Chruślina
51°02′06″N 21°59′28″E/51,035000 21,991111| wieś | |
 Pomnik Bohaterów Powstania Styczniowego w Chruślinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
81 |
| Kod pocztowy |
24-340[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LOP |
| SIMC |
0382007[5] |
Położenie na mapie gminy Józefów nad Wisłą  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
| 51°02′06″N 21°59′28″E/51,035000 21,991111[1]
| |
Chruślina – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie opolskim, w gminie Józefów nad Wisłą[5][6].
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego[7].
W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Chruślina, po jej zniesieniu w gromadzie Spławy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.
Wieś jest sołectwem w gminie Józefów nad Wisłą[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 512 mieszkańców[9].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Około 1300 roku dziedzicem Chrośliny (dzisiaj Chruślina) był Wojtko Cielej wojewoda sandomierski. Około 1360 roku Wojtko Cielej potwierdza sprzedaż sołectwa na prawie magdeburskim w Chruślinie za 30 grzywien przez szlachetnego Wojtka z Piotrowic szlachetnemu Michałowi rządcy z Zajezierza, z 3 łanami w Chruślinie i 1 łanem w Dzierzkowicach, młynem, karczmą, jatkami mięsną, szewską, chlebną, kuźnią, trzecim denarem sądowym i szóstym czynszowym. Zezwala sołtysowi na wolne łowy, zakładanie barci i przyjmowanie na wypas 100 świń. Sołtys winien corocznie odbywać 2 podróże do Lublina i Sandomierza. Zastrzega skup sołectwa za 60 grzywien. Po 20 latach wolnizny kmiecie winni obsiewać i zbierać po 1 mierze żyta i owsa, 1 dzień kosić łąki, dawać po 1 skojcu oraz podwodę do Wisły. W latach 1414–1419 dziedzicem była Beata z Bożegodaru wdowa po marszałku Dymitrze z Goraja.
W roku 1435 biskup Zbigniew Oleśnicki nadaje dziesięciny z Chruśłiny kościołowi w Siennie. W 1529 roku dziesięcina snopowa z folwarku i od 4 kmieci oddawana była plebanowi w Rybitwach[10].
Bitwy i potyczki Powstania styczniowego[edytuj | edytuj kod]
W miejscu położonym nieopodal wsi Chruślina rozegrały się dwie bitwy powstania styczniowego.
- Pierwsza z bitew pod Chruśliną miała miejsce 30 maja 1863 r. Do oddziału pułkownika Marcina Lelewela-Borelowskiego (zginął 6 września 1863 w bitwie pod Otroczem) dobrze zaopatrzonego w broń, dołączył oddział Koskowskiego. Było to w sumie 180 ludzi. Nad ranem nieprzyjaciel zaatakował z dwu stron. Ataki były skutecznie odpierane. Lelewel przesunął się w las skokowski. Powstańcy stracili 22 zabitych. Nieprzyjaciel znacznie więcej. Płk Lelewel połączył się z oddziałami Ruckiego i Krysińskiego i ruszył dalej przez lasy lubartowskie aż pod Garwolin. W bitwie tej powstańcy ponieśli straty i zostali zmuszeni do ucieczki co spowodowało, że okoliczna ludność nadała miejscu nazwę „Parszywa Góra”[11]
- Druga bitwa pod Chruśliną odbyła się 4 sierpnia 1863 r. Brały w niej udział oddziały Krysińskiego, Wierzbickiego, Lutyńskiego, Jareckiego i Grzymały. Główne dowództwo objął gen. Michał Heidenreich-Kruk. Gen. Kruk dowódca powstańców stacjonujących w Moniakach, Bobach i Chruślinie, otrzymał wiadomość o zbliżaniu się nieprzyjaciela od strony Urzędowa, podjął decyzję walki z wrogiem w rejonie Chruśliny. Tutaj, dowodząc siłą 800 strzelców, 600 kosynierów i 200 jazdy, pobił 1300 Moskali z artylerią, kładąc trupem 14 oficerów. W wyniku walki, która trwała od 11:00 do 19:00 Rosjanie zostali zmuszeni do ucieczki, nieprzyjaciela ścigano na przestrzeni 12 km do samego Urzędowa, na którego ulicach trwała jeszcze walka. Ze względu, że była to jedna z największych zwycięskich bitew powstania styczniowego, miejsce zdarzenia otrzymało nową nazwę „Złota Góra”. Nazwa ta wiąże się również z pewną legendą. Wśród okolicznej ludności krąży opowieść o tym, że w tutejszych lasach powstańcy ukryli skrzynie ze złotem. Legendę tę można wiązać z następna bitwą gen. Kruka, w której to przejął transport żołdu dla wojska rosyjskiego. Ale prawdopodobnie zdobyte wtedy ruble zostały przeznaczone na broń i wyżywienie dla powstańców, niemniej jednak legenda jest wciąż żywa i budzi zainteresowanie tym miejscem[12].
- Bitwa pod Żyrzynem
- 8 sierpnia Kruk stoczył bitwę pod Żyrzynem. Mimo małego zapasu amunicji, akcja skończyła się zwycięstwem. Straty przeciwnika wyniosły około 200 zabitych oraz ponad 150 jeńców. Zdobyto 2 działa i około 200 tysięcy rubli. Ostatnia bitwie Kruka miała miejsce pod Fajsławicami 24 sierpnia 1863 r. Była to najbardziej krwawa i niepomyślna bitwa powstańcza na terenie województwa lubelskiego
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 16696
- ↑ Wieś Chruślina w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-05-03], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-05-03].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 156 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2017-01-13].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Raport o stanie gminy, sołtysi kadencji 2019-2024 s. 12
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Chroślina, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Stanisław Zieliński, Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, 1913, s. 92.
- ↑ Stanisław Zieliński, Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, 1913, s. 97.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chruślina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 648.
- Chruślina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 329.
- Siedziba gminy: Józefów nad Wisłą
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonie | |
| Części wsi |
|
