50°59′35″N 22°08′33″E/50,993056 22,142500Urzędów
| |||||
| |||||
 Rynek w Urzędowie | |||||
| |||||
| Państwo |  Polska
| ||||
| Województwo |  lubelskie
| ||||
| Powiat | kraśnicki | ||||
| Gmina | Urzędów | ||||
| Prawa miejskie | 1405–1870 i od 2016[1] | ||||
| Burmistrz | Jan Woźniak | ||||
| Powierzchnia | 12,91 km² | ||||
| Populacja (2016) • liczba ludności |
1687[2] | ||||
| Strefa numeracyjna | 81 | ||||
| Kod pocztowy | 23-250 | ||||
| Tablice rejestracyjne | LKR | ||||
Położenie na mapie gminy Urzędów   Urzędów | |||||
Położenie na mapie powiatu kraśnickiego  Urzędów | |||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  Urzędów | |||||
Położenie na mapie Polski  Urzędów | |||||
| 50°59′35″N 22°08′33″E/50,993056 22,142500
| |||||
| TERC (TERYT) | 0607084 | ||||
| SIMC | 0392684 | ||||
Urząd miejski Rynek 2623-250 Urzędów | |||||
| Strona internetowa | |||||
Urzędów – miasto w województwie lubelskim, w powiecie kraśnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Urzędów.
Spis treści
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Historycznie położony jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[3] w starostwie urzędowskim w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego w 1786 roku[4].
Urzędów leży w kotlinie jaką we Wzniesieniach Urzędowskich wyżłobiła Urzędówka. Najwyższy punkt w pobliżu Urzędowa osiąga wysokość 258 metrów w Leszczynie. Najniższy na Bęczynie 176 metrów nad poziomem morza. Obrzeża kotliny są łagodnie sfalowane z wyjątkiem niektórych zboczy nad Urzędówka oraz jarów wyżłobionych przez wiosenne wody. Urzędówka jest wąskim stosunkowo ciekiem wypływającym spod Wilkołaza dość szeroką kotliną. Jeszcze w XVIII wieku tworzyła znaczne rozlewiska, które broniły miasta z trzech stron a nazywane były jeziorem. Istniał nawet w dawnym Urzędowie cech rybacki.
Rzeka była stale zasilana w wodę z licznych źródeł spotykanych wzdłuż jej brzegów. Nawet zimą spotyka się niezamarzające źródełka. Rzeka wpada do Wyżnicy, a z nią do Wisły. Urzędów rozciąga się na długości 8 km wzdłuż rzeki, a składa się z samej osady oraz przedmieść – na prawym brzegu Gór, Rankowskiego, Mikuszewskiego i Bęczyna, a na lewym brzegu Zakościelnego i ulicy Wodnej dawniej Przedmieścia Krakowskiego. Siedem dróg łączy Urzędów z Kraśnikiem i Opolem Lubelskim (DW 833), Józefowem nad Wisłą, Wilkołazem i Dzierzkowicami, przez które przebiegał dawniejszy trakt z Krakowa do Lublina, skąd na Litwę i Ruś.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze historyczne doniesienia o miejscowości datowane są na rok 1405, kiedy to na bazie dawnej osady targowej został ulokowany Urzędów przez króla Władysława Jagiełłę, wiadomo jednak, że jako osada Urzędów istniał już pod koniec XIV wieku. Ruchliwy szlak handlowy łączący stolicę Polski – Kraków z Litwą i Rusią, przy którym leżał Urzędów, sprzyjał rozwojowi miasta. W 1425 roku powołana zostaje parafia, a wraz z ustanowieniem w 1474 roku województwa lubelskiego Urzędów staje się siedzibą władz rozległego powiatu, w którego granicach znajdowało się 35 parafii. Odbywały się tu sejmiki ziemi lubelskiej, działał sąd ziemski i prawdopodobnie przez pewien okres (w XV w.) również sąd grodzki[5].
W 1548 roku wójtostwo urzędowskie otrzymał Mikołaj Rej[6].
Lata 1550–1625 to okres rozwoju miasta Urzędowa. W tym okresie kształciło się 63 studentów w Akademii Krakowskiej. W XVI i XVII wieku Urzędów miał prawo wyboru 2 posłów do sejmu w Warszawie. Tutaj odbywały się sejmiki województwa lubelskiego. W 1648 r. miasto zostało zrabowane i zniszczone przez kozaków Chmielnickiego. Mieszkańcy zostali zdziesiątkowani przez toczące się wojny i towarzyszące im epidemie. W 1657 roku, Urzędów zostaje zajęty przez wojska szwedzkie Karola Gustawa i węgierskie Rakoczego. Miasto zostaje do reszty złupione, spaliły się kościoły św. Ducha i św. Elżbiety. W XVIII wieku Urzędów zaliczany był do grona mniejszych miast królewskich o charakterze rolniczym. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej przestał istnieć także powiat urzędowski, a 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Urzędów praw miejskich[7].
W 1944 roku Urzędów został wyzwolony przez żołnierzy Armii Krajowej[8].
1 stycznia 2016 roku Urzędów odzyskał status miasta; w jego granice włączono wieś Zakościelne, po czym ludność Urzędowa zwiększyła się ze 1107 do 1690 mieszkańców[1][9].
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Placówki oświatowe:
- Publiczne Przedszkole w Urzędowie, ul. Wodna 34
- Szkoła Podstawowa w Urzędowie, ul. Wodna 24
- Publiczne Gimnazjum w Urzędowie, ul. Wodna 24
- Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Władysława Jagiełły, ul. Wodna 24
- Zespół Szkół Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. Orląt Lwowskich, ul. Wodna 34
Sport[edytuj | edytuj kod]
- Klub piłki nożnej GKS „Orzeł” Urzędów
Urodzeni w Urzędowie[edytuj | edytuj kod]
- Marcin z Urzędowa – botanik, lekarz, ksiądz
- Zdzisław Goliński – polski duchowny katolicki, biskup częstochowski
- Jan Michałowicz z Urzędowa – renesansowy rzeźbiarz i architekt działający w Polsce
- Izrael Szajnbrum – brazylijski rzeźbiarz, malarz i architekt
- Leon Ulrich – polski tłumacz, znany z przekładów utworów Williama Szekspira
- Aleksander Gruchalski – polski architekt okresu międzywojennego
- Andrzej Biernat – polski polityk, poseł na Sejm, Minister Sportu i Turystyki
- Zygmunt Drzymała – polski profesor mechaniki
- Krzysztof Kosikowski – polski kolarz, paraolimpijczyk, medalista paraolimpijski
- Tadeusz Wośkowski – polski historyk rolnictwa
Obiekty turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- Sanktuarium św. Otylii
- Wały urzędowskie
- Synagoga w Urzędowie
- Cmentarz żydowski
- Kościół parafialny
- Ośrodek garncarski
- Obserwatorium astronomiczne
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie z którymi współpracuje Urzędów:
| Miasto | Kraj | |
|---|---|---|
| Nádudvar |  Węgry |
|
| Wyżwa Stara |  Ukraina |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Dz.U. z 2015 r. nr , poz. 1083.
- ↑ GUS. POWIERZCHNIA I LUDNOŚĆ W PRZEKROJU TERYTORIALNYM W 2016 R.
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
- ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786
- ↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
- ↑ August Grychowski, Lublin i Lubelszczyzna w życiu i twórczości pisarzy polskich, Lublin 1974 s. 16.
- ↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 471)
- ↑ Tadeusz Żenczykowski, Polska lubelska 1944, Warszawa 1990, s. 31.
- ↑ R. Szmytkie (2017) Dezintegracja zlepieńców miejsko-wiejskich w Polsce w latach 2008–2016
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Urzędów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XII: Szlurpkiszki – Warłynka. Warszawa 1892.
- Urząd Gminy
| |||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||
