Dowództwo Żandarmerii Ministerstwa Spraw Wojskowych

Dowództwo Żandarmerii Ministerstwa Spraw Wojskowych
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1927
Rozformowanie	1939
	Tradycje
Rodowód	Wydział Żandarmerii Departamentu Piechoty
	Dowódcy
Pierwszy	płk Julian Sas-Kulczycki
Ostatni	płk Felicjan Plato Bałaban
	Organizacja
Dyslokacja	garnizon Warszawa
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	Żandarmeria
Podległość	Ministerstwo Spraw Wojskowych

Dowództwo Żandarmerii Ministerstwa Spraw Wojskowych (Dtwo Żand. MSWojsk.) – organ centralny żandarmerii podporządkowany Ministrowi Spraw Wojskowych przez II wiceministra^[1].

Historia dowództwa

1 czerwca 1927 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski ustanowił, w miejsce dotychczasowego Wydziału Żandarmerii w Departamencie Piechoty, Dowództwo Żandarmerii^[1].

Dowódca żandarmerii był fachowym organem Ministra Spraw Wojskowych (II wiceministra) w zakresie żandarmerii, do którego należało ogólne kierownictwo służbą żandarmerii. Stanowisko dowódcy żandarmerii zostało zaszeregowane do stopnia generała oraz kategorii V dodatków służbowych^[2].

Organem pracy dowódcy żandarmerii były referaty (organizacyjno-mobilizacyjny, personalny i śledczy) oraz kancelaria. W stosunku do podległych żołnierzy dowódca żandarmerii posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy brygady^[1].

Zakres działania dowódcy żandarmerii obejmował:

opracowywanie wniosków w sprawach organizacji pokojowej i wojennej, mobilizacji i wyszkolenia żandarmerii,
administrację personelem żandarmerii,
kierownictwo i nadzór fachowy nad działalnością żandarmerii i jej sprawnym funkcjonowaniem (pełnienie funkcji organu inspekcyjnego żandarmerii),
wydawanie we własnym imieniu rozkazów do dowódców dywizjonów w zakresie jednolitego technicznego kierownictwa służby fachowej żandarmerii i kontroli czynności fachowo-służbowych, w którym to zakresie dowódca żandarmerii posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy brygady,
przedstawianie Ministrowi Spraw Wojskowych (II wiceministrowi) projektów rozkazów w sprawach śledczych i pościgowych, które wcześniej nie były nakazane przez dowódców terytorialnych^[1].

Skład osobowy

Skład osobowy Dowództwa Żandarmerii w czerwcu 1927 roku liczył jednego generała, sześciu oficerów, trzech podoficerów zawodowych i nadterminowych oraz siedmiu szeregowych niezawodowych (ordynansi osobiści) i czterech urzędników cywilnych, w tym dwie maszynistki. Funkcję zastępcy dowódcy żandarmerii sprawował najstarszy z kierowników referatów wyznaczony przez dowódcę żandarmerii^[1]. Oficerowi wykonującemu obowiązki zastępcy dowódcy żandarmerii przysługiwał dodatek służbowy kategorii VIB. Stanowiska kierowników referatów zostały zaszeregowane do kategorii VIIA dodatków służbowych, natomiast stanowiska referentów do kategorii VIIA^[3].

dowódca żandarmerii (generał)
Referat Organizacyjno-Mobilizacyjny
- kierownik referatu (oficer sztabowy broni)
- referent (oficer sztabowy broni)
Referat Personalny
- kierownik referatu (oficer sztabowy broni)
- referent (oficer młodszy broni)
Referat Śledczy
- kierownik referatu (oficer sztabowy broni)
- referent (oficer młodszy broni)
Kancelaria
- kierownik kancelarii (podoficer zaw./ndt)
- personel pomocniczy (2 podoficerów zaw./ndt, 4 urzędników cywilnych)

Obsada personalna

W czerwcu 1927 roku służbę w Dowództwie Żandarmerii pełniło sześciu oficerów:

płk żand. Julian Sas-Kulczycki - dowódca żandarmerii
mjr żand. Tadeusz Jan Podgórski
kpt. żand. Piotr Guziorski (do 1 VII 1929 → wykładowca w Dywizjonie Szkolnym Żandarmerii)
kpt. żand. dr Stanisław Galos
kpt. żand. Szymon Józef Mayblum
por. żand. Jan Strusiński

Obsada w marcu 1939 roku:^[4]

dowódca żandarmerii – płk żand. Felicjan Plato Bałaban
I zastępca dowódcy – ppłk żand. dr Stanisław Galos
II zastępca dowódcy – mjr żand. Michał Bogumił Keczer-Palvagas-Fischer
adiutant – kpt. żand. Wiktor Kiełkowski
szef Wydziału Śledczego – mjr żand. Stanisław Piernikarski
szef Wydziału Szkolenia – mjr mgr Franciszek Maksymilian Bieńkowski
szef Wydziału Mobilizacyjnego i Personalnego – kpt. Gustaw Alojzy Zimmer
oficer do spraw ochrony obiektów specjalnych – kpt. żand. Romuald Szczęsny

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 17 z 1927 roku, poz. 190.
↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 29 z 1927 roku, poz. 361, zaszeregowanie stanowisk służbowych w Dowództwie Żandarmerii do poszczególnych kategorii dodatków służbowych miało moc obowiązującą od dnia 1 czerwca 1927 roku.
↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 29 z 1927 roku, poz. 361.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 438.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Śląska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2017-03-05].
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

[CITEREFDz._Rozk._MSWojsk.nr_17_z_1927_roku,_poz._190-1] Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 17 z 1927 roku, poz. 190.

[CITEREFDz._Rozk._MSWojsk.nr_29_z_1927_roku,_poz._361,_zaszeregowanie_stanowisk_służbowych_w_Dowództwie_Żandarmerii_do_poszczególnych_kategorii_dodatków_służbowych_miało_moc_obowiązującą_od_dnia_1_czerwca_1927_roku-2] Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 29 z 1927 roku, poz. 361, zaszeregowanie stanowisk służbowych w Dowództwie Żandarmerii do poszczególnych kategorii dodatków służbowych miało moc obowiązującą od dnia 1 czerwca 1927 roku.

[CITEREFDz._Rozk._MSWojsk.nr_29_z_1927_roku,_poz._361-3] Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 29 z 1927 roku, poz. 361.

[CITEREFRybkaStepan2006438-4] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 438.

[1]

[2]

[3]

[4]

Departamenty	Artylerii Budownictwa Dowodzenia Ogólnego Intendentury Inżynierii Kawalerii Piechoty Sprawiedliwości Uzbrojenia Uzupełnień Wojsk Technicznych Zaopatrzenia Inżynierii Zdrowia
Dowództwa	Broni Pancernych Lotnictwa Obrony Przeciwlotniczej Saperów Taborów i Szefostwo Remontu Wojsk Łączności Żandarmerii
Biura	Administracji Armii Budżetowe Personalne Przemysłu Wojennego

Rodowód	Polska Siła Zbrojna Armia Polska we Francji Armia Wielkopolska Legiony Polskie Samoobrona Litwy i Białorusi Wojsko Litwy Środkowej Wojsko Polskie na Wschodzie
Naczelne władze wojskowe	Naczelnik Państwa (1918–1922) Prezydent RP (1922–1939) Naczelne Dowództwo WP Ministerstwo Spraw Wojskowych Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Sztab Generalny (Główny) Kwatera Główna Naczelnego Wodza
Rodzaje sił zbrojnych	Wojsko Marynarka Wojenna
Formacje	Wojska Wartownicze i Etapowe (1919–1921) Korpus Ochrony Pogranicza (1924–1939) Obrona Narodowa (1937–1939)
Bronie	Piechota Kawaleria Artyleria Bronie pancerne (1937–1939) Lotnictwo Saperzy Wojska Kolejowe (do 1928) Wojska Samochodowe (do 1937) Tabory Żandarmeria
Służby	duszpasterska geograficzna intendentury inżynieryjno-saperska kolejowa remontu sprawiedliwości zdrowia weterynarii uzbrojenia lotnictwa żeglugi śródlądowej łączności etapowa jeniecka poborowa
WP w 1939	OdeB pokojowe Plan mob. „W” Mobilizacja OdeB wojenne Kampania wrześniowa Plan „Zachód” Plan „Wschód”
Inne	Bunt Żeligowskiego Centrum Wyszkolenia Sanitarnego Centrum Wyszkolenia Saperów Centrum Wyszkolenia Łączności Centrum Wyszkolenia Żandarmerii Centrum Wyższych Studiów Wojskowych Fundusz Obrony Narodowej Główny Urząd Zaopatrywania Armii Instytut Wojskowo-Techniczny Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Oficerska Szkoła Topografów Placówki dyplomatyczne Wojska Polskiego II RP Rada Wojenna Rada Wojskowa Wojna polsko-bolszewicka Wojskowa Komisja Ustawodawcza Wyższa Szkoła Wojenna