Ulica Ceglana w Katowicach
| Brynów-Osiedle Zgrzebnioka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Fragment ulicy Ceglanej na wysokości ronda z ulicą W. Stwosza (2022) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1228 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°14′35,0″N 19°01′00,0″E/50,243056 19,016667
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Ceglana w Katowicach – ulica w Katowicach, położona w środkowej części miasta, przebiegająca w całości przez obszar dzielnicy Brynów część wschodnia-Osiedle Zgrzebnioka.
Nazwa ulicy wytyczonej na pograniczu Karbowej, Brynowa i Muchowca nawiązuje do cegielni, jakie w tym miejscu funkcjonowały, w tym zakładu należącego do rodziny Grünfeldów, który funkcjonował w latach 1895–1934. Przy ulicy działa jedna z dwóch placówek Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, a także powstała tutaj zabudowa mieszkaniowa z częściami usługowymi.
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Ulica Ceglana znajduje się w środkowej części Katowic i przebiega przez teren dzielnicy Brynów część wschodnia-Osiedle Zgrzebnioka na całej swojej długości[1].
Numeracja budynków położonych przy ulicy Ceglanej rośnie od strony wschodniej. Krzyżuje się tam ona z ulicą Francuską, na granicy Brynowa części wschodniej-Osiedla Zgrzebnioka z dzielnicą Osiedle Paderewskiego-Muchowiec. Ulica biegnie w kierunku zbliżonym do zachodniego i za budynkiem nr 8 skręca na południowy zachód, mijając po drodze obszar zabudowany i jednocześnie wchodząc na tereny ogródków działkowych. Dalej droga krzyżuje się z ulicą Meteorologów i prostopadle zmienia swój kierunek na zbliżony do północnego wschodu. Ulica do końca swojego biegu na skrzyżowaniu z ulicą T. Kościuszki krzyżuje się jeszcze m.in. na rondzie z ulicą W. Stwosza, a po drodze mija zabudowę szpitala, budynki mieszkalne i obiekty sportowo-rekreacyjne. Bezpośrednio przed skrzyżowaniem z ulicą T. Kościuszki przecina także linię tramwajową[1][2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
_02.jpg)
Ulica Ceglana to droga powiatowa nr 6416S[3], o klasie drogi zbiorczej (Z)[4]. Łączna długość ulicy wynosi 1228 m[5]. Posiada ona nawierzchnię mineralno-bitumiczną, a średnia szerokość jezdni wynosi 6,1 m na docinku pomiędzy ulicami Francuską i Meteorologów i 6,8 m na odcinku pomiędzy ulicami Meteorologów i T. Kościuszki[3]. Wzdłuż ulicy Ceglanej znajdują się trzy sygnalizacje świetlne: Kościuszki / Ceglana (z 2001 roku; 3-wlotowa + 2 wloty tramwajowe), Ceglana / Meteorologów (z 2005 roku; 3-wlotowa) i Francuska / Ceglana (z 2005 roku; 3-wlotowa)[6].
W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 02587[7], a kod pocztowy dla adresów wzdłuż niej to 40-514[8]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[9]. Ulica Ceglana pomiędzy budynkami 35 i 71 została włączona do Stefy Płatnego Parkowania (Strefa B)[10].
Według badań przeprowadzonych w grudniu 2007 roku, średnie natężenie ruchu w godzinie szczytu popołudniowego ulicy Ceglanej na odcinku między ulicami T. Kościuszki a Meteorologów wynosiło 1 432 pojazdy na godzinę[11].
Ulicą kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). Według stanu z czerwca 2023 roku przy ulicy znajduje się jeden przystanek – Katowice Ceglana Szpital Kliniczny, z którego odjeżdżają autobusy łączące bezpośrednio tę część miasta głównie ze Śródmieściem, Koszutką i Zawodziem, a także z miastami na północ od Katowic, w tym z Siemianowicami Śląskimi i Czeladzią. W sąsiedztwie ulicy Ceglanej, wzdłuż ulicy T. Kościuszki ciągnie się dodatkowo linia tramwajowa – najbliższe przystanki to Katowice Kościuszki Szpital i Katowice Kościuszki Basen[12][13].
Przy skrzyżowaniu ulic Ceglanej i T. Kościuszki znajduje się stacja wypożyczalni rowerów miejskich Metrorower nr 27697[14].
Wzdłuż ulicy na całej swojej długości przebiega niebieski szlak turystyczny – Katowicki Szlak Spacerowy (24 km)[15].
Obszar w rejonie ulic Ceglanej i Meteorologów aż do Katowickiego Parku Leśnego to w dużej mierze tereny zieleni w formie rodzinnych ogródków działkowych. W części środkowej obszaru, na południe od ulicy Krzemiennej znajduje się staw Grünfeld[16]. W zachodniej części ulicy koncentruje się natomiast zabudowa mieszkalno-usługowa, a także obiekty opieki zdrowotnej[17]. Ponadto cały obszar ulicy Ceglanej objęty jest miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego – dla zachodniej części został on ustanowiony 4 lutego 2021 roku, a dla wschodniej 14 września 2016 roku[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica Ceglana powstała na pograniczu Brynowa, Karbowej i Muchowca[18]. Na mapie topograficznej opublikowanej w 1883 roku został zaznaczony szlak biegnący we wschodnim odcinku późniejszej ulicy Ceglanej i dalej wzdłuż późniejszej ulicy Meteorologów. Zaznaczona jest także cegielnia w rejonie współczesnego szpitala okulistycznego[3]. Na przełomie XIX i XX wieku w rejonie późniejszych ulic Francuskiej i Ceglanej zbudowano domy dla robotników okolicznych cegielni oraz innych katowickich zakładów przemysłowych[19].
W 1895 roku Grünfeldowie wybudowali w Karbowej nowoczesną cegielnię, w której wytwarzano także wyroby specjalne, jak cegły glazurowane czy inne ozdobne kształtki ceramiczne. Otwarto tam także warsztat stolarski i warsztat kowalski, a obok znajdowała się odkrywka gliny[20].
Od początku XX wieku w rejonie Karbowej czynne były dwie cegielnie[21][22]. Na mapie topograficznej z tego okresu zaznaczona jest droga, która położona była wzdłuż współczesnego przebiegu ulicy Ceglanej. We wschodniej części drogi, przy późniejszym skrzyżowaniu ulic Ceglanej i Francuskiej zaznaczony jest kompleks zabudowy cegielni (niem. Ziegelei), a kilka tego typu zakładów jest także naniesionych za zachód od niej[3].
W 1907 roku na nieużytkach i pastwiskach miejskich w rejonie ulicy Ceglanej powstały pierwsze ogródki działkowe. W 1924 roku został uchwalony statut Polskiego Stowarzyszenia Ogródków Działkowych im. Juliusza Ligonia, a w późniejszym okresie liczba działek wzrosła do ponad 200[23].
W 1929 roku oddano do użytku biegnącą wzdłuż wschodniej części ulicy Ceglanej i dalej wzdłuż ulicy Meteorologów linię wąskotorową 785 mm relacji Giesche I (późniejsze Katowice Szopienice Wąskotorowe) – Kopalnia Wujek[24][25]. Dodatkowo istniała odnoga tejże linii do cegielni, która kończyła się za późniejszym kompleksem szpitalnym[26]. Ruch pociągów do kopalni „Wujek” zawieszono w 1963 roku[27].
W 1934 roku doszło do pożaru cegielni Grünfeldów, po czym nastąpił nastąpił powolny okres likwidacji i stopniowej wyprzedaży nieruchomości rodziny[28]. Rok później podjęto decyzję o nieodbudowywaniu zakładu, a teren planowano rozparcelować i przeznaczyć pod zabudowę mieszkaniową. Stolarnia natomiast nie ucierpiała w pożarze i działała dalej[20]. Odkrywkę gliny zalano wodą, tworząc akwen zwany stawem Grünfeld. Ostatnie nieruchomości Hugo Grünfeld sprzedał w sierpniu 1939 roku. Zmarł on 20 września tego samego roku we Lwowie[20].
W 1938 roku drodze nadano nazwę ulica Ceglana. W czasach niemieckiej okupacji trasa nosiła nazwę Hoher Weg[29].
Na mapie topograficznej z lat 1958–1961 ulica Ceglana widnieje jedynie we wschodnim fragmencie. Zaznaczone jest także jej przedłużenie w kierunku ulicy Meteorologów. Wzdłuż późniejszego przebiegu ulicy do obszaru późniejszego szpitala okulistycznego zaznaczona została linia kolejowa prowadząca do znajdującej się tam cegielni. Obszar w rejonie ulicy Ceglanej był otoczony przez Ogródki Działkowe im. Juliusza Ligonia[3].
Przedłużenie ulicy Ceglanej w 1986 roku nazwano ulicą Tadeusza Dobrowolskiego[29].
W 1989 roku przy ulicy Ceglanej 35 został wybudowany kompleks budynków szpitala okulistycznego[30], a oficjalne otwarcie szpitala Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach z 180 łóżkami nastąpiło 5 lutego 1990 roku[31]. Uniwersyteckie Centrum Okulistyki i Onkologii oraz Centralny Szpital Kliniczny zostały w 2016 roku połączone w jedną placówkę – Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach[32].
W 1994 roku na terenach położonych w rejonie ulic Ceglanej i Krzemiennej znajdowały się wolnostojące, różnorodne budynki – po północnej stronie luźna zabudowa mieszkaniowa, a po południowej stronie ulicy Ceglanej znajdowały się obiekty mieszkalno-przemysłowe z końca XIX wieku związane z nieistniejącą cegielnią Grünfeldów[33]. Przy ówczesnej ulicy T. Dobrowolskiego w rejonie skrzyżowania z ulicą T. Kościuszki znajdowało się wówczas niewielkie założenie parkowe[34], a także zespół dawnej zabudowy przemysłowej przystosowanej do celów rekreacyjnych[33]. Obszar pomiędzy nim a Kliniką Okulistyki był wówczas obszarem zdewastowanej zieleni bez zabudowy z dzikimi wysypiskami śmieci, a teren naprzeciwko kliniki był zdewastowanym obszarem wyrobisk dawnej cegielni. Większa część terenu wypełniało zagłębienie wypełnione częściowo wodą, otoczone hałdami z dzikimi wysypiskami śmieci[35].
W 1997 roku ulicy Tadeusza Dobrowolskiego i ulicy Ceglanej nadano jednolitą nazwę – ulica Ceglana[29]. W 2018 roku wykonano remont ulicy Ceglanej na odcinku od ulicy T. Kościuszki do ulicy Meteorologów i fragmentu ulicy W. Stwosza do zjazdu na aleję Górnośląską (autostrady A4). W ramach tych prac wzrosła liczba miejsc postojowych z około 100 do 218, zmodernizowano sieć kanalizacyjną, nawierzchnię ulic oraz chodniki[36], a na skrzyżowaniu powstało rondo. Łączny koszt przebudowy ulicy Ceglanej wyniósł 2,97 mln złotych, a ulicy W. Stwosza 1,35 mln złotych[37].
Ulica Ceglana stała się miejscem koncentracji nowych inwestycji, zwłaszcza mieszkaniowych. W latach 2019–2021 na skrzyżowaniu ulic Ceglanej i W. Stwosza wybudowano osiedle Zdrowe Stylove, składające się z czterech budynków mieszkalnych wielorodzinnych[38]. Po sąsiedzku w I kwartale 2023 roku oddano do użytku Rondo Ceglana – siedmiokondygnacyjny budynek ze 119 mieszkaniami[39]. W kwietniu 2019 roku po drugiej stronie ulicy Ceglanej rozpoczęto realizację osiedla Ceglana Park, zlokalizowanego pomiędzy ulicami Ceglaną a Meteorologów, na którym zaprojektowano łącznie 780 mieszkań[40].
Obiekty zabytkowe i historyczne[edytuj | edytuj kod]
- Budynek cegielni (ul. Ceglana 8) – z przełomu XIX i XX wieku; budynek wzniesiony w stylu historyzmu ceglanego, murowany z cegły, nietynkowany i 1-2 kondygnacyjny[41][42],
- Dwie dawne hale cegielni kopalni „Wujek”, późniejsze hale sportowe (ul. Ceglana 67a i 67b) – z początku XX wieku, reprezentujące styl modernistyczny; są to obiekty murowane z cegły, tynkowane i ze stropodachami; hale mają łuki odcinkowe okien szczytowych i wykusze[41][43].
Gospodarka i instytucje[edytuj | edytuj kod]
Według stanu z 2 listopada 2023 roku, przy ulicy Ceglanej w systemie REGON zarejestrowanych było 205 czynnych działalności gospodarczych. Swoją siedzibę bądź placówkę miały wówczas m.in.: Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach (ul. Ceglana 35) i inne przedsiębiorstwa z branży opieki zdrowotnej, Śląskie Towarzystwo Sportowe (ul. Ceglana 67) kancelarie prawne, firmy consultingowe, centra szkoleniowe, firmy informatyczne, warsztaty samochodowe, wspólnoty mieszkaniowe, przedsiębiorstwa wielobranżowe[44], klub fitness (ul. Ceglana 67c)[45] i inne.
Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Ceglanej przynależą do parafii Chrystusa Króla[46].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ a b c d e Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2023-10-29] (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: 37/XII/2020/WP Katowicki Inteligentny System Zarządzania Transportem 37/XII/2020/WP. Zał. Nr 1aa do PFU Wykaz sygnalizacji Katowice 2020 AKTUALIZACJA. platformazakupowa.pl. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka kodów pocztowych (Pocztowych Numerów Adresowych). kody.poczta-polska.pl. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: MZUiM w liczbach. www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Mapa stref. parkowanie.katowice.eu. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Studium… 2012 ↓, s. 77.
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 2023-06-09. [dostęp 2023-10-31]. (pol.).
- ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, Mapa - Rower Metropolitalny [online], metrorower.transportgzm.pl [dostęp 2024-03-03] (pol.).
- ↑ Mapa szlaków turystycznych. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2023-10-29]. (pol.).
- ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994 ↓, s. 327.
- ↑ Urbanity, Inwestycje przy Ceglanej w Katowicach [online], www.urbanity.pl [dostęp 2023-11-03].
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 2.
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 153.
- ↑ a b c Sławomir Pastuszka: Genealogia: Wokół Ignatza Grünfelda i jego rodziny. www.slawekpastuszka.pl, 2023-02-13. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 667.
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 120.
- ↑ Anna Ryba: Rys historyczny naszego ROD. rod.katowice.pl. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Szopienice Wąskotorowe – Kopalnia Wujek. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
- ↑ H. Waguła, S. Fedorowicz, R. Ślęzo, Katowice Szopienice Wąskotorowe (ład) [online], www.atlaskolejowy.net [dostęp 2023-11-03] (pol.).
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Katowice – bocznice wąskotorowe. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
- ↑ Nadolski i in. 2017 ↓, s. 282.
- ↑ Secesja w architekturze Polski. Grünfeld Hugo. www.icimss.edu.pl. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ a b c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 688.
- ↑ Urbanity: Zespół budynków SPSK nr 5 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. www.urbanity.pl. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Uniwersyteckie Centrum Okulistyki I Onkologii Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny: O szpitalu. okulistyka.katowice.pl. [dostęp 2023-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-04)]. (pol.).
- ↑ Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach: O nas. www.uck.katowice.pl. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ a b Danilczyk i Kasprzyk 1994 ↓, s. 321.
- ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994 ↓, s. 307.
- ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994 ↓, s. 335.
- ↑ Trwa przebudowa Ceglanej i Wita Stwosza. Ruch na obu odbywa się po jednym pasie. katowice.naszemiasto.pl, 2018-04-18. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Katowice: przebudowa Ceglanej i Wita Stwosza na finiszu. Jest nowe rondo i więcej miejsc parkingowych. dziennikzachodni.pl, 2018-08-02. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Urbanity: Osiedle Zdrowe Stylove. www.urbanity.pl. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Rondo Ceglana. rynekpierwotny.pl. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Urbanity: Ceglana Park. www.urbanity.pl. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ a b Studium… 2012 ↓, Załącznik Z I.9 19/36.
- ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994 ↓, s. 160.
- ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994 ↓, s. 161.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2023-10-23]. (pol.).
- ↑ AMED: Kontakt. fitnessfun.pl. [dostęp 2023-11-03]. (pol.).
- ↑ Katalog… 2005 ↓, s. 251.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-29-1.
- Leszek Danilczyk, Maria Kasprzyk, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice. Tom I tekst. Część II studium konserwatorskie, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1994 (pol.).
- Katalog Archidiecezji Katowickiej. Część II Dekanaty i parafie, Katowice: Kuria Metropolitalna w Katowicach, 2005, ISBN 978-83-922482-7-9 (pol.).
- Przemysław Nadolski i inni, Węzeł kolejowy Katowice, Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2017, ISBN 978-83-63652-24-1, OCLC 1010931171.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012 (pol.).
- Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9.
