Włodzimierz (Ukraina)

Kościół parafialny św. Anny

Kościół Jezuitów (obecnie cerkiew)

Włodzimierz Wołyński, ukr. Володимир-Волинський; (w II Rzeczpospolitej od 1922 - Włodzimierz) - miasto w zachodniej części Ukrainy, w obwodzie wołyńskim. Ma 38 tys. mieszkańców (2004). Leży około 15 km od polskiej granicy. W pobliżu miasta usytuowane jest kolejowe przejście graniczne.

Historia

Włodzimierz powstał w drugiej połowie X wieku (pierwsza wzmianka historyczna w 988 r.), jako warowny gród na pograniczu nowo zdobytych przez Ruś na Polakach ziemiach Grodów Czerwieńskich. Wybudowanie warowni we Włodzimierzu potwierdza, że Włodzimierz I Wielki przystępował dopiero do utrzymania świeżo zdobytego terenu. Już w 988 toku stał się stolicą Księstwa Włodzimierskiego i biskupstwa prawosławnego (w 1160 ukończono budowę soboru Zaśnięcia Matki Bożej. W XIII wieku w składzie księstwa halicko-wołyńskiego, od 1240 roku zależnego od chanatu tatarskiego. W 1349 ziemie te zostają ponownie przyłączone przez Kazimierza Wielkiego do państwa polskiego.

28 sierpnia 1366 roku we Włodzimierzu Janusz Suchywilk przekazał swoje dobra bratankom Piotrowi i Mikołajowi. Byli to synowie Jakusza Cztana ze Strzelc. Ustanowił w ten sposób pierwszą ordynację w Polsce. Król Kazimierz Wielki potwierdził ten dokument. Włodzimierz w 1370 opanowany został przez Litwę. Prawa miejskie otrzymał w 1431, a w 1569 na mocy unii polsko-litewskiej znalazł się kolejny raz w granicach Polski.

17 lipca 1792 roku pod Włodzimierzem odbyła się jedna z bitew Polaków z Rosjanami w której wziął udział Tadeusz Kościuszko. Odparte zostało wówczas trzykrotnie silniejsze wojsko rosyjskie przez co ukształtowała się opinia o wysokich umiejętnościach dowódczych słabo znanego jeszcze w Polsce Kościuszki. Po rozbiorze Polski w 1793 miasto znalazło się w zaborze rosyjskim. 22/23 stycznia 1919 r. 17 Pułk Piechoty (II RP) wyzwolił Włodzimierz. W latach 1919-1939 ponownie należał do Polski, był stolicą powiatu włodzimierskiego. We Włodzimierzu zlokalizowano Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii, która funkcjonowała do września 1939 r. Znajdowały się tutaj również koszary wojskowe.

Między wrześniem 1939 a czerwcem 1941 pod okupacją sowiecką, następnie pod okupacją niemiecką, ponownie zajęte przez Armię Czerwoną 20 lipca 1944. W latach 1945-1991 w Ukraińskiej SRR, po 1991 należy do Ukrainy.

Od średniowiecznej łacińskiej nazwy Włodzimierza - Lodomeria pochodzi drugi człon późniejszej nazwy regionu (Galicja i Lodomeria).

Zabytki:

• Kościół Jezuitów p.w. Rozesłania Apostołów, wzniesiony przez Michała Radzimińskiego w latach 1755-66. Po kasacie zakonu w 1787 roku zabudowania przejęli bazylianie. Od 1840 władali nimi prawosławni. Na krótko w okresie międzywojennym świątynia wróciła do katolików. W 1927 roku w poklasztornym gmachu umieszczono seminarium duchowne. W 1992 przekazany został cerkwi prawosławnej i funkcjonuje jako sobór Narodzenia NMP.
• Kościół parafialny św. Anny w stylu barokowym z 1752 roku. Świątynię ufundował biskup Adam Woyna-Orański. Opiekę nad nim sprawował zakon kapucynów. Parafia katolicka istniała tu do 1958 roku, kiedy to władze komunistyczne zamknęły kościół i go zdewastowały rabując piękny rokokowy ołtarz i rozbierając dzwonnicę. Następnie komuniści umieścili w nim kawiarnię oraz salę koncertową. Katolicy odzyskali kościół i 3 stycznia 1992 r. odprawili pierwszą mszą św. Obecnie pod opieką karmelitów. Na lewo od wejścia znajduje się tablica z 1561 roku, z płaskorzeźbą przedstawiającą rycerza Podhoreńskiego w zbroi. W pobliżu znajdują się zabudowania klasztoru kapucynów rozebrane w 1833 roku przez Rosjan po Powstaniu listopadowym.
• Klasztor Dominikanów z XVII wieku. Kościół rozebrali Rosjanie w XIX wieku.
• Kwatery żołnierzy Wojska Polskiego z 1919-1920 roku na miejscowym cmentarzu odnowione w 2000 roku staraniem "Stowarzyszenia Upamiętniania Polaków Pomordowanych na Wołyniu"
• Cerkiew św. Bazylego z XIV wieku. W 1884 roku dobudowano do niej przedsionek, a na pocz. XX wieku dwie cebulaste kopułki w stylu moskiewskim.
• Sobór Uspienski w stylu neobizantyjskim z 1900 roku
• Cerkiew unicka św. Mikołaja
• Pałac biskupi
• Cmentarz żydowski we Włodzimierzu Wołyńskim
• Grodzisko

Ludzie związani z miastem

• Jerzy Antczak - polski reżyser teatralny i filmowy
• Amtylochiusz - prawosławny biskup włodzimiersko-wołyński, święty Kościoła Prawosławnego
• Juliusz Bardach - polski historyk ustroju i prawa, profesor
• Józef Han - prezes (trzy kadencje) Środowiska 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK w Hrubieszowie, czynnie walczył z ukraińskimi nacjonalistami i Niemcami podczas II wojny światowej
• Wacław Hipsz - polski duchowny katolicki, prezbiter diecezji łuckiej, w latach 1935-1939 – prefekt szkół średnich we Włodzimierzu Wołyńskim
• Jerzy Sas Jaworski - polski dowódca wojskowy, major kawalerii Wojska Polskiego
• Teresa Lewtak-Stattler - polska działaczka społeczna, uczestnik konspiracji antyniemieckiej, po II wojnie światowej dyrektor naczelna Domów Towarowych "Centrum", radna miasta stołecznego Warszawy
• Wacław Waldemar Michalski - polski literat, poeta
• Hipacy Pociej - unicki biskup włodzimierski i brzeski, humanista
• Jan Tadeusz Stanisławski - polski satyryk, radiowiec, aktor i autor tekstów piosenek

Bibliografia

• Mapa WIG Włodzimierz Pas 45 Słup 38

Linki zewnętrzne

• Włodzimierz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 169 .
• Radziecka mapa topograficzna 1:100 000