Pałac w Białowieży: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
→Linki zewnętrzne: + szablon |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
== Dwory królewskie == |
== Dwory królewskie == |
||
Podczas wykopalisk archeologicznych odkryto pozostałości dworu z drugiej połowy XVI wieku, który związany był prawdopodobnie z polowaniami [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]] i [[Stefan Batory|Stefana Batorego]]. Kolejny dwór istniał tu w 1639 roku w czasach panowania królów z [[Wazowie|dynastii Wazów]]. Najprawdopodobniej w tym samym dworze zatrzymywali się podczas polowań [[Władysław IV Waza]] (w 1643 roku) i [[Jan II Kazimierz Waza|Jan Kazimierz Waza]] (w 1650 roku). Dwór Wazów ten istniał do około 1658 rokiem, gdy go spalono podczas [[Wojna polsko-rosyjska 1654-1667|walk prowadzonych przez Sapiehów z wojskami moskiewskimi]]. W XVIII wieku zbudowano w pobliżu miejsca po dworze Wazów nowy dwór i w nim zatrzymał się we wrześniu 1752 r. król [[August III Sas]] w towarzystwie królowej i dwóch synów (pamiątką po odbytym wtedy polowaniu jest obelisk z piaskowca z pamiątkowym napisem). Dwór ten opisuje też inwentarz z [[1773]] roku. Od 30 sierpnia do 2 sierpnia [[1784]] roku w dworze przybywał król [[Stanisław August Poniatowski]]. Przed jego przyjazdem bratanek króla, podskarbi wielki litewski [[Stanisław Poniatowski (podskarbi litewski)|Stanisław Poniatowski]], wyremontował budynek przed przyjazdem króla i dobudował widoczne na zachowanych widokach z epoki 2 oficyny – kuchenną i gościnną. Dawny dwór królów Polski został prawdopodobnie zniszczony około roku [[1831]] w czasie walk prowadzonych w puszczy podczas [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]]. |
Podczas wykopalisk archeologicznych odkryto pozostałości dworu z drugiej połowy XVI wieku, który związany był prawdopodobnie z polowaniami [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]] i [[Stefan Batory|Stefana Batorego]]. Kolejny dwór istniał tu w 1639 roku w czasach panowania królów z [[Wazowie|dynastii Wazów]]. Najprawdopodobniej w tym samym dworze zatrzymywali się podczas polowań [[Władysław IV Waza]] (w 1643 roku) i [[Jan II Kazimierz Waza|Jan Kazimierz Waza]] (w 1650 roku). Dwór Wazów ten istniał do około 1658 rokiem, gdy go spalono podczas [[Wojna polsko-rosyjska 1654-1667|walk prowadzonych przez Sapiehów z wojskami moskiewskimi]]. W XVIII wieku zbudowano w pobliżu miejsca po dworze Wazów nowy dwór i w nim zatrzymał się we wrześniu 1752 r. król [[August III Sas]] w towarzystwie królowej i dwóch synów (pamiątką po odbytym wtedy polowaniu jest obelisk z piaskowca z pamiątkowym napisem). Dwór ten opisuje też inwentarz z [[1773]] roku. Od 30 sierpnia do 2 sierpnia [[1784]] roku w dworze przybywał król [[Stanisław August Poniatowski]]. Przed jego przyjazdem bratanek króla, podskarbi wielki litewski [[Stanisław Poniatowski (podskarbi litewski)|Stanisław Poniatowski]], wyremontował budynek przed przyjazdem króla i dobudował widoczne na zachowanych widokach z epoki 2 oficyny – kuchenną i gościnną. Dawny dwór królów Polski został prawdopodobnie zniszczony około roku [[1831]] w czasie walk prowadzonych w puszczy podczas [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]]<ref>Tomasz Samojlik, "Ochrona i Łowy. Puszcza Białowieska w czasach królewskich" Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża 2005, ISBN 83-907521-5-8</ref>. |
||
== Pałac z XIX wieku== |
== Pałac z XIX wieku== |
||
| Linia 19: | Linia 19: | ||
== Otoczenie == |
== Otoczenie == |
||
Wokół pałacu założono w [[1895]] roku Park Pałacowy w stylu angielskim, który zaprojektował [[Walerian Kronenberg]]. U podnóża pałacowego wzgórza, w |
Wokół pałacu założono w [[1895]] roku Park Pałacowy w stylu angielskim, który zaprojektował [[Walerian Kronenberg]]. U podnóża pałacowego wzgórza, w dolinie rzeki [[Narewka|Narewki]], wykopano dwa stawy z wysepkami pomiędzy którymi znajduje się grobla z obeliskiem z 1752 roku ustawionym na pamiątkę pobytu w Białowieży króla Polski Augusta II Mocnego. Ziemia ze stawów została użyta do użyźnienia obejścia pałacowego z myślą o założeniu kwietników. Stawy wraz z rzeką Narewką stanowią południową granicę parku, gdzie dawniej stała jedna z bram wejściowych do parku. Na wschód od pałacu powstał Park Dyrekcyjny, przy którym umieszczono siedzibę Zarządu Apanażowego Puszczy. |
||
== Komunikacja == |
== Komunikacja == |
||
Kiedy w [[1897]] doprowadzona została linia kolejowa, powstał dworzec [[Białowieża Pałac]], (kilka lat później również [[Białowieża Towarowa]]). W roku [[1903]] doprowadzono szosę z Hajnówki. W [[1915]] wycofujące się wojska rosyjskie ewakuowały wyposażenie pałacu (do dziś do obejrzenia w Moskwie). Stacjonujące po nich wojska niemieckie rozkradły resztę wyposażenia. W okresie międzywojennym w pałacu mieściła się administracja [[powiat]]u białowieskiego. W części budynku urządzono apartamenty dla prezydenta [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]]. Dla katolickich mieszkańców wsi w pałacu do 1934 roku czynna była kaplica. Od [[1929]] w pałacu zlokalizowana była Państwowa Szkoła dla Leśniczych. |
Kiedy w [[1897]] doprowadzona została linia kolejowa, powstał dworzec [[Białowieża Pałac]], (kilka lat później również [[Białowieża Towarowa]]). W roku [[1903]] doprowadzono szosę z Hajnówki. W [[1915]] wycofujące się wojska rosyjskie ewakuowały wyposażenie pałacu (do dziś do obejrzenia w Moskwie). Stacjonujące po nich wojska niemieckie rozkradły resztę wyposażenia. W okresie międzywojennym w pałacu mieściła się administracja [[powiat]]u białowieskiego. W części budynku urządzono apartamenty dla prezydenta [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]]. Dla katolickich mieszkańców wsi w pałacu do 1934 roku czynna była kaplica. Od [[1929]] w pałacu zlokalizowana była Państwowa Szkoła dla Leśniczych. |
||
{{Przypisy}} |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 23:18, 22 sty 2011
.JPG)
Pałac w Białowieży zbudowany w Puszczy Białowieskiej, w miejscowości Białowieża w 1894 r. na polecenie cara Aleksandra III.
Dwory królewskie
Podczas wykopalisk archeologicznych odkryto pozostałości dworu z drugiej połowy XVI wieku, który związany był prawdopodobnie z polowaniami Zygmunta Augusta i Stefana Batorego. Kolejny dwór istniał tu w 1639 roku w czasach panowania królów z dynastii Wazów. Najprawdopodobniej w tym samym dworze zatrzymywali się podczas polowań Władysław IV Waza (w 1643 roku) i Jan Kazimierz Waza (w 1650 roku). Dwór Wazów ten istniał do około 1658 rokiem, gdy go spalono podczas walk prowadzonych przez Sapiehów z wojskami moskiewskimi. W XVIII wieku zbudowano w pobliżu miejsca po dworze Wazów nowy dwór i w nim zatrzymał się we wrześniu 1752 r. król August III Sas w towarzystwie królowej i dwóch synów (pamiątką po odbytym wtedy polowaniu jest obelisk z piaskowca z pamiątkowym napisem). Dwór ten opisuje też inwentarz z 1773 roku. Od 30 sierpnia do 2 sierpnia 1784 roku w dworze przybywał król Stanisław August Poniatowski. Przed jego przyjazdem bratanek króla, podskarbi wielki litewski Stanisław Poniatowski, wyremontował budynek przed przyjazdem króla i dobudował widoczne na zachowanych widokach z epoki 2 oficyny – kuchenną i gościnną. Dawny dwór królów Polski został prawdopodobnie zniszczony około roku 1831 w czasie walk prowadzonych w puszczy podczas powstania listopadowego[1].
Pałac z XIX wieku
W 1889 roku na miejscu dworu polskich królów, car Aleksander III polecił rozpoczęcie budowy pałacu według projektu Mikołaja de Rocheforta. Budowę ukończono w 1894 kosztem 542 tys. rubli. Pałac był dwukondygnacyjny, podpiwniczony, posiadał pomieszczenia mieszkalne na strychu oraz wieże od wschodu i zachodu. Drewno użyte przy dekorowaniu poszczególnych sal i pokojów było specjalnie przygotowywane: gotowano je przez dłuższy czas w wodzie, a potem suszono. W ten sposób uzyskało ciemną barwę. Na ścianach znajdowały leśne obrazki wykonane przez Zdzisława Jasieńskiego oraz plastyków z Akademii Petersburskiej. Elementy wykończeniowe drzwi, okien, luster, stojących świeczników zdobiono polerowanym i zaczernianym żelazem połączonym z brązem. W komnatach parkiety zostały ułożone na cienkiej warstwie suchego piasku eliminując w ten sposób skrzypienie podłogi. Zastosowano wypalane ornamenty. W podziemiach znajdowały się składnice win przeróżnych gatunków, w zachodnim skrzydle mieściły się kuchnie. Jedna z sal była wyklejona znaczkami pocztowymi.
Kiedy w 1897 doprowadzona została linia kolejowa, powstał dworzec Białowieża Pałac, (kilka lat później również Białowieża Towarowa). W 1915 wycofujące się wojska rosyjskie ewakuowały wyposażenie pałacu (do dziś w Moskwie). W 1922 roku polskie władze powiatowe po remoncie zaadaptowały pomieszczenia pałacu na funkcje administracyjne. Niedługo jednak powiat zlikwidowano i gmach stał nieużytkowany. W części pomieszczeń lewego skrzydła urządzono muzeum puszczańskie i bibliotekę. Część pomieszczeń zajęła angielska firma Century. Dla katolickich mieszkańców wsi w latach 1921-1934 w dawnej pałacowej jadalni czynna była kaplica (wejście prowadziło przez taras). Od 1929 do 1936 roku w zachodniej części pałacu umieszczono Państwową Szkołę dla Leśniczych. W części budynku urządzono apartamenty dla prezydenta Ignacego Mościckiego, który odwiedził Białowieżę po raz pierwszy w 1930 roku.
W pałacu byli goszczeni między innymi kompozytor Feliks Nowowiejski, węgierski regent Miklós Horthy, włoski minister spraw zagranicznych Galeazzo Ciano, Stefan Starzyński, Hermann Göring i Heinrich Himmler, przebywający w Białowieży na polowaniach. Tydzień przed wybuchem II wojny światowej w zachodniej części pałacu ulokowano szpital wojenny Nr 502, ewakuowany na wschód 11 września. Oficerowie stanowiący personel tego szpitala zostali wywiezieni przez Rosjan do Ostaszkowa. Po 17 września w pałacu przebywali ranni polscy żołnierze, którymi opiekowali się mieszkańcy wsi i operujący około 20 września w okolicy żołnierze Podlaskiej Brygady Kawalerii. W okresie okupacji sowieckiej w latach 1939-1941 została podjęta próba utworzenia w pałacu radzieckiego ośrodka naukowego. Po zajęciu Białowieży przez Niemców, w pałacu mieścił się sztab do walki z partyzantką. W nocy z 16 na 17 lipca 1944 w pałacu wybuchł pożar wzniecony przez wspierające Niemców oddziały węgierskie.
W 1958 roku zapadła decyzja o rozbiórce pałacu. W 1961, w czasach PRL, pałac został rozebrany. Obecnie na jego miejscu wzniesiono nowy budynek, w którym znajduje się dyrekcja Białowieskiego Parku Narodowego, muzeum przyrodnicze, restauracja i hotel.
Otoczenie
Wokół pałacu założono w 1895 roku Park Pałacowy w stylu angielskim, który zaprojektował Walerian Kronenberg. U podnóża pałacowego wzgórza, w dolinie rzeki Narewki, wykopano dwa stawy z wysepkami pomiędzy którymi znajduje się grobla z obeliskiem z 1752 roku ustawionym na pamiątkę pobytu w Białowieży króla Polski Augusta II Mocnego. Ziemia ze stawów została użyta do użyźnienia obejścia pałacowego z myślą o założeniu kwietników. Stawy wraz z rzeką Narewką stanowią południową granicę parku, gdzie dawniej stała jedna z bram wejściowych do parku. Na wschód od pałacu powstał Park Dyrekcyjny, przy którym umieszczono siedzibę Zarządu Apanażowego Puszczy.
Komunikacja
Kiedy w 1897 doprowadzona została linia kolejowa, powstał dworzec Białowieża Pałac, (kilka lat później również Białowieża Towarowa). W roku 1903 doprowadzono szosę z Hajnówki. W 1915 wycofujące się wojska rosyjskie ewakuowały wyposażenie pałacu (do dziś do obejrzenia w Moskwie). Stacjonujące po nich wojska niemieckie rozkradły resztę wyposażenia. W okresie międzywojennym w pałacu mieściła się administracja powiatu białowieskiego. W części budynku urządzono apartamenty dla prezydenta Ignacego Mościckiego. Dla katolickich mieszkańców wsi w pałacu do 1934 roku czynna była kaplica. Od 1929 w pałacu zlokalizowana była Państwowa Szkoła dla Leśniczych.
- ↑ Tomasz Samojlik, "Ochrona i Łowy. Puszcza Białowieska w czasach królewskich" Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża 2005, ISBN 83-907521-5-8
Zobacz też
Linki zewnętrzne
