Gąska gołębia
_P._Kumm_59842.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gąska gołębia |
| Nazwa systematyczna | |
| Tricholoma columbetta (Fr.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zwickau): 131 (1871) | |
| Zasięg | |
 Zasięg występowania w Europie | |
.jpg)
_P._Kumm_59844.jpg)
Gąska gołębia (Tricholoma columbetta (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus columbetta. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1].
- Agaricus columbetta Fr. 1821
- Agaricus impolitus Lasch 1829
- Gyrophila columbetta (Fr.) Quél 1886
- Tricholoma impolitum (Lasch) P. Kumm. 1871
Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym ma też nazwę bedłka gołębia[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica od 5 do 10 cm, młody – stożkowaty, później płaski, z szerokim tępym garbkiem, brzeg początkowo podwinięty, później ostry, pofałdowany i wreszcie wygięty. Skórka jedwabiście lśniąca, promieniście włóknista, w wilgotnych warunkach lepka, biaława, często z ochrowymi, zielonkawymi lub czerwonawymi plamami[5].
Początkowo wąskie i gęste, później o szerokości do 10 mm, o ostrzach nieregularnie ząbkowanych, białawe do białawokremowych[5].
Wysokość od 5 do 10 cm, średnica do 3 cm, walcowaty, u podstawy zwężony, białawy, często z niebieskozielonymi plamami u dołu[6].
Soczysty, zwarty, białawy. Zapach niewyraźnie ziemisto – mączny. Smak lekko mączny[6].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki jajowate, o średnicy 5,5-7 × 4-5,5 µm, gładkie, z jedną oleistą kroplą. Podstawki zgrubiałe, walcowate, 4-zarodnikowe, o rozmiarach 29-42 × 7-8µm. Strzępki w blaszkach cienkie, bez sprzążek. Strzępki skórki cienkie, o zaokrąglonych komórkach bez pigmentu[7].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występowanie tego gatunku opisano w Ameryce Północnej, Europie i Kostaryce[8]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Niemczech, Holandii, Litwie[4].
Pojawia się od sierpnia do października w świetlistych lasach liściastych (pod bukami, brzozami lub dębami), na glebach ubogich w wapń, jednak niezbyt kwaśnych; w rozproszeniu[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[4]. Grzyb jadalny średniej jakości, nadaje się do przyrządzania potraw z przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Istnieje kilka gatunków białych gąsek, ten jednak jest łatwy do odróżnienia, jeśli uwzględni się pewne charakterystyczne cechy budowy i siedliska[7]. Niejadalna gąska biaława (Tricholoma album) nie ma na kapeluszu wyraźnych kolorowych plam, miąższ ma lekko palący i zasychając wydziela odstręczający zapach gazu ziemnego. Trująca gąska nieprzyjemna (Tricholoma inamoenum) ma odstręczający zapach gazu świetlnego i rośnie w lasach iglastych. Śmiertelnie trujące białe gatunki muchomorów, takie jak muchomor wiosenny (Amanita verna) i muchomor jadowity (Amanita virosa) mają pochwę oraz pierścień na trzonie[5][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-03-25].
- ↑ S. Chełchowski: Grzyby Postawkowe Królestwa Polskiego (Basidiomyces Polonici). Część 1. Audiobasidiomycetes. Postawczaki (Basidomycetes of Kingdom of Poland. Part. 1Audiobasiomycetes. Pamiętn. Fizjogr. 15. 1-258 (in Polish)). 1898.
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 78. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Photomazza. Tricholoma columbetta. [dostęp 2016-01-02].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.