Zagórze (Poznań): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 12: | Linia 12: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Od początku gród na Ostrowie Tumskim składał się z dwóch powiązanych z sobą części – leżącej na północ od dzisiejszej ulicy Stefana Wyszyńskiego, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się [[Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu|katedra poznańska]] i inne budynki kościelne oraz na południe od tej ulicy. W południowej części Ostrowa Tumskiego, na terenie obecnej dzielnicy Zagórze, znajdowała się druga część poznańskiego kompleksu grodowego, zwana osadą św. Mikołaja, podobnie jak główna część, także otoczona wałami, w której zamieszkiwała ludność służebna. Na terenie osady znajdował się wzmiankowany w 1142 roku romański kościół św. Mikołaja, który funkcjonował w tym miejscu aż do XIX wieku. |
Od początku gród na Ostrowie Tumskim składał się z dwóch powiązanych z sobą części – leżącej na północ od dzisiejszej ulicy Stefana Wyszyńskiego, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się [[Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu|katedra poznańska]] i inne budynki kościelne oraz na południe od tej ulicy. W południowej części Ostrowa Tumskiego, na terenie obecnej dzielnicy Zagórze, znajdowała się druga część poznańskiego kompleksu grodowego, zwana osadą św. Mikołaja, podobnie jak główna część, także otoczona wałami, w której zamieszkiwała ludność służebna. Na terenie osady znajdował się wzmiankowany w 1142 roku romański [[Kościół św. Mikołaja na Zagórzu|kościół św. Mikołaja]], który funkcjonował w tym miejscu aż do XIX wieku<ref>E. Pawalk, P. Pawlak, ''Badania archeologiczne na Zagórzu w Poznaniu w 1995 r.'', [w:] Poznań we wczesnym średniowieczu, t.5 Poznań 2005, s. 129-145</ref>. |
||
W pierwszej połowie XIX w., zarówno centrum Poznania jak i jego obrzeża pokryto systemem fortów i innych elementów umocnień. Ostrów Tumski, który przystosowano do obrony okrężnej, znajdował się wewnątrz tego obwodu. Na północ od katedry w [[1832]] wybudowano najpierw tak zwany Nadszaniec Katedralny (''nördlicher Dom-Cavalier''), następnie, w latach [[1834]]-[[1838]], Jaz Katedralny na [[Cybina|Cybinie]] i w północnej części wyspy Lunetę Katedralną (''Dom-Flesche''). W późniejszych latach w południowej części wyspy (na Zagórzu właśnie) wybudowano Redutę Katedralną (w [[1864]] jej nazwę zmieniono, podobnie jak i innych twierdz, od tego czasu określano ją jako Fort Radziwiłł) – potężną, czterokondygnacyjną budowlę, w której posadowiono kazamaty działowe. Fort ten rozebrano dopiero w latach 50. XX w. |
W pierwszej połowie XIX w., zarówno centrum Poznania jak i jego obrzeża pokryto systemem fortów i innych elementów umocnień. Ostrów Tumski, który przystosowano do obrony okrężnej, znajdował się wewnątrz tego obwodu. Na północ od katedry w [[1832]] wybudowano najpierw tak zwany Nadszaniec Katedralny (''nördlicher Dom-Cavalier''), następnie, w latach [[1834]]-[[1838]], Jaz Katedralny na [[Cybina|Cybinie]] i w północnej części wyspy Lunetę Katedralną (''Dom-Flesche''). W późniejszych latach w południowej części wyspy (na Zagórzu właśnie) wybudowano Redutę Katedralną (w [[1864]] jej nazwę zmieniono, podobnie jak i innych twierdz, od tego czasu określano ją jako Fort Radziwiłł) – potężną, czterokondygnacyjną budowlę, w której posadowiono kazamaty działowe. Fort ten rozebrano dopiero w latach 50. XX w. |
Wersja z 11:21, 5 kwi 2017
Zagórze (w Średniowieczu – osada św. Mikołaja) – południowa część Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, położona w widłach Warty i kanału Ulgi, do którego uchodzi Cybina.
Położenie
Zagórze to teren dawnej samodzielnej osady. Obecnie za obszar Zagórza uważa się całą część Ostrowa Tumskiego, zlokalizowaną po południowej stronie ul. Stefana Wyszyńskiego, a zatem ulice Zagórze, Nowe Zagórze i Wieżową.
Nazwa
W południowej części Ostrowa Tumskiego istniał w XII wieku ostaniec erozyjny wyższego poziomu terasowego Warty, nazywany Wzgórzem Kapitulnym (Mons Capituli). Wybudowano na nim kościół św. Mikołaja (rozebrany w 1805). Osadę leżącą za tym kościołem i wzgórzem nazywano zatem Zagórzem[1].
Historia
Od początku gród na Ostrowie Tumskim składał się z dwóch powiązanych z sobą części – leżącej na północ od dzisiejszej ulicy Stefana Wyszyńskiego, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się katedra poznańska i inne budynki kościelne oraz na południe od tej ulicy. W południowej części Ostrowa Tumskiego, na terenie obecnej dzielnicy Zagórze, znajdowała się druga część poznańskiego kompleksu grodowego, zwana osadą św. Mikołaja, podobnie jak główna część, także otoczona wałami, w której zamieszkiwała ludność służebna. Na terenie osady znajdował się wzmiankowany w 1142 roku romański kościół św. Mikołaja, który funkcjonował w tym miejscu aż do XIX wieku[2].
W pierwszej połowie XIX w., zarówno centrum Poznania jak i jego obrzeża pokryto systemem fortów i innych elementów umocnień. Ostrów Tumski, który przystosowano do obrony okrężnej, znajdował się wewnątrz tego obwodu. Na północ od katedry w 1832 wybudowano najpierw tak zwany Nadszaniec Katedralny (nördlicher Dom-Cavalier), następnie, w latach 1834-1838, Jaz Katedralny na Cybinie i w północnej części wyspy Lunetę Katedralną (Dom-Flesche). W późniejszych latach w południowej części wyspy (na Zagórzu właśnie) wybudowano Redutę Katedralną (w 1864 jej nazwę zmieniono, podobnie jak i innych twierdz, od tego czasu określano ją jako Fort Radziwiłł) – potężną, czterokondygnacyjną budowlę, w której posadowiono kazamaty działowe. Fort ten rozebrano dopiero w latach 50. XX w.
Na terenie Zagórza w końcu XIX wieku wybudowano Arcybiskupie Seminarium Duchowne w Poznaniu, wzniesione przez abpa Floriana Stablewskiego, obecnie Wydział Teologiczny UAM. Seminarium aktualnie mieści się w nowym gmachu.
W latach 1924 – 1925 na Zagórzu zbudowano pierwsze po I wojnie światowej osiedle komunalne w Poznaniu (stąd nazwa ulicy Nowe Zagórze). Projektantem był Jerzy Tuszowski, który wzorował się na ideach warszawskiego Żoliborza (patrz: Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa).
- Osobny artykuł:
Dzień dzisiejszy
Obecnie na Zagórzu dominują dwie funkcje – naukowa (Wydział Teologiczny UAM oraz Arcybiskupie Seminarium Duchowne) i mieszkaniowa (ekstensywna zabudowa szeregowa i wielorodzinna). Brak tu większej infrastruktury handlowej. Brzegi Warty, Cybiny i kanału Ulgi popularne są wśród wędkarzy.
Walory widokowe
Wyjście na południowy cypel Ostrowa Tumskiego zapewnia bardzo rozległe widoki na Most św. Rocha, Politechnikę Poznańską, Starą Gazownię, osiedla ratajskie i część Starego Miasta w Poznaniu. Jest to jeden z bardziej niekonwencjonalnych, a zarazem rozległych punktów widokowych w Poznaniu.
Kultura
W rejonie Zagórza rozpoczyna się dziewiąty tom przygód Kwapiszona. To właśnie tutaj główny bohater tego komiksu odnajduje w Warcie butelkę z tajemniczym listem.
Zobacz też
- ↑ Alfred Kaniecki, Wpływ antropopresji na przemiany środowiskowe w dolinie Warty w Poznaniu, w: Landform Analysis, vol. 24/2013, s.28
- ↑ E. Pawalk, P. Pawlak, Badania archeologiczne na Zagórzu w Poznaniu w 1995 r., [w:] Poznań we wczesnym średniowieczu, t.5 Poznań 2005, s. 129-145
Bibliografia
- Poznań – plan miasta i okolic 1:20.000, Wydawnictwo Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2004, ISBN 83-87157-01-5
- Atlas architektury Poznania (praca zbiorowa), Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7503-058-7