Złotopiór rudosterny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Złotopiór rudosterny
Galbula ruficauda[1]
Cuvier, 1816
Ilustracja
Złotopiór rudosterny sfotografowany w Campo Grande w południowej Brazylii
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

dzięciołowe

Podrząd

złotopiórowce

Rodzina

złotopióry

Rodzaj

Galbula

Gatunek

złotopiór rudosterny

Podgatunki
  • G. r. melanogenia P.L. Sclater, 1852
  • G. r. ruficauda Cuvier, 1816
  • G. r. pallens Bangs, 1898
  • G. r. brevirostris Cory, 1913
  • G. r. rufoviridis Cabanis, 1851
  • G. r. heterogyna Todd, 1932
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Złotopiór rudosterny[3] (Galbula ruficauda) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny złotopiórów (Galbulidae), odbywający lęgi w tropikalnym Nowym Świecie w południowym Meksyku, Ameryce Środkowej i Ameryce Południowej, aż po południową Brazylię i Ekwador. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisał i zilustrował w 1806 roku François Levaillant, nadając mu francuską nazwę Jacamar à queue rousse[4]. W 1816 roku Georges Cuvier przydzielił mu nazwę zgodną z zasadami nazewnictwa binominalnego – Galbula ruficauda[5][6]; nazwa ta obowiązuje do tej pory[3][5][7][8][9]. Miejsce typowe to Gujana[4][5]. Epitet gatunkowy ruficauda oznacza „czerwonoogonowy” lub „rudoogonowy” (łac. rufus „czerwony, rudy”; cauda „ogon”)[10].

Wyróżnia się 6 podgatunków Galbula ruficauda[7][8][5][9].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Poszczególne podgatunki występują[5][7][8]:

  • G. r. melanogenia P.L. Sclater, 1852 – złotopiór czarnobrody[3] – od nizin południowo-wschodniego Meksyku (Veracruz) do zachodniego Ekwadoru,
  • G. r. ruficauda Cuvier, 1816 – złotopiór rudosterny[3] – środkowa Kolumbia do Gujany i północnej Brazylii, Trynidad i Tobago,
  • G. r. pallens Bangs, 1898 – północna Kolumbia,
  • G. r. brevirostris Cory, 1913 – północno-wschodnia Kolumbia i północno-zachodnia Wenezuela,
  • G. r. rufoviridis Cabanis, 1851 – złotopiór południowy[3] – Brazylia na południe od Amazonki do Boliwii, Paragwaju i północno-wschodniej Argentyny,
  • G. r. heterogyna Todd, 1932 – wschodnia Boliwia i południowo-zachodnia Brazylia.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak inne złotopióry, są to wytworne ptaki o jaskrawym ubarwieniu z długimi dziobami i ogonami. Złotopiór rudosterny mierzy zazwyczaj około 26–27 cm[11] (inni autorzy podają 22,0–24,5 cm i 25 cm[7]), dziób ma 5 cm długości u obu płci[11]. Podgatunek G. r. brevirostris ma krótszy dziób. Ptak jest metalicznie zielony na górnych partiach ciała, a pod spodem głównie pomarańczowy, także pod ogonem; na piersi ma zieloną obwódkę[7].

Płcie różnią się tym, że samiec ma białe gardło, a samica płowe; samica ma również jaśniejsze podbrzusze[7]. Samicę można rozróżnić od samca również po cieńszym, prostym dziobie i napuszonym gardle[11]. Masa ciała i długość skrzydła u samców wahała się między 25–28 g i 8,1–8,7 cm, podczas gdy samice osiągały odpowiednio 24–33 g i 8,1–8,6 cm[11].

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop[edytuj | edytuj kod]

Złotopiór rudosterny występuje na skraju wilgotnych lasów nizinnych, w otwartych rejonach lasów (np. wzdłuż strumieni), w otwartym podszycie zadrzewień i wysokich lasów wtórnych, na plantacjach kakaowca[7] oraz sawannach[2][11]. W północnej części Ameryki Południowej występuje także w zaroślach pustynnych, namorzynach i suchym lesie tropikalnym[7]. Zwykle ptak ten spotykany jest do wysokości 900 m n.p.m.[2], sporadycznie występuje wyżej, np. w dolinie rzeki Magdaleny (Kolumbia) do 1300 m n.p.m.[7]

Pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Owadożerca; poluje z grzędy, siedząc z dziobem przechylonym do góry, a następnie wylatuje, aby złapać lecące owady. Jednym z powszechnie łowionych gatunków jest osa Agelaia vicina. Inne owady, które chwyta, to muchy, chrząszcze, pszczoły, ważki i motyle[11]. Co więcej, ptak ten rozróżnia jadalne i niejadalne motyle głównie na podstawie kształtu ich ciała[12].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Na Trynidadzie okresy lęgowe zarejestrowano od lutego do czerwca oraz od marca do kwietnia, natomiast na bliźniaczej wyspie Tobago okres ten trwał od lutego do lipca oraz również w sierpniu. Rozród odbywa się w norach wykopanych przez te ptaki w brzegach rzek, stromych zboczach, martwych drzewach i termitierach. Oba ptaki z pary pracują razem, aby ukończyć gniazdo. Liczba jaj w lęgu wynosi od 2 do 4, są one białe z drobnymi plamkami na powierzchni. W Kostaryce zauważono, że przez cały okres lęgowy ptaki obu płci wspólnie pracują, zmieniając się w wysiadywaniu jaj, tj. w ciągu dnia samiec wysiaduje jaja, podczas gdy samica poluje, a w nocy samica ogrzewa jaja, podczas gdy samiec poluje. Okres inkubacji trwa 19–23 dni[11].

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN złotopiór rudosterny jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (ang. least concern), ponieważ jest obecny w znacznej części Ameryki Południowej i Środkowej. W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 500 000 – 4 999 999 dorosłych osobników[2]. Chociaż populacja tego gatunku jest dość duża, liczba ta stopniowo maleje z powodu utraty siedlisk w wyniku ingerencji człowieka[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Galbula ruficauda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d Galbula ruficauda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Galbulidae Vigors, 1825 - złotopióry - Jacamars (Wersja: 2015-09-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-11-17].
  4. ↑ a b F. Levaillant, Histoire naturelle des oiseaux de paradis et des rolliers : suivie de celle des toucans et des barbus, t. 2, Paryż 1806, s. 115 + tabl. 50 (fr.).
  5. ↑ a b c d e D. Lepage, Galbula ruficauda (złotopiór rudosterny), [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-11-16].
  6. ↑ G. Cuvier, Le règne animal distribué d'après son organisation : pour servir de base a l'histoire naturelle des animaux et d'introduction a l'anatomie comparée, t. 1, Paryż [1817], s. 420 (fr.).
  7. ↑ a b c d e f g h i Noelle M. Chaine, Rufous-tailed Jacamar (Galbula ruficauda), version 1.0, [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020, DOI: 10.2173/bow.rutjac1.01 [dostęp 2023-11-16] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  8. ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-11-17]. (ang.).
  9. ↑ a b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-11-02].
  10. ↑ ruficauda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-11-17] (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g h Narina Copilah: Galbula ruficauda (Rufous-tailed Jacamar). [w:] The Online Guide to the Animals of Trinidad and Tobago [on-line]. Sta.uwi.edu. [dostęp 2023-11-17].
  12. ↑ Peng Chai. Butterfly visual characteristics and ontogeny of responses to butterflies by a specialized tropical bird. „Biol. J. Linn. Soc.”. 59 (1), s. 37–67, 1996. DOI: 10.1111/j.1095-8312.1996.tb01452.x. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Richard ffrench: A Guide to the Birds of Trinidad and Tobago. Wyd. 2nd. Comstock Publishing, 1991. ISBN 0-8014-9792-2.
  • Steven L Hilty: Birds of Venezuela. London: Christopher Helm, 2003. ISBN 0-7136-6418-5.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Złotopiór_rudosterny&oldid=72222133”