50°59′35″N 22°08′33″E/50,993056 22,142500Urzędów
| |||||
| |||||
 Ratusz w Urzędowie | |||||
| |||||
| Państwo |  Polska
| ||||
| Województwo |  lubelskie
| ||||
| Powiat | kraśnicki | ||||
| Gmina | Urzędów | ||||
| Prawa miejskie | 1405–1870 i od 2016[1] | ||||
| Burmistrz | Paweł Dąbrowski | ||||
| Powierzchnia | 12,91 km² | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
1694[2] 131,2 os./km² | ||||
| Strefa numeracyjna | 81 | ||||
| Kod pocztowy | 23-250 | ||||
| Tablice rejestracyjne | LKR | ||||
Położenie na mapie gminy Urzędów  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu kraśnickiego  | |||||
| 50°59′35″N 22°08′33″E/50,993056 22,142500
| |||||
| TERC (TERYT) | 0607084 | ||||
| SIMC | 0392684 | ||||
Urząd miejski Rynek 2623-250 Urzędów | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Urzędów – miasto w województwie lubelskim, w powiecie kraśnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Urzędów. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Urzędów liczył 1694 mieszkańców[2].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Urzędów położony jest w historycznej Małopolsce, początkowo należał do ziemi sandomierskiej, a następnie do ziemi lubelskiej[3]. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[4], w latach 1405–1474 w województwie sandomierskim[3], później zaś w starostwie urzędowskim w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego w 1786 roku[5].
Urzędów leży w kotlinie jaką we Wzniesieniach Urzędowskich wyżłobiła Urzędówka. Najwyższy punkt w pobliżu Urzędowa osiąga wysokość 258 metrów w Leszczynie. Najniższy na Bęczynie 176 metrów nad poziomem morza. Obrzeża kotliny są łagodnie sfalowane z wyjątkiem niektórych zboczy nad Urzędówka oraz jarów wyżłobionych przez wiosenne wody. Urzędówka jest wąskim stosunkowo ciekiem wypływającym spod Wilkołaza dość szeroką kotliną. Jeszcze w XVIII wieku tworzyła znaczne rozlewiska, które broniły miasta z trzech stron a nazywane były jeziorem. Istniał nawet w dawnym Urzędowie cech rybacki.
Rzeka była stale zasilana w wodę z licznych źródeł spotykanych wzdłuż jej brzegów. Nawet zimą spotyka się niezamarzające źródełka. Rzeka wpada do Wyżnicy, a z nią do Wisły. Urzędów rozciąga się na długości 8 km wzdłuż rzeki, a składa się z samej osady oraz przedmieść – na prawym brzegu Gór, Rankowskiego, Mikuszewskiego i Bęczyna, a na lewym brzegu Zakościelnego i ulicy Wodnej dawniej Przedmieścia Krakowskiego. Siedem dróg łączy Urzędów z Kraśnikiem i Opolem Lubelskim (DW 833), Józefowem nad Wisłą, Wilkołazem i Dzierzkowicami, przez które przebiegał dawniejszy trakt z Krakowa do Lublina, skąd na Litwę i Ruś.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze historyczne doniesienia o miejscowości datowane są na rok 1405, kiedy to na bazie dawnej osady targowej został ulokowany Urzędów przez króla Władysława Jagiełłę na prawie magdeburskim[3], wiadomo jednak, że jako osada Urzędów istniał już pod koniec XIV wieku. Ruchliwy szlak handlowy łączący stolicę Polski – Kraków z Litwą i Rusią, przy którym leżał Urzędów, sprzyjał rozwojowi miasta. W 1425 roku powołana zostaje parafia, a wraz z ustanowieniem w 1474 roku województwa lubelskiego Urzędów staje się siedzibą władz rozległego powiatu, w którego granicach znajdowało się 35 parafii. Odbywały się tu sejmiki ziemi lubelskiej, działał sąd ziemski i prawdopodobnie przez pewien okres (w XV w.) również sąd grodzki[6].
W 1548 roku wójtostwo urzędowskie otrzymał Mikołaj Rej[7].
Lata 1550–1625 to okres rozwoju miasta Urzędowa. W tym okresie kształciło się 63 studentów w Akademii Krakowskiej. W XVI i XVII wieku Urzędów miał prawo wyboru 2 posłów do sejmu w Warszawie. Tutaj odbywały się sejmiki województwa lubelskiego. W 1648 r. miasto zostało zrabowane i zniszczone przez kozaków Chmielnickiego. Mieszkańcy zostali zdziesiątkowani przez toczące się wojny i towarzyszące im epidemie. W 1657 roku, Urzędów zostaje zajęty przez wojska szwedzkie Karola Gustawa i węgierskie Rakoczego. Miasto zostaje do reszty złupione, spaliły się kościoły św. Ducha i św. Elżbiety. W XVIII wieku Urzędów zaliczany był do grona mniejszych miast królewskich o charakterze rolniczym. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej przestał istnieć także powiat urzędowski, a 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Urzędów praw miejskich[8].
W 1944 roku Urzędów został wyzwolony przez żołnierzy Armii Krajowej[9].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w ówczesnym województwie lubelskim.
1 stycznia 2016 roku Urzędów odzyskał status miasta; w jego granice włączono wieś Zakościelne, po czym ludność Urzędowa zwiększyła się ze 1107 do 1690 mieszkańców[1][10].
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Placówki oświatowe:
- Publiczne Przedszkole w Urzędowie, ul. Wodna 34
- Szkoła Podstawowa w Urzędowie, ul. Wodna 24
- Publiczne Gimnazjum w Urzędowie, ul. Wodna 24
- Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Władysława Jagiełły, ul. Wodna 24
- Zespół Szkół Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. Orląt Lwowskich, ul. Wodna 34
Obiekty turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- Sanktuarium św. Otylii
- Wały urzędowskie
- Synagoga w Urzędowie
- Cmentarz żydowski
- Kościół parafialny
- Ośrodek garncarski
- Obserwatorium astronomiczne
Sport[edytuj | edytuj kod]
- Klub piłki nożnej GKS „Orzeł” Urzędów
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie z którymi współpracuje Urzędów:
| Miasto | Kraj | |
|---|---|---|
| Nádudvar |  Węgry |
|
| Wyżwa Stara |  Ukraina |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Dz.U. z 2015 r. poz. .
- ↑ a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
- ↑ a b c Marian Surdacki: Edukacyjno-opiekuńcze funkcje cechów urzędowskich w XV–XVIII wieku, w: „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. XLIV. Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2005, s. 7, 8. ISSN 0080-4754
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
- ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786
- ↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
- ↑ August Grychowski, Lublin i Lubelszczyzna w życiu i twórczości pisarzy polskich, Lublin 1974 s. 16.
- ↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 471)
- ↑ Tadeusz Żenczykowski, Polska lubelska 1944, Warszawa 1990, s. 31.
- ↑ R. Szmytkie (2017) Dezintegracja zlepieńców miejsko-wiejskich w Polsce w latach 2008–2016
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Urzędów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 823.
- Urząd Gminy
| ||||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
|