Bołszowce: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nuntaro (dyskusja | edycje)
263 edycje
m usunięte powtórzenie
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zabytki: źródła/przypisy
Linia 43: Linia 43:


== Zabytki ==
== Zabytki ==
* [[Sanktuarium Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bołszowcach]] – w zachodniej części miejscowości znajduje się zdewastowany w czasach [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej SRR]] [[karmelici|karmelicki]] kościół i klasztor Nawiedzenia NMP ufundowany przez polskiego hetmana [[Marcin Kazanowski (1563-1636)|Marcina Kazanowskiego]] w [[1624]] r. Budynki wielokrotnie były niszczone podczas najazdów Kozaków, Szwedów, Tatarów i Turków. Kościół był miejscem szczególnego kultu obrazu Matki Boskiej Bolszowieckiej koronowanego 15 sierpnia 1777, który obecnie jest umieszczony w [[kościół św. Katarzyny w Gdańsku|kościele św. Katarzyny w Gdańsku]]. Ogromnych zniszczeń kościół i klasztor doznał również podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Przez cały okres istnienia [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] trwały prace remontowe, które zakończyły się sukcesem w 1938. Po zakończeniu II wojny światowej i wysiedleniu Polaków z tych ziem kościół zamknięto i urządzono w nim skład zboża i nawozów sztucznych, natomiast z klasztoru zrobiono chlew dla świń i stajnie dla bydła. Wspólnota rzymskokatolicka odzyskała budynki w stanie ruiny w latach 90 XX wieku. Od 2001 budynki znajdują się pod opieką ojców [[Zakony i zgromadzenia franciszkańskie|franciszkanów]]. Bardzo często odbywają się w tym miejscu Spotkania Młodych [[archidiecezja lwowska|archidiecezji lwowskiej]]. W ostatnich latach kościół jako wybitny przykład późnobarokowej architektury polskiej został objęty projektem rewaloryzacyjnym, realizowanym w ramach Programu [[Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego|Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego]] „Dziedzictwo Kulturowe”, finansowanym ze środków ministerialnych, które pochodzą bezpośrednio z budżetu [[Polska|Państwa Polskiego]]. Natomiast środki na odbudowę klasztoru pochodzą z [[Senat Rzeczypospolitej Polskiej|Senatu RP]] i [[Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Polska)|Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP]]. Archeolodzy z [[Wrocław]]ia podczas prac zabezpieczających odnaleźli w 2006 roku szczątki hetmana Kazanowskiego.
* [[Sanktuarium Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bołszowcach]] – w zachodniej części miejscowości znajduje się zdewastowany w czasach [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej SRR]] [[karmelici|karmelicki]] kościół i klasztor Nawiedzenia NMP ufundowany przez polskiego hetmana [[Marcin Kazanowski (1563-1636)|Marcina Kazanowskiego]] w [[1624]] r. Budynki wielokrotnie były niszczone podczas najazdów Kozaków, Szwedów, Tatarów i Turków. Kościół był miejscem szczególnego kultu obrazu Matki Boskiej Bolszowieckiej koronowanego 15 sierpnia 1777, który obecnie jest umieszczony w [[kościół św. Katarzyny w Gdańsku|kościele św. Katarzyny w Gdańsku]]. Ogromnych zniszczeń kościół i klasztor doznał również podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Przez cały okres istnienia [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] trwały prace remontowe, które zakończyły się sukcesem w 1938. Po zakończeniu II wojny światowej i wysiedleniu Polaków z tych ziem kościół zamknięto i urządzono w nim skład zboża i nawozów sztucznych, natomiast z klasztoru zrobiono chlew dla świń i stajnie dla bydła. Wspólnota rzymskokatolicka odzyskała budynki w stanie ruiny w latach 90 XX wieku. Od 2001 budynki znajdują się pod opieką ojców [[Zakony i zgromadzenia franciszkańskie|franciszkanów]]. Bardzo często odbywają się w tym miejscu Spotkania Młodych [[archidiecezja lwowska|archidiecezji lwowskiej]]. W ostatnich latach kościół jako wybitny przykład późnobarokowej architektury polskiej został objęty projektem rewaloryzacyjnym, realizowanym w ramach Programu [[Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego|Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego]] „Dziedzictwo Kulturowe”, finansowanym ze środków ministerialnych, które pochodzą bezpośrednio z budżetu [[Polska|Państwa Polskiego]]. Natomiast środki na odbudowę klasztoru pochodzą z [[Senat Rzeczypospolitej Polskiej|Senatu RP]] i [[Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Polska)|Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP]]. Archeolodzy z [[Wrocław]]ia podczas prac zabezpieczających odnaleźli w 2006 roku szczątki hetmana Kazanowskiego<ref>{{Cytuj|tytuł=Ukraińsko-polskie badania rozpoznawcze byłego zespołu klasztornego w Bołszowcach (obw. iwanofrankowski, Ukraina) / Ukrainian-Polish Preliminary Investigation of Former Carmelite Monastery Complex at Bilshivtsi (Ivano-Frankivsk, Ukraine)|data dostępu=2016-09-28|url=https://www.academia.edu/1520405/Ukrai%25C5%2584sko-polskie_badania_rozpoznawcze_by%25C5%2582ego_zespo%25C5%2582u_klasztornego_w_Bo%25C5%2582szowcach_obw._iwanofrankowski_Ukraina_Ukrainian-Polish_Preliminary_Investigation_of_Former_Carmelite_Monastery_Complex_at_Bilshivtsi_Ivano-Frankivsk_Ukraine_}}</ref>.
* ratusz z 1932 roku
* ratusz z 1932 roku
* dwór Krzeczunowiczów wzniesiony w latach 1927–1929, według projektu Tadeusza Mokłowskiego w stylu [[klasycyzm|neoklasycyzmu]], oraz należący do dworu park w stylu angielskim
* dwór Krzeczunowiczów wzniesiony w latach 1927–1929, według projektu Tadeusza Mokłowskiego w stylu [[klasycyzm|neoklasycyzmu]], oraz należący do dworu park w stylu angielskim

Wersja z 16:46, 28 wrz 2016

Bołszowce
Ilustracja
Bołszowce na mapie z 1889 r.
Herb
Herb
Państwo

 Ukraina

Obwód

iwanofrankiwski

Rejon

halicki

Populacja
• liczba ludności


1938
(1 stycznia 2019)

Nr kierunkowy

+380 3431

Kod pocztowy

77146

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
Multimedia w Wikimedia Commons

Bołszowce[1] (ukr. Більшівці) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, w rejonie halickim, do 1945[2] w Polsce, w województwie stanisławowskim, w powiecie rohatyńskim, siedziba gminy Bołszowce[3].

Położenie

Bołszowce leżą na Podolu, kilkanaście km na północ od Halicza, na błotnistej równinie w widłach rzeki Gniła Lipa i potoku Narajówka.

Historia

Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 8 marca 1408 roku, a miejscowość występuje pod nazwą Mały Bowszów. Rozwój miejscowości rozpoczął się po jej przejściu na własność Kazanowskich: wojewody i hetmana koronnego wojska polskiego Marcina (1566–1636), później do jego syna Dominika Aleksandra (zmarł w 1648), a następnie do rodziny Jabłonowskich. Na początku XIX w. miasteczko przeszło do rodziny Maleckich. W 1830 roku spadkobiercą po Józefie Maleckim został Walerian Krzeczunowicz (1790–1866) po nim jego syn Kornel (1815–1881), wnuk Aleksander (1863–1922), prawnuk Kornel (1894–1988), który posiadał majątek Bołszowce do momentu odebrania Polsce tych ziem po zakończeniu II wojny światowej. Kornel Krzeczunowicz był polskim pisarzem emigracyjnym i ziemianinem, podpułkownikiem Wojska Polskiego, posłem na Sejm IV kadencji w II RP. Jego synem jest Andrzej Krzeczunowicz, dyplomata i dziennikarz.

W 1590 r. Bołszowce staraniami Kazanowskich otrzymało status miasteczka. Było ono często najeżdżane przez Szwedów, Kozaków, Turków i Tatarów. W czasie I wojny światowej zostało doszczętne zrujnowane. W 1922 roku rozpoczęła odbudowę miejscowości staraniem organizacji odbudowy miast województwa stanisławowskiego, która była podporządkowana Sekcji Technicznej i Dyrekcji robót publicznych we Lwowie. Centrum miasta został ratusz, zbudowany w 1932 roku według projektu architekta Stefana Ochli, istniejący do dzisiaj.

We wrześniu 1939 zajęte przez Armię Czerwoną. Podczas ataku III Rzeszy na ZSRR zdobyte 3 lipca 1941 przez Wehrmacht. Tego samego dnia Niemcy rozstrzelali 450 bołszowieckich Żydów; dla pozostałych około 1500 Żydów utworzono getto. Do końca 1942 roku getto zostało zlikwidowane poprzez deportacje do obozu śmierci w Bełżcu lub do innych gett[4].

Podczas okupacji niemieckiej w Bołszowcach miał miejsce atak ukraińskich nacjonalistów na Polaków. Według wspomnień świadków zgromadzonych przez Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów stało się to w październiku 1943 roku a liczba ofiar miała wynieść 70[5]. Natomiast Komitet Ziem Wschodnich pisał w raporcie z 15 kwietnia 1944: Ostatnio bowiem nasilił się bardzo terror ukraiński na całym Podkarpaciu nawet, bezpośrednio przed nadejściem bolszewików mordowano i palono wioski i zagrody polskie i tak np. w powiecie Rohatyn wymordowano i spalono wioski polskie Bybło, Dydiatyn, Podszumlańce, Skoromochy Stare, Bołszów, Bołszowce...[6].

W odwecie za antypolskie akcje Niemcy (policja i SS) spacyfikowali Bołszowce oraz Bołszów i Słobódkę Bołszowiecką. Według Grzegorza Hryciuka 13 i 14 marca 1944 roku w Bołszowcach zginęło 280 Ukraińców[7] (inne źródło przypisuje tę liczbę ofiar do Słobódki Bołszowieckiej[8]).

W 2014r. z inicjatywy miejscowego greckokatolickiego księdza został obok cerkwi wzniesiony pomnik z napisem "ku pamięci ukraińskich ofiar, które zginęły w akcji polskich szowinistów i niemieckich nacjonalistów w dniu 14 marca 1944r."[9].

Zabytki

  • Sanktuarium Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bołszowcach – w zachodniej części miejscowości znajduje się zdewastowany w czasach Ukraińskiej SRR karmelicki kościół i klasztor Nawiedzenia NMP ufundowany przez polskiego hetmana Marcina Kazanowskiego w 1624 r. Budynki wielokrotnie były niszczone podczas najazdów Kozaków, Szwedów, Tatarów i Turków. Kościół był miejscem szczególnego kultu obrazu Matki Boskiej Bolszowieckiej koronowanego 15 sierpnia 1777, który obecnie jest umieszczony w kościele św. Katarzyny w Gdańsku. Ogromnych zniszczeń kościół i klasztor doznał również podczas I wojny światowej. Przez cały okres istnienia II Rzeczypospolitej trwały prace remontowe, które zakończyły się sukcesem w 1938. Po zakończeniu II wojny światowej i wysiedleniu Polaków z tych ziem kościół zamknięto i urządzono w nim skład zboża i nawozów sztucznych, natomiast z klasztoru zrobiono chlew dla świń i stajnie dla bydła. Wspólnota rzymskokatolicka odzyskała budynki w stanie ruiny w latach 90 XX wieku. Od 2001 budynki znajdują się pod opieką ojców franciszkanów. Bardzo często odbywają się w tym miejscu Spotkania Młodych archidiecezji lwowskiej. W ostatnich latach kościół jako wybitny przykład późnobarokowej architektury polskiej został objęty projektem rewaloryzacyjnym, realizowanym w ramach Programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Dziedzictwo Kulturowe”, finansowanym ze środków ministerialnych, które pochodzą bezpośrednio z budżetu Państwa Polskiego. Natomiast środki na odbudowę klasztoru pochodzą z Senatu RP i Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Archeolodzy z Wrocławia podczas prac zabezpieczających odnaleźli w 2006 roku szczątki hetmana Kazanowskiego[10].
  • ratusz z 1932 roku
  • dwór Krzeczunowiczów wzniesiony w latach 1927–1929, według projektu Tadeusza Mokłowskiego w stylu neoklasycyzmu, oraz należący do dworu park w stylu angielskim
  • zamek (obecnie nieistnieje). W okresie II RP były widoczne jeszcze fundamenty baszty zamkowej
  • synagoga z XVIII w.,

Ludzie związani z miastem

Rodzina ziemiańska Krzeczunowiczów
  1. ↑ Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim. Lwów: Karol Kwieciński, 1919, s. 132.
  2. ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  3. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 lipca 1934 r. o podziale powiatu rohatyńskiego w województwie stanisławowskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 663).
  4. ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 97
  5. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939-1946, Wydanie I, ISBN 978-83-85865-13-1, s. 382
  6. ↑ Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom I. Kraków 2002, ISBN 83-88527-32-0, s. 133, przyp. 82
  7. ↑ Grzegorz Hryciuk, Represje niemieckie na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1941–1944, Pamięć i Sprawiedliwość 1/2008, s. 103
  8. ↑ W.Jaszan, Pid brunatnym czobotom, s.262 [cyt. za:] Polska-Ukraina: Trudne pytania, tom 6, s. 154
  9. ↑ Ukraiński pomnik na Kresach zakłamuje historię. Napis głosi, że Polacy i Niemcy wspólnie mordowali Ukraińców
  10. ↑ Ukraińsko-polskie badania rozpoznawcze byłego zespołu klasztornego w Bołszowcach (obw. iwanofrankowski, Ukraina) / Ukrainian-Polish Preliminary Investigation of Former Carmelite Monastery Complex at Bilshivtsi (Ivano-Frankivsk, Ukraine) [online] [dostęp 2016-09-28].

Bibliografia

  • Aftanazy Roman, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, T. 7, wyd. 2 przejrzane i uzupełnione, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, 1995, ISBN 83-04-03701-7 całość, ISBN 83-04-04229-0 t. 7, s. 20-23.

Linki zewnętrzne

Powiat rohatyński (1920–1939) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 →)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39 →)
Osiedla typu miejskiego obwodu iwanofrankiwskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bołszowce&oldid=46950436”