Tutkarz gruszowiec
| Rhynchites giganteus | |||
| Krynicki, 1832 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Rhynchites (Epirhynchites) | ||
| Gatunek |
tutkarz gruszowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Tutkarz gruszowiec[1] (Rhynchites giganteus) – gatunek chrząszcza z rodziny tutkarzowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię i Chiny. Żeruje na drzewach i krzewach z rodziny różowatych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1832 roku przez Jana Krynickiego[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o ciele długości od 6,5 do 9 mm i metalicznie połyskującym oskórku o ciemnozielonej, brązowej lub purpurowej barwie. Owłosienie ciała ma gęste, na pokrywach stosunkowo krótkie i półwzniesione, w kątach tylnych przedplecza oraz na tarczce i zewnętrznych powierzchniach ud białawe[3].
Ryjek ma równoległe boki, tylko u wierzchołka lekko rozszerzone. Rzeźbią go gęste, owalne, głębokie punkty, zlewające się w zmarszczki. U samicy ryjek jest prosty i tak długi jak głowa i przedplecze razem wzięte. U samca jest łukowato zakrzywiony i może być dłuższy. Czułki u samicy wyrastają w połowie długości ryjka, u samca zaś za nią. Ostatni człon czułków jest stożkowato zwieńczony. Głowa u samca jest punktowana gęsto, u samicy rzadziej[3].
U samca przedplecze jest wyraźnie wypukłe, po bokach zaokrąglone i za przednim brzegiem wyraźnie przewężone, u samicy jest bardzo nieznacznie wypukłe i słabo zaokrąglone z niewielkim przewężeniem za przednim brzegiem. Samiec ma po bokach przedtułowia płaskie wzgórki. Zarys tarczki jest prostokątny. Pokrywy mają bardzo słabo widoczne rzędy z dużymi, miejscami zlanymi w owalne jamki punktami oraz płaskie, znacznie szersze od rzędów, nieregularnie punktowane międzyrzędy. Słabo widoczny rząd dziewiąty dochodzi do wierzchołka pokryw. Odnóża u obu płci mają po dwa kolce na wierzchołkach goleni[3].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owady dorosłe aktywne są od kwietnia do września. Są foliofagami żerującymi na liściach i pąkach drzew i krzewów z rodziny różowatych. Od maja do sierpnia samice składają jaja do młodych owoców, w których rozwijać się będą larwy[3]. Do roślin pokarmowych larw należą głogi, grusze, jabłonie i śliwy, w tym odmiany uprawne[4]. Larwa jest stadium zimującym. Przepoczwarczenie następuje wczesną wiosną[3].
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Francji, Austrii, Włoch, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[2][4]. W Azji zamieszkuje azjatycką część Turcji[5], Gruzję, Armenię, Azerbejdżan[4], Syberię[5], Kazachstan, Uzbekistan, Iran oraz Chiny[4]. Występowanie tego gatunku w Polsce jest wątpliwe. Na początku XX wieku dwa okazy z Warszawy oznaczone jako R. giganteus znajdowały się w zbiorze Ludwika Fryderyka Hildta, jednak zniszczony on został w trakcie II wojny światowej[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rhynchites giganteus – Tutkarz gruszowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2023-07-27].
- ↑ a b Rhynchites (Epirhynchites) giganteus Krynicki, 1832. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d e Zdzisław Cmoluch: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 96-97 Rhinomaceridae, Attelabidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1979.
- ↑ a b c d Hassan Ghahari, Enzo Colonnelli. An Annotated Catalogue of the Iranian Attelabidae (Coleoptera: Curculionoidea). „Journal of the Entomological Research Society”. 21 (2), s. 225-241, 2019. ISSN 2651-3579.
- ↑ a b c B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 18. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowcowate prócz ryjkowców – Curculionioidea prócz Curculionidae.. Warszawa: 1992.