Łuna 16
| |
| Inne nazwy |
Łuna 16 |
|---|---|
| Zaangażowani | |
| Indeks COSPAR |
1970-072A |
| Rakieta nośna | |
| Miejsce startu | |
| Cel misji | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Okrążane ciało niebieskie | |
| Perycentrum |
111 km |
| Apocentrum |
111 km |
| Okres obiegu |
119 min |
| Nachylenie |
70° |
| Mimośród |
0 |
| Czas trwania | |
| Początek misji |
12 września 1970 (13:25:53 UTC) |
| Data lądowania |
20 września 1970 (05:18 UTC) |
| Powrót na Ziemię |
24 września 1970 |
| Wymiary | |
| Masa całkowita |
5600 kg |
Łuna 16 – jedna z radzieckich bezzałogowych sond kosmicznych należąca do programu Łuna. Była to pierwsza bezzałogowa sonda kosmiczna, która powróciła z Księżyca (przywożąc ze sobą 101 gramów księżycowego gruntu).
Statek ten został wyposażony w kamerę telewizyjną, sprzęt do monitorowania promieniowania kosmicznego oraz temperatury, wyposażenie komunikacyjne, a także w ramię z wiertłem, które umożliwiało zebranie próbek regolitu księżycowego.
Przebieg misji[edytuj | edytuj kod]
W czasie lotu sondy pojawiało się wiele problemów związanych z odchyleniem od ustalonej orbity, skutkiem czego lądownik mógł uderzyć w niezamierzone miejsce na Srebrnym Globie. Dokonano wielu poprawek i korekt.
Podczas zbliżenia się do lądowania uruchomiono główny silnik, który spowolnił opadanie statku. 20 września 1970 o 05:18 UTC sonda wylądowała w miejscu o współrzędnych lunarnych 0°41’ S, 56°18’ E[1]. W mniej niż godzinę po lądowaniu o godz. 06:03 rozpoczęto automatyczne wiercenie otworu w glebie w celu pobrania próbek. Po siedmiu minutach urządzenie zatrzymało się 35 cm pod powierzchnią, a następnie zaczęło się wycofywać, zbierając tym samym księżycowy pył.
Po 26 godzinach i 25 minutach od lądowania na powierzchni Księżyca, 21 września o godzinie 07:43 rozpoczęto procedurę startu w celu powrotu na Ziemię. Trzy dni później, 24 września kapsuły z próbkami księżycowego gruntu dotarły do atmosfery ziemskiej z prędkością 11 km/s. Materiał wylądował 80 km na południowy wschód od miasta Żezkazgan w Kazachstanie o godzinie 05:25. Analizy przywiezionego bazaltu wykazały bliskie podobieństwo do gleby badanej (na miejscu) przez amerykańską misję załogową Apollo 12.
Znaczenie misji[edytuj | edytuj kod]
Dzięki tej misji przekazano na Ziemię także wiele dobrej jakości fotografii struktury powierzchni Księżyca.
Sonda Łuna 16 miała ogromne znaczenie w poznawaniu i eksploracji przestrzeni kosmicznej nie tylko dla Związku Radzieckiego, ale i dla całej ludzkości. Zaczęła się rozwijać technologia w pełni automatycznego pobierania próbek z innych ciał niebieskich. Ogółem radzieckie misje dostarczyły na Ziemię około 300 g skał z Księżyca[2][3]:
| Lądownik |
Masa próbki gleby |
Rok |
|---|---|---|
| Łuna 16 | 101 g | 1970 |
| Łuna 20 | 30 g | 1972 |
| Łuna 24 | 170,1 g | 1976 |
Trzy niewielkie próbki gruntu księżycowego (po 2 gramy), dostarczone przez sondę Łuna 16, sprzedano na aukcji Sotheby’s w 1993 r. za 442 500 dolarów[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ „Encyklopedia Geograficzna Świata – Wszechświat”, wyd. OPRES, Kraków 1997 r. ISBN 83-85909-29-X
- ↑ Luna 20. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2013-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Luna 24. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2013-06-30]. (ang.).
- ↑ Lawrence van Gelder: F.B.I. Revisits Earthly Theft of Moon Rock. The New York Times, 1995-12-02. [dostęp 2012-11-14]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Luna 16. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2015-12-08]. (ang.).
| Radziecki program Łuna (1958–76) |
|
|---|---|
| Rosyjski program Łuna-Głob (od 2023) |
- Pogrubieniem oznaczono misje aktualnie prowadzone; kursywa oznacza sondy w drodze do celu.