Dobieszowice (województwo opolskie)
50°21′40″N 18°01′46″E/50,361111 18,029444| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
433[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-344[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0504522 |
Położenie na mapie gminy Walce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
| 50°21′40″N 18°01′46″E/50,361111 18,029444[1]
| |
Dobieszowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Dobersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Walce. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej.
W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Walce w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Wieś zajmuje obszar 6,66 km² i mieszka w niej 8% mieszkańców gminy[4].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Dobierzów, a także niemiecką Dobersdorf we fragmencie: "Dobersdorf (1532 Dobeschowice, polnisch Dobierzów)"[5]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Dobieszowice[6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Pierwsza wzmianka o wiosce, jako Dobieschiezi, pochodzi z 1267 r. W XV w. wieś należała do szlachcianki Anny Dobierzowskiej. W tamtym okresie do Dobieszowic należały Malkowice, które dziś podlegają pod Twardawę. W 1650 r. właścicielem miejscowości został hrabia Pückler, lecz już w 1669 r. majątek należał do hrabiego von Redern. Następnym właścicielem wioski został hrabia von Seherr-Thoss, a od 1858 r. właścicielami majątku została rodzina Deloch. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[7]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[8]. W 1825 r. powstała szkoła. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu po prawej pół koła, nad nim kosa w słup, po lewej cep w skos, a w otoku napis: DOBERSDORFF · GEM: SIG: / NEUSTAEDTER KREIS (pol. Gmina Dobieszowice / Powiat Prudnicki)[9].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 648 mieszkańców Dobieszowic 59 posługiwało się językiem niemieckim, 541 językiem polskim, a 48 było dwujęzycznych[10]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Dobieszowice znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[11]. W Dobieszowicach znajdował się niemiecki skład broni palnej, granatów i amunicji, wykryty przez Międzysojuszniczą Komisję Rządzącą i Plebiscytową[12]. W dzień przeprowadzenia plebiscytu, 20 marca 1921, Niemcy napadli w Dobieszowicach na domy dwóch Polaków, w tym przewodniczącego komitetu parytetycznego. Domy zostały zniszczone, a ich mieszkańcy zostali wygnani ze wsi[13]. Do głosowania uprawnionych było w Dobieszowicach 395 osób, z czego 328, ok. 83%, stanowili mieszkańcy (w tym 320, ok. 81% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 390 głosów (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 389 (ok. 99,7%) ważnych; za Niemcami głosowały 304 osoby (ok. 78,1%), a za Polską 85 osób (ok. 21,8%)[14].
Do 1956 roku Dobieszowice należały do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Dobieszowice zostały odłączone od powiatu prudnickiego i przyłączone do nowo utworzonego krapkowickiego[15].
W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[16], sklep spożywczy[17], krawiec[18], dwóch piekarzy[19], dwóch wędliniarzy[20]. W 1994 we wsi zbudowano kościół. W 2005 postawiono pomnik poświęcony szwedzkiemu generalissimusowi Torstenssonowi, zbudowany z głazów narzutowych[21].
Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]
- 1871 – 561
- 1890 – 705
- 1910 – 648[10]
- 1925 – 837
- 1933 – 796[22]
- 1939 – 798[22]
- 1966 – 646[23]
- 1998 – 614[24]
- 2002 – 536[24]
- 2005 – 495
- 2009 – 478[24]
- 2011 – 464[24]
- 2015 – 463
- 2016 – 462
- 2017 – 458
- 2018 – 447
- 2019 – 439
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[25]:
- kapliczka, w centrum wsi, z XIX w.
- spichrz folwarczny, z poł. XIX w.
- dom, z poł. XIX w.
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Dobieszowicach chronione są ponadto[26][27]:
- kapliczka na Lisiej Górce
- krzyż przy drodze na Twardawę, początek XX w.
- budynki mieszkalne przy ul. Głównej: 27 (1. ćw. XX w.), 33 (1885), 39 (1. ćw. XX w.), 41 (1 ćw. XX w.), 50 (XIX w.)
- kapliczka koło domu ul. Główna 57, XIX w.
- budynek mieszkalny, ul. Górna 36, 1. ćw. XX w.
- kapliczka koło domu ul. Górna 40, 1. ćw. XX w.
- kapliczka przy skrzyżowaniu ul. Górnej z Główną
- zespół dworsko folwarczny, ul. Kozielska 10-32
- rządcówka, ul. Kozielska 10-12, XIX w.
- stodoły, ul. Kozielska 10-32, XX w.
- budynek mieszkalny, ul. Kozielska 22
- budynek mieszkalny, ul. Kozielska 24-26
- budynek mieszkalny, ul. Kozielska 28
- dwór, ul. Kozielska 32
- młyn wodny z zagrodą, ul. Kozielska, na zachód od zespołu dworsko-folwarcznego, 4. ćw. XIX w.
Instytucje[edytuj | edytuj kod]
W wiosce działa OSP i sklep.
Religia[edytuj | edytuj kod]
W Dobieszowicach znajduje się katolicki kościół św. Anny, który należy do parafii św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy w Twardawie (dekanat Gościęcin)[28].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Dobieszowicach[29].
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Dobieszowice prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[30].
Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Dobieszowicach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Jednostka OSP została założona w 1930[31]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Dobieszowicach było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[32].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 7 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[33].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 24595
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 229 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Raport o stanie Gminy Walce – Urząd Gminy w Walcach [online], bip.walce.pl [dostęp 2020-07-06] (pol.).
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 1077.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
- ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
- ↑ 874 Dobersdorf (Dobieszowice) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 13 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
- ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
- ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
- ↑ Wszechniemieckie składy broni, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 1, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 1921, s. 2.
- ↑ W jaki sposób Niemcy przeprowadzili plebiscyt?, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 73, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 1 kwietnia 1921, s. 4.
- ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
- ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 151.
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 267.
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 390.
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 404.
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 443.
- ↑ Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strona 89. ISBN 978-83-63036-04-1
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 104.
- ↑ a b c d Wieś Dobieszowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-07-06], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 50. [dostęp 2012-12-12].
- ↑ Ewidencja – Gmina Walce [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-08-17].
- ↑ ZABYTKI - Urząd Gminy w Walcach [online], www.walce.pl [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
- ↑ Ochotnicze Straże Pożarne w Gminie Walce [online], walce.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
- ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Śląsk: księga adresowa województwa śląskiego, Katowice: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa, 1949.
- O. Henryk Kałuża SVD „Dzieje Parafii Brożec i Okolic”, Brożec – Nysa 2009, ss. 178-179
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
