István Bethlen

István Bethlen

Data i miejsce urodzenia	8 października 1874 Gernyeszeg
Data i miejsce śmierci	5 października 1946 Moskwa
Premier Królestwa Węgier
Okres	od 14 kwietnia 1921 do 24 sierpnia 1931
Przynależność polityczna	Partia Jedności
Poprzednik	Pál Teleki
Następca	Gyula Károlyi
Odznaczenia

István Bethlen

István Bethlen (ur. 8 października 1874 w Gornești, zm. 5 października 1946 w Moskwie) – węgierski arystokrata, mąż stanu oraz premier Węgier w latach 1921-1931.

Pochodzenie oraz początki kariery politycznej

Urodził się w 1874 roku w Gorneşti (obecna Rumunia), w rodzinie transylwańskich arystokratów.

W 1901 roku Bethlen został wybrany do węgierskiego parlamentu z ramienia Liberałów. W 1919 był jednym z reprezentantów nowego rządu Węgier podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W międzyczasie, na Węgrzech upadł rząd, a w jego miejsce powstała komunistyczna Węgierska Republika Rad pod przywództwem Belli Kuna. Po powrocie do kraju dołączył do sformowanego m.in. przez Miklosa Hortheyego antykomunistycznego rządu, którego siedziba mieściła się w Segedynie.

W 1920 roku, już po odbiciu władzy z rąk komunistów, Horthy został wybrany na regenta Królestwa Węgier. Po nieudanej próbie zamachu stanu i restauracji Habsburgów na Węgrzech w marcu 1921 roku, został poproszony przez Hotyego o objęcie funkcji premiera Węgier.

Bethlen jako premier Węgier

Za swoich rządów Bethlenowi udało się zjednoczyć dwie najsilniejsze węgierskie warstwy społeczne: żydowskich przedsiębiorców z Budapesztu oraz ziemiaństwo z rolniczych terenów kraju. Oprócz tego sukcesem rządu Bethlena było porozumienie ze związkami zawodowymi, które poparły jego rząd, a także wyeliminowanie różnic poglądów w polityce wewnętrznej które dzieliły węgierską scenę polityczną.

Rząd Bethlena wprowadził ponadto Węgry w struktury Ligi Narodów oraz doprowadził do bliskiego sojuszu z faszystowskimi Włochami. Do porażek Bethlena można zaliczyć jednak m.in. niepodjęcie prób rewizji Traktatu z Trianon, zawartego pomiędzy Ententą a Węgrami po I wojnie światowej.

Wielki kryzys na Węgrzech doprowadził do radykalizacji węgierskiej sceny politycznej, którą zdominowali zwolennicy skrajnej prawicy. Fakt ten doprowadził do odwołania Bethlena z funkcji premiera w 1931. Na jego miejsce Horthy powołał Gyulę Karolyego, który jednak szybko został zastąpiony przez Gyule Gömbösa - faszystę znanego ze swojego antysemityzmu.

Lata późniejsze

Jako jeden z nielicznych węgierskich polityków, Bethlen był przeciwnikiem sojuszu z Niemcami. W chwili kiedy III Rzesza zaczęła tracić inicjatywę w II wojnie światowej, starał się bez skutku doprowadzić do osobnego układu pokoju pomiędzy Węgrami a aliantami.

W kwietniu 1945 roku, po zdobyciu Budapesztu przez wojska radzieckie, został aresztowany i wysłany do Związku Radzieckiego. Zmarł 5 października 1946 roku w moskiewskim więzieniu.

Bibliografia

• Rothschild, Joseph: East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press (1990)
• Seton-Watson, Hugh: Eastern Europe between the wars, 1918-1941. Cambridge : University Press, (1945)

Linki zewnętrzne

• Artykuł poświęcony Istvanowi Bethlen. konzervatorium.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-31)].