Czesław Petelenz

Czesław Petelenz
	komandor
Data i miejsce urodzenia	1 czerwca 1879 ; Sulistrowa
Data i miejsce śmierci	18 lub 20 grudnia 1949 ; Brighton
	Przebieg służby
Lata służby	1897–1931
Siły zbrojne	K.u.K. Kriegsmarine; Błękitna Armia; Marynarka Wojenna (II RP)
Jednostki	Kierownictwo Marynarki Wojennej; Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej
Stanowiska	szef sztabu KMW,; komendant OSMW,; dowódca ORP Wilia,; zastępca kierownictwa KMW,; komendant ORP
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa
	Odznaczenia

Czesław Karol Petelenz (ur. 1 czerwca 1879 w Sulistrowej, zm. 18 lub 20 grudnia 1949 w Brighton) – komandor Marynarki Wojennej, publicysta, działacz morski i żeglarski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 1 czerwca 1879 w Sulistrowej jako syn Karola (1847-1930, nauczyciel, radca szkolny) i Franciszki z domu Kobuzowskiej herbu Mora (zmarła 1 marca 1890 w wieku 33 lat^[1])^[2]^[3]. Miał siostrę Marię (po mężu Stobiecka). W 1890 ukończył I klasę w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie jego ojciec do tego roku był dyrektorem szkoły^[4].

Po maturze wstąpił w 1897 do Szkoły Aspirantów Morskich w Poli w Austro-Węgierskiej Marynarce Wojennej. Otrzymał stopień Seekadett I klasy i został oficerem pokładowym. Był absolwentem Akademii Marynarki Wojennej w Fiume i jednym z twórców polskiej Marynarki Wojennej po 1918 (jego nazwisko zostało wymienione na tablicy pamiątkowej, ustanowionej w 2010 w siedzibie Dowództwa Marynarki Wojennej RP)^[5]. Po awansie na kapitana został przeniesiony w stan nieczynny w 1914. Po wybuchu I wojny światowej powołany do armii i mianowany dowódcą baterii nadbrzeżnej, następnie oficerem łączności w bazie morskiej Pola. Mianowany komandorem porucznikiem. U kresu wojny w 1918 działał w Komitecie Polskim w Poli, po czym wstąpił do Armii Polskiej we Francji gen. Józefa Hallera^[6].

30 lipca 1920 roku został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii gen. Hallera, z zatwierdzeniem nadanego mu przez generała Hallera stopnia majora marynarki^[7].

Zweryfikowany do stopnia pułkownika marynarki; po zmianie nomenklatury komandor. Został nieetatowym wykładowcą Tymczasowego Kursu Instruktorskiego w Toruniu, otwartego 20 marca 1921^[8]. W 1922 został szefem sztabu Kierownictwa Marynarki Wojennej^[9]. 22 grudnia 1924 zasiadł w składzie „Komisji dla ustalenia typów łodzi podwodnych potrzebnych dla marynarki polskiej” (ustalającej podstawowe dane taktyczno-techniczne dla okrętów podwodnych)^[10]. Odbył studia w Paryżu, po czym od 15 października 1925 do 10 listopada 1926 pełnił funkcją komendanta Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Gdyni^[11]. Następnie był dowódcą transportowca ORP Wilia. 27 kwietnia 1929 został mianowany zastępcą Kierownictwa Marynarki Wojennej^[12]. Pełniąc tę funkcję w 1927 uczestniczył w transporcie do brzegów Polski trumny z prochami Juliusza Słowackiego^[13]. Od 25 października 1929 był przewodniczącym komisji do odbioru ORP Ryś^[14]. Został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 31 sierpnia 1931^[15].

Publikował w czasopismach „Sport Wodny”^[16], „Przegląd Morski” (np. artykuły w 1930: Na marginesie procesu „Edgar Quinet”^[17], Przed dziesięciu laty. Wspomnienia marynarza (1918-1919)^[18]. 27 stycznia 1935 został prezesem Polskiego Związku Żeglarskiego^[19].

Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Francji, potem do Wielkiej Brytanii, gdzie pozostał po zakończeniu wojny. Zmarł 18^[20] lub 20 grudnia^[21] 1949.

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Niepodległości (4 listopada 1933, za pracę w dziele odzyskania niepodległości)^[22]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[23]
Krzyż Walecznych^[9]
Oficer Legii Honorowej – III Republika Francuska^[9]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”, s. 3, Nr 19 z 6 marca 1890.
↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1889/1890 (zespół 7, sygn. 9). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 25.
↑ StanisławS. Zieliński StanisławS., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 354 .
↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1890. Sanok: Fundusz Naukowy, 1890, s. 75.
↑ Patryk Franiel: Stopnie oficerskie w marynarce austro-węgierskiej. nowastrategia.org.pl, 2015-05-24. [dostęp 2015-11-12].
↑ Ryszard Mielczarek. Bernard Müller (1878–1943), inżynier elektryk, komandor, pracownik Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej. „Nautologia”, s. 93, Nr 150 z 2013. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 30 z 11 sierpnia 1920 roku, poz. 748. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 42 z 3 listopada 1920 roku, poz. 1016.
↑ Daniel Duda. Pierwsze wojenne kadry morskiej Rzeczypospolitej. „Nautologia”, s. 4, Nr 149 z 2012. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.
↑ ^a ^b ^c Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 32.
↑ Andrzej S. Bartelski: Przetarg na op. Wilk. magnum-x.pl. [dostęp 2015-04-09].
↑ Poczet komendantów. amw.gdynia.pl. [dostęp 2018-07-17].
↑ Dziennik Personalny Nr 9 z 27 kwietnia 1929 r.
↑ Daniel Duda. Okręt Rzeczypospolitej Polskiej „Wilia”. „Nautologia”, s. 84, Nr 149 z 2012. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.
↑ Józef Wąsiewski: Medal pamiątkowy – plakieta ORP "Ryś". [dostęp 2015-04-09].
↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Przeniesienia w stan spoczynku. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 225, Nr 5 z 3 sierpnia 1931. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
↑ Kalendarium. muzeum.pozz.org.pl. [dostęp 2015-04-09].
↑ Nauka – literatura – sztuka. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 183 z 10 sierpnia 1930.
↑ Sprawozdanie i recenzje. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 210 z 12 września 1930.
↑ Prezesi PZŻ. pzz.endoto.pl. [dostęp 2015-04-09].
↑ Czesław Petelenz. Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte. [dostęp 2015-04-09].
↑ Czesław Petelenz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-09].
↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 24.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Czesław Petelenz. Akademia Marynarki Wojennej. [dostęp 2015-04-09].
Czesław Petelenz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-09].
Czesław Petelenz. geni.com. [dostęp 2015-04-09].

[1] Kronika. „Gazeta Przemyska”, s. 3, Nr 19 z 6 marca 1890.

[2] CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1889/1890 (zespół 7, sygn. 9). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 25.

[slownik354-3] StanisławS. Zieliński StanisławS., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 354 .

[4] Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1890. Sanok: Fundusz Naukowy, 1890, s. 75.

[5] Patryk Franiel: Stopnie oficerskie w marynarce austro-węgierskiej. nowastrategia.org.pl, 2015-05-24. [dostęp 2015-11-12].

[6] Ryszard Mielczarek. Bernard Müller (1878–1943), inżynier elektryk, komandor, pracownik Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej. „Nautologia”, s. 93, Nr 150 z 2013. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.

[7] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 30 z 11 sierpnia 1920 roku, poz. 748. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 42 z 3 listopada 1920 roku, poz. 1016.

[8] Daniel Duda. Pierwsze wojenne kadry morskiej Rzeczypospolitej. „Nautologia”, s. 4, Nr 149 z 2012. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.

[CITEREFRocznik_Oficerski192332-9] Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 32.

[10] Andrzej S. Bartelski: Przetarg na op. Wilk. magnum-x.pl. [dostęp 2015-04-09].

[11] Poczet komendantów. amw.gdynia.pl. [dostęp 2018-07-17].

[12] Dziennik Personalny Nr 9 z 27 kwietnia 1929 r.

[13] Daniel Duda. Okręt Rzeczypospolitej Polskiej „Wilia”. „Nautologia”, s. 84, Nr 149 z 2012. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.

[14] Józef Wąsiewski: Medal pamiątkowy – plakieta ORP "Ryś". [dostęp 2015-04-09].

[15] Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Przeniesienia w stan spoczynku. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 225, Nr 5 z 3 sierpnia 1931. Ministerstwo Spraw Wojskowych.

[16] Kalendarium. muzeum.pozz.org.pl. [dostęp 2015-04-09].

[17] Nauka – literatura – sztuka. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 183 z 10 sierpnia 1930.

[18] Sprawozdanie i recenzje. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 210 z 12 września 1930.

[19] Prezesi PZŻ. pzz.endoto.pl. [dostęp 2015-04-09].

[20] Czesław Petelenz. Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte. [dostęp 2015-04-09].

[21] Czesław Petelenz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-09].

[22] M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273.

[23] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 24.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

Tymczasowe Instruktorskie Kursy dla Oficerów	mjr mar. Adam Mohuczy (1921-1922)
Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej	kmdr por. Adam Mohuczy (1922-1924) kmdr Witold Panasiewicz (1924-1925) kmdr Czesław Petelenz (1925-1926) kmdr por. dypl. Stefan Frankowski (1926-1928)
Szkoła Podchorążych Marynarki Wojennej	kmdr dypl. Stefan Frankowski (1928-1929) p.o. kpt. mar. dypl. Jerzy Kłossowski (1929-1929) kmdr por. Karol Korytowski (1929-1933) kmdr por. Tadeusz Morgenstern-Podjazd (1933-1937) kmdr por. dypl. Tadeusz Stoklasa (1937-1939) kmdr Tadeusz Morgenstern-Podjazd (1939)
Szkoła Podchorążych Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii	kmdr por. Ludwik Ziembicki (1939-1940) kmdr Witold Zajączkowski (1940) kmdr por. Włodzimierz Kodrębski (1940-1941) p.o. kmdr ppor. Mirosław Kownacki (1941-1942) p.o. kmdr ppor. Zbigniew Wojewódzki (1942-1943) kmdr por. Wojciech Francki (1943-1945) kmdr Tadeusz Morgenstern-Podjazd (1945-1946)
Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej	p.o. kmdr ppor. Stanisław Mieszkowski (1946-1947) kmdr por. Adam Rychel (1947-1948) kmdr Robert Satanowski (1948-1949) kmdr Witold Rukiewicz (1949-1951) p.o. kmdr por. Tadeusz Makarewicz (1951-1952) kmdr Mikołaj Rożkow (1952-1954) kmdr Stanisław Leszczyński (1954-1958)
Wyższa Szkoła Marynarki Wojennej	kmdr Stanisław Leszczyński (1955-1958) p.o. kmdr por. Tadeusz Makarewicz (1958-1959) kmdr Kazimierz Podrucki (1959-1966) kontradm. mgr Gereon Grzenia-Romanowski (1966-1969) kontradm. mgr Henryk Pietraszkiewicz (1969) kmdr doc. dr inż. Edward Łączny (1969-1971) kontradm. dr Witold Gliński (1971-1983) kmdr doc. dr hab. Jerzy Apanowicz (1983-1987)
Akademia Marynarki Wojennej	kmdr doc. dr hab. Jerzy Apanowicz (1987-1988) kontradm. Kazimierz Bossy (1988-1993) kontradm. Henryk Matuszczyk (1993-1994) kontradm. prof. dr hab. Antoni Komorowski (1994-2003) kontradm. prof. dr hab. inż. Zygmunt Kitowski (2003-2007) kontradm. dr inż. Czesław Dyrcz (2007-2015) kontradm. prof. dr hab. Tomasz Szubrycht (od 2015)