stopniu takim, że trudno określić jego dokładny status syntaksonomiczny).

Centralną część rezerwatu zajmuje otwarte torfowisko alkaliczne (mechowisko) z roślinnością ze związku Caricion davallianae. Obszary te mieszają się z roślinnością szuwarową lub łozowiskiem. Szuwar to w większości trzcinowisko z mniejszym udziałem szuwaru kosaćcowego i paprociowego oraz szuwaru turzycy prosowej. Roślinność mechowiska tworzą m.in.: wełnianka wąskolistna, wełnianka szerokolistna, bobrek trójlistkowy, fiołek błotny, sit członowaty, siedmiopalecznik błotny, świbka błotna, ponikło skąpokwiatowe, dziewięciornik błotny, kozłek całolistny oraz storczyki: kruszczyk błotny, kukułka krwista żółtawa, listera jajowata, podkolan biały, lipiennik Loesela. Domieszkę stanowią inne gatunki łąkowe, bagienne lub szuwarowe.

Zbiorowiska roślinne rezerwatu przenikają się nawzajem w skali przestrzennej i czasowej. Ze względu na zarzucenie gospodarki leśnej i łąkowej w połowie lat 80. XX w., która częściowo zbiegła się z objęciem obszaru ochroną, nastąpiła gwałtowna sukcesja ekologiczna, w wyniku której mechowisko zarasta szuwarem i łozowiskiem, które z kolei z wiekiem przekształcają się w olsy.

Według jednego z badań flora rezerwatu liczy 2 gatunki widłaków, 3 gatunki skrzypów, 7 gatunków paproci, 4 gatunki nagonasiennych i 198 okrytonasiennych, nie uwzględniono zaś mchów, wątrobowców czy glonów. Spośród nich jedynie dwa to gatunki obcego pochodzenia: dąb czerwony i czeremcha amerykańska. Również jedynie dwa to gatunki synantropijne: glistnik jaskółcze ziele i szczaw tępolistny. Większość gatunków jest charakterystyczna dla lasów (37,1% dla liściastych, 11,3% iglastych), następnie dla łąk (29,6%) i szuwarów (11,3%). Gatunki torfowiskowe to tylko 9,9% (21 gatunków), ale wśród nich są główne gatunki uznawane za cenne (rzadkie lub chronione).

Zagrożenia i ochrona

Wykaszanie trzciny na torfowisku w centralnej części rezerwatu

Wśród flory rezerwatu są dwa gatunki z Polskiej czerwonej księgi roślin (lipiennik Loesela i kukułka krwista żółtawa oraz kilka z czerwonej listy – oprócz lipiennika: goryczka wąskolistna, nerecznica grzebieniasta, rosiczka okrągłolistna, wroniec widlasty, sit czarny, kruszczyk błotny. 18 taksonów jest zagrożonych w skali lokalnej, a 16 objętych jest ochroną gatunkową. Ponadto lipiennik Loesela jest gatunkiem priorytetowym w myśl dyrektywy siedliskowej. Pozwala to na określanie Torfów Orońskich jednym z najcenniejszych obszarów chronionych w województwie mazowieckim.

Z obserwacji poczynionych w pierwszej dekadzie XXI wieku wynika, że stan populacji większości cennych gatunków maleje. Przyczyny tego zagrożenia to obniżenie poziomu wód gruntowych w wyniku melioracji i porzucenie użytkowania. Ich skutkiem jest sukcesja roślinności szuwarowej i leśnej, zwłaszcza trzciny i wierzb oraz eutrofizacja podłoża. Stosunkowo małym zagrożeniem jest natomiast wyrąb i penetracja przez ludzi. W związku z tym w ramach ochrony czynnej prowadzona jest wycinka zakrzaczeń i wykaszanie szuwarów z obszaru mechowiska. Usuwanie wysokich roślin pozwala na rozwój gatunków mechowiskowych, a usuwanie biomasy hamuje eutrofizację. Akcja organizowana jest przez Centrum Ochrony Mokradeł.

Powiązanie z innymi obszarami chronionymi

Rezerwat wchodzi w skład obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty PLH140023 Bagna Orońskie.