Dekatlenek tetrafosforu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dekatlenek tetrafosforu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

P
4
O
10

Inne wzory

P
2
O
5
, O
10
P
4
, O
5
P
2

Masa molowa

283,89 g/mol

Wygląd

rozpływający się, biały lub prawie biały, bezpostaciowy proszek;bezwonny[1]

Identyfikacja
Numer CAS

1314-56-3

PubChem

14812

Podobne związki
Podobne związki

adamantan, urotropina

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Dekatlenek tetrafosforu (potocznie: pięciotlenek fosforu; nazwa Stocka: tlenek fosforu(V)), P
4
O
10
nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków kwasowych, w którym fosfor występuje na V stopniu utlenienia. Wzór empiryczny tego związku, P
2
O
5
, nie odzwierciedla jego prawdziwej struktury (typu adamantanu), z czterema atomami fosforu i dziesięcioma tlenu w cząsteczce (P
4
O
10
).

Otrzymuje się go, spalając fosfor w powietrzu. W temperaturze pokojowej ma postać śnieżnobiałego, drobnokrystalicznego proszku. Pod wpływem wilgoci łatwo ulega zbrylaniu. Prężność pary wodnej nad pięciotlenkiem fosforu wynosi mniej niż 1×10−5 Tr.

Reaguje gwałtownie z wodą, dając kwas ortofosforowy:

P
4
O
10
+ 6H
2
O → 4H
3
PO
4

Ponadto jest zdolny do odwadniania kwasów mineralnych, tworząc ich bezwodniki:

2H
2
SO
4
+ P
4
O
10
→ 4HPO
3
+ 2SO
3
4HNO
3
+ P
4
O
10
→ 4HPO
3
+ 2N
2
O
5

Jest też zdolny do odwodnienia organicznego kwasu malonowego lub jego estrów, dając podtlenek węgla[6][7][8]:

CH
2
(COOH)
2
+ P
4
O
10
→ C
3
O
2
+ 4HPO
3

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

P
4
O
10
stosowany jest:

 Zobacz też: Nawozy fosforowe.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
  2. a b c Phosphorus pentoxide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 1850 [dostęp 2011-12-29] (niem. • ang.).
  3. a b Dekatlenek tetrafosforu, [w:] Classification and Labelling Inventory [online], Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-10] (ang.).
  4. a b Pentatlenek fosforu (nr 431419) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-07-16]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  5. Dekatlenek tetrafosforu (nr 431419) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-07-16]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  6. O. Diels, B. Wolf. Ueber das Kohlensuboxyd. I. „Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft”. 39 (1), s. 689-697, 1906. DOI: 10.1002/cber.190603901103. 
  7. A. Ellern, T. Drews, K. Seppelt. The Structure of Carbon Suboxide, C3O2, in the Solid State. „Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie”. 627 (1), s. 73–76, 2001. DOI: 10.1002/1521-3749(200101)627:1<73::AID-ZAAC73>3.0.CO;2-A. 
  8. podtlenek węgla, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 548, OCLC 33835352.
  9. a b c PubChem, Tetraphosphorus decaoxide, pubchem.ncbi.nlm.nih.gov [dostęp 2021-12-15] (ang.).
  10. Produkcja roślinna Tom 1, wyd. II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1995
  11. a b c Phosphorus pentoxide, strona katalogowa produktu, MilliporeSigma (Merck KGaA) [dostęp 2021-12-15] (ang.).