Schody

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Schody w Muzeum Watykańskim

Schody – element budynku lub ukształtowania terenu, który umożliwia komunikację między różnymi poziomami.

Schody znane są od najstarszych czasów. W starożytności i średniowieczu miały zastosowanie czysto praktyczne. Jedynie stopnie zewnętrzne, wykonane z kamienia, pomimo prostej konstrukcji stanowiły element architektoniczny zdobiący, podkreślający rangę obiektu (schody wiodące do świątyni, kościoła, zamku itp.) Dopiero w okresie renesansu zaczęto stosować bardziej dekoracyjne formy schodów. Oprócz schodów reprezentacyjnych w pałacach, bibliotekach, teatrach, domach mieszkalnych stosowano także ciasne, słabo oświetlone, niewygodne schody dla służby. Wymiary schodów regulują przepisy budowlane zawarte w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw budownictwa (rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie), zgodnie z nimi minimalne, wymagania zależą od przeznaczenia budynków (budynki mieszkalne, użyteczności publicznej, służba zdrowia) przeznaczenia schodów – wejścia do piwnic, na poddasze mogą zawierać mniej wygodne schody.

Schody nie są jedynym elementem komunikacji pionowej. Stosowane są także pochylnie, rampy, windy i schody ruchome.

Niektóre rozwiązania architektoniczne schodów[edytuj | edytuj kod]

The Tulip Stairs – schody w Queen’s House, zaprojektowanym przez Inigo Jonesa (Greenwich w Anglii)
Florencja
Rzym – Schody Hiszpańskie
Odessa

Części konstrukcyjne schodów[edytuj | edytuj kod]

  • Bieg, bieg schodowy – to nazwa szeregu stopni, połączonych ze sobą
  • Podesty (spoczniki) – poziome elementy rozdzielające biegi schodowe, pozwalają na ewentualny odpoczynek, zmianę kierunku biegów, wejście do mieszkania itp. Wyróżniamy spoczniki piętrowe (na poziomie kondygnacji) i międzypiętrowe.
  • Stopień – część pozioma to podnóżek, stopnica lub posunięcie. Część pionowa to przednóżek, podstopnica albo podniesienie.
  • Balustrada z poręczą lub pochwyt (poręcz mocowana bezpośrednio do ściany) – elementy zapewniające bezpieczne korzystanie ze schodów, umieszczona jest wzdłuż biegów.
  • Dusza – wolna przestrzeń pomiędzy dwoma biegami[1].

Klasyfikacja schodów[edytuj | edytuj kod]

Schody stalowe
W zależności od miejsca położenia
  • wewnętrzne (wewnątrz budynku)
  • zewnętrzne (na zewnątrz budynku)
  • terenowe (jako oddzielna budowla)
Stalowe schody
Według przeznaczenia użytkowego
  • główne (reprezentacyjne)
  • służbowe (np. kuchenne)
  • piwniczne
  • ewakuacyjne
  • techniczne (dojścia do urządzeń)
W zależności od kształtu w rzucie poziomym
Schody dwubiegowe z biegiem podwójnym górnym i dolnym
  • jednobiegowe proste
  • dwubiegowe jednokierunkowe
  • dwubiegowe zwykłe z kierunkiem powrotnym
  • dwubiegowe łamane
  • dwubiegowe z biegiem podwójnym górnym i dolnym
  • trójbiegowe
  • wachlarzowe
  • zabiegowe[2]
  • kręte i spiralne[3]
W zależności od kąta nachylenia
  • schody łagodne o nachyleniu do 30 stopni
  • schody normalne o kącie nachylenia 30-36 stopni
  • schody strome których kąt nachylenia przekracza 36 stopni
  • schody rzymskie (kacze) których kąt (zwykle powyżej 45 stopni) wymaga zastosowania trepów naprzemiennych lub podcinanych
W zależności od ognioodporności
  • ogniotrwałe (o określonej klasie ognioodporności)
  • nieogniotrwałe
W zależności od materiału

W zależności od konstrukcji[edytuj | edytuj kod]

  • Wspornikowe (o stopniach wspornikowych)
  • Wspornikowe (o biegach wspornikowych)
  • Policzkowe (oparte na belkach policzkowych)
  • Płytowe (wolno podparte)
  • Płytowe o brzegach wspornikowych
  • Spiralne (prętowe lub płytowe)
  • Samonośne

W zależności od rodzaju pracy[edytuj | edytuj kod]

  • Pracujące jako układy płaskie
  • Pracujące jako układy płytowe
  • Pracujące jako układy prętowe
  • Pracujące jako układy przestrzenne, których elementy mają złożony stan naprężeń

Wymiary schodów[edytuj | edytuj kod]

Wymiary musimy tak dobrać, żeby schody były wygodne we wchodzeniu, jak i schodzeniu. Wysokość przednóżka i szerokość podnóżka są do siebie wzajemnie zależne. Obliczenia prowadzimy ze wzoru[4]:

2h + s = 60–65 cm
gdzie: h – wysokość stopnia, s – szerokość stopnia. 63 cm to długość krótkiego kroku ludzkiego, który został przyjęty na podstawie badań i doświadczeń (średnia).

W praktyce budowlanej najczęściej spotykane wielkości to:

  • wysokość stopni h = 14–19 cm (schody bardzo wygodne – 15 cm, wygodne – 16 cm, przeciętne – 17 cm, podrzędne – 19 cm);
  • szerokość stopni s = 25–32 cm (schody bardzo wygodne – 32 cm, wygodne – 30 cm, przeciętne – 29 cm, podrzędne – 25 cm);

Dokładne długości, wysokości i szerokości stopni, podstopni i spoczników zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury (...) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, § 68 ust 1.

Schody rzymskie (kacze) w świetle przepisów są niedopuszczalne.

Poręcze schodów[edytuj | edytuj kod]

Schody stalowe z balustradą.

Są zamontowane ze względu na bezpieczeństwo ruchu po schodach. Balustrady wykonane mogą być jako ścianki z żelbetu, kamienia, drewna, metalu lub szkła.

Schody stalowe[edytuj | edytuj kod]

Mogą być wykonane ze stopni przymocowanych do bocznej ścianki policzków lub nasadzane na policzki.

Schody drewniane[edytuj | edytuj kod]

Schody drewniane w Kamienicy Szołayskich w Krakowie
Schody kamienne na Wałach Chrobrego w Szczecinie

Wykonywane są przeważnie z drewna sosnowego, a stopnie z drewna dębowego. Schody wykonuje się nie więcej niż do dwóch kondygnacji.

Podział schodów drewnianych
  • Schody drabiniaste – składają się z belek policzkowych albo policzków, podnóżków. Stosowane są w magazynach, budynkach gospodarczych itp.
  • Schody ze stopniami osadzonymi w policzkach – składają się z policzków, podnóżków i przednóżków.
  • Schody ze stopniami wsuwanymi w gniazda wyżłobionych policzków.
  • Schody ze stopniami nakładanymi albo siodłowymi.
  • Schody wachlarzowe.
  • Schody kręte.
  • Schody gięte.
  • Schody spiralne.
  • Schody półkowe.
  • Schody dywanowe.

Schody kamienne[edytuj | edytuj kod]

Schody z kamienia

Wykonuje się ze stopniami obustronnie podpartymi na belkach stalowych lub na murach. Stopnie wykonane są z kamieni twardych np. z granitu, bazaltu, sjenitu, marmuru czy piaskowca.

Schody betonowe i żelbetowe[edytuj | edytuj kod]

Schody z betonu w wiedeńskim metro

Schody betonowe mogą być płytowe, policzkowe lub wspornikowe.

Schody wspornikowe – ogólny zarys konstrukcji[edytuj | edytuj kod]

Ten rodzaj schodów znany jest szerzej jako schody półkowe. Schody wspornikowe pozbawione są konstrukcji podtrzymującej, a także poręczy (poręcz to wersja opcjonalna). Dzięki temu wyglądają jak stopnie zawieszone w powietrzu, zajmując niewielką przestrzeń. Konstrukcja schodów schowana jest w ścianie, dlatego ich montaż lepiej uwzględnić już na etapie projektu pomieszczenia, w którym mają się znaleźć.

Schody wspornikowe (o stopniach wspornikowych)[edytuj | edytuj kod]

Schemat statyczny stopni przyjmuje postać wspornika. Pojedyncze stopnie pracują niezależnie od siebie. Wyróżniamy konstrukcję

monolityczne, jak i prefabrykowane. Oś obojętna jest równoległa do podniebienia stopni natomiast odkształcenia prostopadłe. Zbrojenie nośne jest rozłożone równomiernie wzdłuż górnej krawędzi prostopadle do zamocowania.

Schody wspornikowe (o biegu wspornikowym)[edytuj | edytuj kod]

Schemat statyczny przyjmuje postać wspornika. Bieg pracuje jako jeden element, a jego ugięcie jest prostopadłe do podniebienia. Oś obojętna przebiega równolegle do podniebienia, natomiast ramię sił wewnętrznych przyjmowane jest jak dla płyty pełnej. Wyróżnia się schody o tej konstrukcji monolityczne, jak i prefabrykowane. Najczęściej podporę stanowi wieniec żelbetowy o szerokości ściany.

Schody policzkowe[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się 3 rodzaje schodów policzkowych: z obu stron oparte na belkach, z obu stron oparte na ścianach, oparte z jednej strony na ścianie, a z drugiej na belce. Ich zaletą jest przenoszenie dużych obciążeń. Schody te przyjmują schemat statyczny biegów lub stopni swobodnie podpartych. Mogą składać się z belek (stopni) bądź płyt (biegów). W obu przypadkach biegi pracują wzdłuż krótszego brzegu. Zwykle na jeden stopień bądź bieg przypadają 3 pręty zbrojeniowe.

Schody płytowe[edytuj | edytuj kod]

Schemat statyczny konstrukcji to rama swobodnie podparta w końcach. Jest to najczęściej stosowany rodzaj tego typu konstrukcji. Część nośna pracuje jak płyta jednokierunkowo zbrojona. Najprostszym sposobem podparcia konstrukcji jest oparcie jej na przeciwległych ścianach klatki schodowej, bądź z jednej strony na belce lub płycie spocznikowej, a z drugiej na ścianie.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Schody, muratorplus.pl [dostęp 2019-04-28].
  2. Schody zabiegowe, rintal.pl [dostęp 2016-01-21].
  3. Schody kręcone i spiralne, rintal.pl [dostęp 2016-01-21].
  4. Według prawa budowlanego obowiązującego w Polsce.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Żenczykowski W.: Budownictwo ogólne. T. III. Konstrukcje drewniane. Dachy i schody. BiA, Warszawa 1956.
  • schodypalacowe.pl