Wirki bezjelitowe
| Acoela[1] | |
| Uljanin, 1870 | |
 Wirki z rodzaju Waminoa na koralowcach Plerogyra sp. | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ |
wirki bezjelitowe |
Wirki bezjelitowe (Acoela z łac. acoela – bezjelitowe) – grupa małych, bezkręgowych, wirkokształtnych zwierząt dwubocznie symetrycznych (Bilateria) charakteryzujących się prawie całkowitym brakiem macierzy pozakomórkowej oraz brakiem jelita. Tradycyjnie uważane były za jeden z rzędów wirków, obecnie są uznawana za odrębny typ.
Morfologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Są to gatunki morskie, zwykle kilkumilimetrowej długości (od 0,5 do 10 mm), spłaszczone grzbieto-brzusznie, jak płazińce. Odcinek głowowy jest słabo zaznaczony. Występuje tylko otwór gębowy lub otwór gębowy i prosta gardziel usytuowana po stronie brzusznej. Brak jelita, struktur wydalniczych oraz układu rozrodczego. Funkcję trawienną pełni nabłonek endodermalny. W worze powłokowym znajdują się otwory płciowe wyprowadzające gamety z parenchymy. Brak stadium larwalnego. Układ nerwowy zbudowany jest tylko z części subepidermalnej i submuskularnej. Niewielkie zagęszczenia sieci w odcinku głowowym, od którego biegną pnie podłużne połączone licznymi spoidłami poprzecznymi. Posiadają oczka i narząd równowagi w postaci statocyst. U gatunków żyjących w symbiozie z zoochlorellami może zanikać układ pokarmowy.
Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Wirki bezjelitowe są prawdopodobnie blisko spokrewnione z Nemertodermatida. Te drugie mają proste jelito, a ich plemniki mają jedną wić. Obydwie grupy bywają łączone w hipotetyczny klad Acoelomorpha, który według niektórych badań jest taksonem parafiletycznym, a Acoela i Nemertodermatida klasyfikowano jako odrębne typy[2]. Sugerowano, że Acoela mogą należeć do Lophotrochozoa, gdzie są najbliżej spokrewnione z Gnathostomulida[3]. Inne analizy wspierają jednak monofiletyzm Acoelomorpha i wskazują na ich bliskie pokrewieństwo z Xenoturbellida (hipotetyczny klad obejmujący te dwie grupy został nazwany przez Philippe'a i wsp. Xenacoelomorpha), choć pozycja filogenetyczna takiego kladu pozostaje niejasna – według badań Hejnola i współpracowników (2009) stanowią one najbardziej bazalną linię ewolucyjną Bilateria[4], podczas gdy według analiz przeprowadzonych przez Philippe'a i in. są bazalną linią wtóroustych (Deuterostomia) – druga z tych hipotez zakłada utratę cech obecnych u ostatniego wspólnego przodka Deuterostomia[5].
Do Acoela zaliczono około 330 gatunków grupowanych w rodzinach[6]:
- Actinoposthiidae
- Anaperidae
- Antigonariidae
- Antroposthiidae
- Childiidae
- Convolutidae
- Dakuidae
- Diopisthoporidae
- Hallangiidae
- Haploposthiidae
- Hofsteniidae
- Isodiametridae
- Mecynostomidae
- Nadinidae
- Otocelididae
- Paratomellidae
- Polycanthiidae
- Proporidae
- Sagittiferidae
- Solenofilomorphidae
- Taurididae
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Acoela, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Wallberg et al. Dismissal of Acoelomorpha: Acoela and Nemertodermatida are separate early bilaterian clades. „Zoologica Scripta”. 36, s. 509-523, 2007. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2007.00295.x. (ang.).
- ↑ Casey W. Dunn i inni. Broad phylogenomic sampling improves resolution of the animal tree of life. „Nature”. 452, s. 745–749, 2008. DOI: 10.1038/nature06614. (ang.).
- ↑ Andreas Hejnol, Matthias Obst, Alexandros Stamatakis, Michael Ott, Greg W. Rouse, Gregory D. Edgecombe, Pedro Martinez, Jaume Baguñà, Xavier Bailly, Ulf Jondelius, Matthias Wiens, Werner E. G. Müller, Elaine Seaver, Ward C. Wheeler, Mark Q. Martindale, Gonzalo Giribet, Casey W. Dunn. Assessing the root of bilaterian animals with scalable phylogenomic methods. „Proceedings of the Royal Society B”. 276 (1677), s. 4261–4270, 2009. DOI: 10.1098/rspb.2009.0896. (ang.).
- ↑ Hervé Philippe, Henner Brinkmann, Richard R. Copley, Leonid L. Moroz, Hiroaki Nakano, Albert J. Poustka, Andreas Wallberg, Kevin J. Peterson, Maximilian J. Telford. Acoelomorph flatworms are deuterostomes related to Xenoturbella. „Nature”. 470, s. 255–258, 2011. DOI: 10.1038/nature09676. (ang.).
- ↑ Hooge et al. Molecular systematics of the Acoela (Acoelomorpha, Platyhelminthes) and its concordance with morphology. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 24, s. 333–342, 2002. DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00236-1. (ang.). (pdf)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7.
- Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.