Butylowany hydroksytoluen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Butylowany hydroksytoluen
Niepodpisana grafika związku chemicznego; prawdopodobnie struktura chemiczna bądź trójwymiarowy model cząsteczki
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny C15H24O
Masa molowa 220,35 g/mol
Wygląd bezwonny[1], biały lub żółtawobiały, krystaliczny proszek[2]
Identyfikacja
Numer CAS 128-37-0
PubChem 31404
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Butylowany hydroksytoluen, BHT, E321 – organiczny związek chemiczny z grupy fenoli. Jest przeciwutleniaczem zapobiegającym psuciu się produktów żywnościowych oraz leczniczych[6].

W temperaturze pokojowej BHT tworzy kryształki o barwie białej lub jasnożółtej. Może występować również w postaci jasnożółtego proszku. Ma słabo wyczuwalny zapach, zbliżony do zapachu fenolu[7]. Jest nierozpuszczalny w wodzie, natomiast bardzo dobrze rozpuszcza się w toluenie. Jest również rozpuszczalny w metanolu, etanolu, izopropanolu, acetonie, benzenie, eterze naftowym i oleju lnianym. W olejach i tłuszczach występujących w żywności rozpuszcza się lepiej niż butylowany hydroksyanizol (BHA, inny przeciwutleniacz dodawany do żywności)[8][9].

Może wywoływać wysypkę, pokrzywkę, rzadko duszność. W wysokim stężeniu wywołuje nowotwory u zwierząt laboratoryjnych[10], np. u szczurów i myszy, którym podawano BHT w dawce 25 mg/kg masy ciała, zaobserwowano powstawanie nowotworów wątroby[11]. LD50 dla szczurów i myszy po podaniu drogą pokarmową wynosi ok. 1 g/kg masy ciała, a dla świnki morskiej 10,7 g/kg masy ciała[12]. Natomiast z innych badań wynika, że BHT może hamować działanie innych rakotwórczych związków[10]. W wielu krajach jest niedozwolony w produktach dla dzieci[10].

Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]

Butylowany hydroksytoluen otrzymuje się w reakcji p-krezolu z izobutylenem katalizowanej kwasem siarkowym[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Butylowany hydroksytoluen (ZVG: 014260) (ang. • niem.) w bazie GESTIS, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA). [dostęp 2018-08-26].
  2. ↑ a b Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0.
  3. ↑ a b c Butylated hydroxytoluene [BAN:NF], [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-06-16] (ang.).
  4. ↑ a b Butylowany hydroksytoluen (nr W218405) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  5. ↑ dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-08-26]
  6. ↑ S. Janiski, A. Fiebig, M. Sznitowska, Farmacja stosowana. Podręcznik dla studentów farmacji, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 719, ISBN 978-83-200-3778-4.
  7. ↑ NIOSH. NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. DHHS (NIOSH) Publication No. 94-116. Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office, June 1994., s. 124.
  8. ↑ World Health Organization/International Programme on Chemical Safety; WHO/Food Additives Report 38A Butylated Hydroxytoluene. s. 1–7 (1964).
  9. ↑ Budavari, S. (red.). The Merck Index – Encyclopedia of Chemicals, Drugs and Biologicals. Rahway, NJ: Merck and Co., Inc., 1989., s. 238.
  10. ↑ a b c Gazeta Wyborcza – Encyklopedia zdrowia[Potrzebne dokładniejsze dane bibliograficzne].
  11. ↑ Amdur, M.O., J. Doull, C.D. Klaasen (eds). Casarett and Doull’s Toxicology. 4th ed. New York, NY: Pergamon Press, 1991., p. 188.
  12. ↑ Sax, N.I. Dangerous Properties of Industrial Materials. 6th ed. New York, NY: Van Nostrand Reinhold, 1984., p. 426.
  13. ↑ Helmut Fiege i inni, Phenol Derivatives, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2003, s. 10, DOI: 10.1002/14356007.a19_313, ISBN 978-3-527-30673-2 (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Butylowany_hydroksytoluen&oldid=59149411”