Granica polsko-gdańska

Granica międzypaństwowa

Państwa graniczące	Polska Wolne Miasto Gdańsk
Okres istnienia	1920–1939
W obecnym przebiegu	nie istnieje, częściowo granica powiatu gdańskiego
Długość	139 km

Znak graniczny

Strażnica Kolibki

Granica polsko-gdańska – istniejąca w okresie międzywojennym (1920–1939) granica państwowa o długości 139 km pomiędzy Wolnym Miastem Gdańskiem i Polską.

Kształtowanie się wspólnej granicy

Granica została wytyczona przez mocarstwa zachodnie, które powołały do życia Wolne Miasto Gdańsk. Art. 100 traktatu wersalskiego określił granice Wolnego Miasta Gdańska.

Przebieg granicy

Przebiegała w przybliżeniu jak granice powiatów sprzed I wojny światowej: północna granica powiatu tczewskiego i wschodnia powiatów wejherowskiego i kartuskiego (z wyjątkiem należących wcześniej do powiatu gdańskiego gmin Bysewo, Klukowo, Rębiechowo, Sulmin oraz obszarów dworskich Czaple, Kokoszki, Leźno, Lniska, Matarnia i Owczarnia, które włączono w granice Polski). Wyjątkiem było także miasto Sopot, które pomimo dotychczasowej przynależności do powiatu kartuskiego włączono w skład Wolnego Miasta, ze względu na dominację ludności niemieckiej i położenie blisko granic powiatu gdańskiego. Ostatni, nadmorski odcinek granicy stanowił potok Swelina.

Na granicy zostały ustawione granitowe słupy graniczne z napisem Traite de Versailles / 28 Juin 1919 i literami P od strony Polski, FD od strony Wolnego Miasta i D od strony Niemiec. Słupy oznaczone były literą sekcji (od A do G) i kolejnym numerem. Słup A001 znajdował się u ujścia Sweliny do Zatoki Gdańskiej. Sekcja D przebiegała od Postołowa do Wisły. Liczyła ponad 30 kilometrów i ustawiono na niej 170 słupków granicznych. Wyznaczono również trzy przejścia graniczne, a jedno z nich mieściło się w Koźlinach. Był tutaj punkt kontroli celnej całodobowy dla ruchu pieszego i samochodowego.

Dla upamiętnienia faktu istnienia granicy w gdańskiej dzielnicy Kokoszki, rondo na skrzyżowaniu ulicy Kartuskiej i Otomińskiej od 2016 roku nosi nazwę Rondo Graniczne Wolne Miasto Gdańsk – Rzeczpospolita Polska (1920–1939).

Wybrane przejścia graniczne

• Kolibki/Steinfließ
• Sulmin/Ottomin
• Gołębiewko/Mittel Golmkau
• Lasy Oliwskie/Forst Oliva
• Hohenstein (kolejowe) i Kohling/Miłobądz (drogowe)

Weißenberg – miejsce styku trzech granic (polska, niemiecka – zobacz granica gdańsko-niemiecka – i gdańska).

Zobacz też

• Granica gdańsko-niemiecka

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.

Linki zewnętrzne

• Granica WMG – od morza w Kolibkach do morza na Mierzei Wiślanej. gdansk.pl