Huta żelaza w Völklingen

Huta żelaza w Völklingen^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Saara
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	687
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1994; na 18. sesji
	Położenie na mapie Niemiec Huta żelaza w Völklingen
	Położenie na mapie Saary Huta żelaza w Völklingen
	49°14′56,9″N 6°50′40,9″E/49,249139 6,844694
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Huta żelaza w Völklingen (niem. Völklinger Hütte) – huta żelaza w Völklingen w Zagłębiu Saary w zachodnich Niemczech, unikatowe świadectwo historii techniki z przełomu XIX i XX w. Najnowocześniejszy zakład hutniczy swego czasu był przez ponad 100 lat największym kompleksem przemysłowym przeróbki stali w Niemczech.

Huta tworzy ogromny park tematyczny – na terenie ok. 6 ha znajdują się oryginalne instalacje i urządzenia niezbędne do wyrobu surówki hutniczej, od przerobu surowców i wielkopiecowej produkcji stali, po wyposażenie potrzebne do oczyszczania gazów wielkopiecowych. Fabryka jest opisywana jako „ikona kultury przemysłowej” albo „katedra ery przemysłowej”.

W 1994 r. huta została wpisana na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. Przedsiębiorstwo w Völklingen to ważny ośrodek kultury przemysłowej w Europie i punkt startowy Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ang. European Route of Industrial Heritage (ERIH)).

Historia

W 1873 r. koloński inżynier hutnictwa Julius Bach założył w Völklingen zakład przerabiający luksemburską rudę żelaza i produkujący dźwigary żelazne oraz podkłady kolejowe. Wysokie cła na stal zmusiły Bacha do zamknięcia firmy. Zakład zakończył produkcję w 1879 r., po czym dwa lata później został kupiony przez Karla Röchlinga.

Rozwojowi firmy Röchlinga sprzyjała rozbudowana infrastruktura kolejowa (nowa linia Saarbrücken – Trewir). Ponadto Röchling nabył patent do stosowania rewolucyjnej technologii produkcji stali z rud o dużej zawartości fosforu (tzw. metody Sidneya Thomasa). Pozwoliło to przerabiać rudy o niskiej zawartości żelaza (30%) z Lotaryngii – regionu bezpośrednio sąsiadującego z Saarą.

Pierwszy wielki piec powstał w latach 1882–1883, a kolejne cztery w 1885 i 1893. Aby otrzymać wysokie temperatury niezbędne do produkcji stali, oprócz węgla potrzebny był koks, dlatego w 1896 wybudowano na tym miejscu koksownię.

Röchling’schen Eisen- und Stahlwerke w Völklingen była pierwszą hutą na świecie używającą gazów wielkopiecowych na skalę przemysłową. Z końcem XIX w. stała się najbardziej wydajnym zakładem w Europie i największym producentem dźwigarów stalowych w Niemczech.

Szósty wielki piec zbudowano w 1903, a w 1911 dodano nowy taśmowy system zaopatrzenia pieca w koks i rudę żelaza (wyciąg załadowczy). Był to największy taki system w owym czasie. Völklingen był pierwszym zakładem na świecie (1911), w którym zastosowano technologię oczyszczania gazów wielkopiecowych na sucho na skalę przemysłową. Ostatnią dużą inwestycją Völklingen była budowa działu spiekania (1928–1930). Dzięki temu można było powtórnie wykorzystywać odpady, m.in. drobnoziarnisty pył z gazu wielkopiecowego. Ten pionierski zakład był modelem dla innych inwestycji na całym świecie.

W czasie II wojny światowej w kopalniach, hutach i zakładach metalurgicznych Zagłębia Saary pracowali robotnicy przymusowi i więźniowie. Lżejsze prace wykonywały kobiety, którym do tej pory nie wolno było pracować w tego typu zakładach. W hucie Völklingen, w trudnych warunkach, pracowało przymusowo około 6 tysięcy mężczyzn i kobiet z ZSRR, Polski, Jugosławii, Francji, Belgii i Luksemburga. Robotnicy byli więzieni w obozie w Etzehofen^[1]. W 1949 roku właściciel zakładu Hermann Röchling został skazany na 10 lat więzienia za zbrodnie wojenne dokonane na terenie zakładu, jednak z więzienia został zwolniony w 1951 r.^[2]

W 1952 huta osiągnęła poziom produkcji sprzed wojny, głównie dzięki zwiększonemu popytowi na stal. W 1956 po przyłączeniu Saary z powrotem do Niemiec, huta została zwrócona właścicielom, rodzinie Röchling. W 1965 zakłady zatrudniały 17 tys. pracowników.

Światowy kryzys stalowy (1975) dotknął również hutę w Völklingen. Przedsiębiorstwo rodziny Röchling połączyło się z zakładem luksemburskiego koncernu stalowego Arbed w Burbach, dając początek spółce Stahlwerke Röchling-Burbach GmbH. W 1982 do spółki przyłączono zakłady metalurgiczne w Neunkirchen. Tak powstała Saarstahl GmbH, a rodzina Röchling wycofała się z prowadzenia spółki.

W 1986 r. wygaszono wielkie piece huty w Völklingen. Inicjatywa obywatelska nie dopuściła do wyburzenia zakładów – hutę uznano za pomnik przemysłowy, ponieważ już w 1984 pewne działy produkcyjne huty (np. dział wielkopiecowy) zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Na terenie huty organizowane są rozmaite imprezy kulturalne, od kameralnych wystaw sztuki po koncerty rockowe.

Od 2004 r. można zwiedzać Ferrodrom, pierwsze centrum nauki w regionie Saar-Lor-Lux, a zarazem multimedialny park tematyczny o produkcji żelaza i stali.

Galeria

Huta żelaza w Völklingen – Völklinger Hütte
Wielkie piece

Przypisy

↑ Fabian Lemmes: Zwangsarbeit bei Röchling. Das Arbeitserziehungslager Etzenhofen, in: Saarbrücker Hefte. Die saarländische Zeitschrift für Kultur und Gesellschaft 85 (2001), S. 24–31; Interview mit Hans-Walter Herrmann (Saarbrücker Zeitung, 27. Januar 2010): Er hat sich in den Dienst der Nazis gestellt [1].
↑ Obóz pracy przy hucie Röchlingów [2].

Linki zewnętrzne

Huta żelaza w Völklingen: strona oficjalna. [dostęp 2009-02-08]. (niem. • ang. • fr.).
Inicjatywa Huta w Völklingen: strona oficjalna. [dostęp 2010-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 kwietnia 2010)]. (niem.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Fabian Lemmes: Zwangsarbeit bei Röchling. Das Arbeitserziehungslager Etzenhofen, in: Saarbrücker Hefte. Die saarländische Zeitschrift für Kultur und Gesellschaft 85 (2001), S. 24–31; Interview mit Hans-Walter Herrmann (Saarbrücker Zeitung, 27. Januar 2010): Er hat sich in den Dienst der Nazis gestellt [1].

[4] Obóz pracy przy hucie Röchlingów [2].

[5] Wspólnie z Wielką Brytanią

[6] Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami

[7] Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią

[8] Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami

[9] Wspólnie z Holandią, Danią

[10] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[11] Wspólnie z Polską

[a]

[b]

[1]

[2]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[G]

Kulturowe	Katedra w Akwizgranie Katedra w Spirze Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji Kościół pielgrzymkowy w Wies Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej, skarbiec i Kościół św. Michała w Hildesheimie Zabytki rzymskie w Trewirze (Porta Nigra, most rzymski, Termy Cesarskie, amfiteatr rzymski, Barbarathermen, Bazylika Konstantyna, kolumna w Igel, Katedra św. Piotra i Kościół Najświętszej Marii Panny) Lubeka miasto hanzeatyckie Granice Cesarstwa Rzymskiego (Wał Hadriana, Wał Antonina i Limes Górnogermańsko-Retycki)^[A] Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie Opactwo i klasztor Altenmünster w Lorsch Kopalnie w Rammelsberg oraz zespół zabytkowy w Goslar Bamberg – miasto i katedra św. Piotra i Jerzego Opactwo Maulbronn Kolegiata, zamek i Stare Miasto w Quedlinburgu Huta żelaza w Völklingen Katedra w Kolonii Budynki Bauhausu w Dessau-Roßlau i Weimarze Zabytki upamiętniające pobyt Lutra w Eisleben i Wittenberdze Klasycystyczny Weimar Wyspa Muzeów w Berlinie Zamek Wartburg koło Eisenach Ogrody Dessau-Wörlitz Wyspa klasztorna Reichenau na Jeziorze Bodeńskim Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen Dolina górnego Renu Stare Miasta Stralsundu i Wismaru Ratusz i posąg Rolanda w Bremie Stare miasto w Ratyzbonie wraz z dzielnicą Stadtamhof Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie Prehistoryczne osady na palach^[B] Fabryka obuwia Fagus w Alfeldzie Opera Margrabiów Park Wilhelmshöhe w Kassel Karoliński westwerk kościoła i „civitas” w Corvey Speicherstadt i Kontorhausviertel wraz z Chilehaus Dzieła architektury Le Corbusiera^[C] Jaskinie i sztuka epoki lodowej w Jurze Szwabskiej Archeologiczny zespół graniczny Hedeby i Danevirke Katedra w Naumburgu Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy^[D] Mathildenhöhe Darmstadt
Przyrodnicze	Kopalnia skamielin w Messel Morze Wattowe^[E] Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[F]
Kulturowe i przyrodnicze	Park Mużakowski w Bad Muskau^[G]