Bogusław I

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bogusław I
Ilustracja
książę pomorski
Okres

od 1155 lub 1156
do 1180

Poprzednik

Racibor I

Następca

on sam

książę pomorski
Okres

od 1180
do 1187

Poprzednik

Kazimierz I dymiński

Następca

Bogusław II,
Kazimierz II pomorski

książę szczeciński
Okres

od 1155 lub 1156
do 1160

Poprzednik

brak

Następca

on sam

książę szczeciński
Okres

od 1160
do 1187

Poprzednik

Kazimierz I dymiński

Następca

Bogusław II,
Kazimierz II pomorski

Dane biograficzne
Dynastia

Gryfici

Data urodzenia

najp. 1127

Data śmierci

18 marca 1187

Ojciec

Warcisław I

Matka

Heila (Helena)?

Żona

Walpurga, Anastazja

Dzieci

Racibor, Warcisław, Dobrosława, Bogusław II, Kazimierz II

Bogusław I (ur. najp. 1127, zm. 18 marca 1187[1]) – książę pomorski i szczeciński z dynastii Gryfitów. Syn Warcisława I i Heili?. Do 1180 – lennik Polski, od 1180 – książę całego Pomorza Zachodniego, od 1181 – lennik cesarski i od 1185 – duński[2].

Okres panowania[edytuj | edytuj kod]

Objął władzę w księstwie pomorskim po śmierci swego stryja Racibora I w 1155 lub 1156. Początkowo rządził wspólnie ze swoim bratem Kazimierzem I. W wyniku podziału księstwa dokonanego w 1160 – Bogusław I otrzymał dzielnicę, która objęła część ziem pomorskich z Przecławiem, Gardźcem, Widuchową oraz Pyrzycami. Terytorium księstwa objęło również wyspę Uznam, natomiast ziemie: kołobrzeska, koszalińska i świdwińska stanowiły współwłasność obu braci[3]. W 1180 po śmierci Kazimierza I Bogusław zjednoczył je[4][5].

W 1164 nastąpił najazd wojsk księcia saskiego Henryka Lwa i Waldemara Duńskiego na Pomorze. W dniu 5 lipca koło Dymina Bogusław stoczył zwycięską bitwę z najeźdźcami. Zajęte plądrowaniem oddziały pomorskie zostały jednak rozbite przez spóźniony oddział dowodzony przez grafa Guncelina. W konsekwencji, Dymin, stołeczny gród Kazimierza I został zdobyty i spalony, a Bogusław musiał wycofać się za rzekę Pianę. Wkrótce potem zawarto pokój w Wierzchnie, na mocy którego książę Kazimierz został lennikiem Henryka Lwa z części ziemi plemienia Czrezpienian i uznawał na tym terytorium władzę biskupa zwierzyńskiego. Wobec Danii Bogusław i Kazimierz zobowiązali się do powstrzymania wszelkich pomorskich wypadów pirackich na wybrzeże duńskie[6][7].

W roku 1168 obaj książęta pomorscy wzięli udział w wyprawie króla Waldemara na pogańską wyspę Rugię[8][7][9].

W latach 1170–1174 trwała wojna między Pomorzem a Danią, zakończona rozejmem. Szukając sojuszników, Bogusław zwrócił się w stronę Polski. W 1174 syn Bogusława, Racibor pojął za żonę córkę Mieszka Starego – Salomeę, a po śmierci swojej pierwszej żony – duńskiej lub saskiej księżniczki Walpurgi – Bogusław ożenił się w 1181 z drugą, młodszą córką Mieszka Starego, Anastazją[10][7][11].

W 1177 cesarz rzymski Fryderyk I Barbarossa pozbawił Henryka Lwa lenna i skazał go na banicję. Henryk wezwał swoich sojuszników i rozpoczął walkę z cesarzem. Wśród sprzymierzeńców Henryka znaleźli się także książęta pomorscy, Bogusław i Kazimierz. W walkach tych zginął w 1180 Kazimierz, dzięki czemu Bogusław został władcą całego Pomorza Zachodniego. Upadek Henryka Lwa pozbawił Bogusława sojusznika w walce z Danią[7][12].

W 1181, w Lubece Bogusław szczeciński złożył hołd cesarzowi Fryderykowi I Barbarossie i uznał się jego lennikiem[8][4][5]. Postępując tak Bogusław I pragnął polepszyć swoje położenie. Jego zaciętymi wrogami byli bowiem margrabiowie pograniczni, opieka samego cesarza mogła poniekąd zabezpieczyć przed ich najazdami. Polityczny związek Pomorza Zachodniego z Polską został zerwany i kraj ten po raz pierwszy w swoich dziejach, popadł w bezpośrednią zależność od korony niemieckiej[7].

Bogusław, popierany przez cesarza, w 1184 wystawił wielką flotę i zaatakował Rugię, będącą lennem duńskim. Wyprawa ta zakończyła się całkowitą klęską Bogusława[4][13], w bitwie koło przylądka Darsin, gdzie stracił praktycznie całą flotę[14]. W tym i następnym roku Duńczycy urządzili kilka wypraw na Pomorze. Niszcząc osady i wsie, Duńczycy dochodzili aż pod Kamień Pomorski. Niepowodzenia w walkach z Duńczykami zmusiły Bogusława do kapitulacji. W 1185 złożył on królowi duńskiemu hołd lenny i zobowiązał się do płacenia rocznego trybutu. Odtąd Bogusław pozostawał wiernym sojusznikiem Danii[8][7][5][15].

W bulli papieża Grzegorza IX z dnia 19 marca 1238 nazwany został księciem Kaszub (bulla ta potwierdzała nadanie przez księcia Bogusława I posiadłości koło Stargardu na rzecz zakonu joannitów)[16].

Umarł w 1187 podczas polowania koło Sośnicy (niem. Sosnitza) w okolicach Starego Warpna.[2]. Król duński wyznaczył na opiekuna małoletnich książąt kasztelana szczecińskiego Warcisława Świętoborzyca. Po śmierci pochowany został w klasztorze grobskim[7][4].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Małżeństwa i potomstwo[edytuj | edytuj kod]

Bogusław był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną – Walpurgą, nieznanego pochodzenia[1], miał troje dzieci:

Z małżonką Anastazją, córką księcia wielkopolskiego i zwierzchniego księcia Polski Mieszka III Starego i Eudoksji miał dwóch synów, tj.

Genealogia[edytuj | edytuj kod]

Świętobor?
ur. ?
zm. ?
NN
ur. ?
zm. ?
NN
ur. ?
zm. ?
NN
ur. ?
zm. ?
         
     
  Warcisław I
ur. ok. 1091
zm. najp. 9 VIII 1135
Heila (Helena)?
ur. ?
zm. 1128
     
   
1
Walpurga
ur. ?
zm. p. IV 1177
OO   ok. 1150
Bogusław I
(ur. najp. 1127, zm. 18 III 1187)
2
Anastazja Mieszkówna
ur. prawd. 1164
zm. po 31 V 1240
OO   IV 1177
                   
                   
   1    1    1    2    2
Racibor
 ur. w okr. 1150–1156
 zm. 14 lub 15 I 1183
 
Warcisław
 ur. ?
 zm. w okr. 16–18 II 1184 (1185?)
 
Dobrosława
 ur. przed 1177
 zm. zap. po 1226
 
Bogusław II
 ur. w okr. 1178–1184
 zm. 23 lub 24 I 1220 lub 1221
 
Kazimierz II
 ur. p. 1179
 zm. 1219
 

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 112-118.
  2. a b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 113.
  3. B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, ss. 40, 58-59.
  4. a b c d K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 25.
  5. a b c J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 98.
  6. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 33-35.
  7. a b c d e f g U. Madsen, Bogislaw I. Herzog von Slawien-Stettin [dostęp 2012-02-23] (niem.).
  8. a b c R. Schmidt, Bogislaw I. Herzog von Pommern [dostęp 2012-02-23] (niem.).
  9. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 36-38.
  10. B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, s. 55.
  11. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 38-39.
  12. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 40-42.
  13. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 42-43.
  14. Bitwa koło przylądka Darsin. W: Edmund Kosiarz: Wojny na Bałtyku X-XIX w. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1978, s. 49-50.
  15. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 43-44.
  16. Pommersches Urkundenbuch, T. I, nr 355, s. 427.
  17. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 123-128.
  18. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 128-135.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Pommersches Urkundenbuch, T. I, nr 355, Wien 1970.

Opracowania[edytuj | edytuj kod]

Opracowania online[edytuj | edytuj kod]

Literatura dodatkowa[edytuj | edytuj kod]