Aleksander Freyd

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Freyd
„Bezmian”
Ilustracja
kapitan lekarz kapitan lekarz
Data i miejsce urodzenia

6 sierpnia 1897
Warszawa

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1918–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Formacja

Polska Organizacja Wojskowa

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Krzyż Zasługi Obrońców (Łotwa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Aleksander Freyd w mundurze

Aleksander Freyd vel Frejd[1][2][3] ps. „Bezmian”[4] (ur. 6 sierpnia 1897 w Warszawie, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan lekarz Wojska Polskiego, doktor nauk lekarskich, internista, specjalista medycyny tropikalnej, działacz społeczny, podróżnik.

Tabliczka upamiętniająca na ścianie kościoła św. Karola Boromeusza w Warszawie

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 6 sierpnia 1897 w Warszawie[5], w rodzinie Mariana i Reginy z domu Güde-Makowska[4][6]. Absolwent Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie[7].

W latach 1915–1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej[7]. Ukończył studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W 1923 otrzymał dyplom doktora nauk lekarskich[3]. Uzyskał specjalizację z interny. Również został absolwentem Wydziału Filozoficznego. Od 1917 do 1918 był zatrudniony jako asystent w Zakładzie Anatomii Opisowej. Następnie ukończył studia w Instytucie Medycyny Kolonialnej w Paryżu[8]. W tym mieście zajął pierwsze miejsce podczas międzynarodowego konkursu lekarzy, po czym otrzymał funkcję Assistant Etranger à la Faculté de Médecine na Sorbonie. Został specjalistą medycyny tropikalnej. Został delegatem Rządu Polskiego do Peru i Brazylii w Ameryce Południowej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. W 1920 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 3463. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[9][10]. W 1922 posiadał przydział w rezerwie do Kompanii Zapasowej Sanitarnej Nr 4 w Łodzi[11], a od 1923 do 7 Pułku Piechoty Legionów w Chełmie[12][13]. Później został przeniesiony do korpusu oficerów rezerwy sanitarnych, grupa lekarzy[14]. W 1934 posiadał przydział w rezerwie do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie[15]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 2. lokatą w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych, grupa lekarzy[16].

Był członkiem polskiej ekspedycji badawczej Urzędu Emigracyjnego i Banku Gospodarstwa Krajowego do Peru (w toku planowanej emigracji rolniczej) mającej na celu sprawdzenie czy obszary w tym kraju nadają się na zasiedlenie[17]. Badał na miejscu indiańskie plemię Kampów. Odbywał podróżne do Brazylii oraz do Sahary uczestnicząc w Międzynarodowym Kongresie Medycznym w Algierze[8]. Pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Biologii Ligi Morskiej i Kolonialnej, wiceprzewodniczącego Związku Pionierów Kolonialnych. Od 1931 był członkiem korespondentem Akademii Geograficznej w Limie[8].

Prowadził prywatną praktykę lekarską w Warszawie w latach 30. Od 1937 do 1939 wykładał tematy z zakresu chorób tropikalnych w Wolnej Wszechnicy Polskiej

Po wybuchu II wojny światowej ewakuował się na wschód. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów 18 września w okolicach Brzeżan. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku[18]. W odnalezionym dzienniku inny jeniec tego obozu Stefan Pieńkowski podał, że Aleksander Freyd wygłaszał dla osadzonych referat o Amazonce[19]. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

29 października 1932 ożenił się z Ireną Klewin (zm. 10 sierpnia 1934)[7].

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia majora[20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Dwa dni wśród trędowatych nad Amazonką (1928)
  • Patologia Amazonii Peruwiańskiej (1930)
  • Międzynarodowy Kongres Malarii w Algierze (1930)[28]
  • Choroby klimatyczne: Parazytologia; Epidemiologia: rozdziały wybrane (1938, współautor: Julian Szymański)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 68, jako ppor. Aleksander Frejd ur. 6 sierpnia 1896.
  2. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 144, 519.
  3. ↑ a b Rocznik Lekarski 1938 ↓, s. 670.
  4. ↑ a b c 14 grudnia 1936 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył wniosek i nie przyznał Krzyża Niepodległości z Mieczami. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-10-01]..
  5. ↑ Zieliński 1933 ↓, s. 110.
  6. ↑ Łoza 1938 ↓, s. 182, tu Regina Maria z Godé-Makowskich.
  7. ↑ a b c d e Łoza 1938 ↓, s. 182.
  8. ↑ a b c Zieliński 1933 ↓, s. 111.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 519.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 457.
  11. ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 68.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 144.
  13. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 139.
  14. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 219.
  15. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 732.
  16. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 607.
  17. ↑ Jerzy Mazurek: Kraj a emigracja. Ruch ludowy wobec wychodźstwa chłopskiego do krajów Ameryki Łacińskiej (do 1939 roku), s. 152.
  18. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 214. ISBN 83-7001-294-9.
  19. ↑ Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 14, R. 9 Z. 2 (18) / 2000. 
  20. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  21. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  22. ↑ M.P. z 1932 r. nr 92, poz. 124.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 8 lipca 1922, s. 488, jako ppor. Aleksander Frejd, zdemobilizowany.
  24. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-10-01]..
  25. ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278.
  26. ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 298.
  27. ↑ Aleksander Freyd. muzeumkatynskie.pl. [dostęp 2015-01-13].
  28. ↑ Z wydawnictw periodycznych. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 256 z 6 listopada 1930. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Freyd&oldid=72255570”