Jerzy Garbiński
| |
 Pułkownik pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
22 maja 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 września 1979 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja |
|
| Jednostki |
8. pułk kawalerii |
| Stanowiska |
komendant szkoły, dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
        
| |
.svg){kind=small}
Jerzy Garbiński (ur. 10 maja?/22 maja 1896 w Lipiecku, zm. 19 września 1979 w Warszawie) – pułkownik pilot Wojska Polskiego, komendant Szkoły Orląt, dowódca lotnictwa Armii „Prusy” w kampanii wrześniowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Jana i Weroniki z domu Putkamer-Kleszczyńskiej. Ukończył siedmioklasową szkołę realną i rozpoczął studia na Wydziale Chemii Politechniki Kijowskiej. Po wybuchu I wojny światowej przerwał naukę po dwóch semestrach i 1 sierpnia 1914 zgłosił się ochotniczo do armii carskiej. Został skierowany do Oficerskiej Szkoły Kawalerii w Twerze. Po jej ukończeniu od 1 grudnia służył w 8 pułku kawalerii, w marcu 1915 został przydzielony do 12 pułku ułanów. Jako dowódca plutonu walczył w Galicji Wschodniej[1].
W marcu 1916 został skierowany na kurs pilotażu do Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Gatczynie, którą ukończył w grudniu. Od stycznia 1917 służył w 37 armijnym oddziale lotniczym w rejonie Kowla. 4 lipca został ranny podczas lotu, z końcem sierpnia powrócił do służby w swoim oddziale[2].
Na początku października 1917 został skierowany do Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Eupatorii, gdzie służył jako instruktor. W grudniu zgłosił się do tworzonego lotnictwa polskiego i został przydzielony do eskadry lotniczej przy II Korpusie Polskim[3]. Po bitwie kaniowskiej trafił do niewoli niemieckiej, przebywał w obozie w Białej Podlaskiej do 20 lipca 1918. Po zwolnieniu przedostał się do Warszawy, gdzie 14 października został członkiem konspiracyjnego Związku Lotników[4].
W listopadzie 1918 wziął udział w zajęciu lotniska mokotowskiego i został przyjęty do odrodzonego Wojska Polskiego. Od 14 listopada służył w Sekcji Żeglugi Napowietrznej jako referent naukowo-badawczy[5]. 13 stycznia 1919 został przeniesiony, jako instruktor, do warszawskiej Wojskowej Szkoły Lotniczej[6], gdzie służył do czerwca 1919. Następnie został przydzielony do Sztabu IV Grupy Lotniczej gdzie służył do 23 grudnia. Został przydzielony do 39 eskadry Breguetów. Eskadrą tą dowodził od 7 stycznia do 13 kwietnia 1920, kiedy to była ona przydzielona do Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych. Wziął udział w walkach podczas wojny polsko-bolszewickiej[7].
Został mianowany szefem pilotażu w Niższej Szkole Pilotów, a 1 sierpnia przejął obowiązki komendanta Szkoły od majora Roberta de Chivre[8]. Funkcję komendanta pełnił do listopada 1928. Następnie dowodził I Dywizjonem Liniowym w 3 pułku lotniczym. Służbę na tym stanowisku zakończył w lutym 1931[2].
W 1932 objął stanowisko komendanta bazy lotniczej 2 pułku Lotniczego[9] i pełnił tę funkcję do listopada 1933, kiedy to został powołany na stanowisko komendanta Szkoły Podchorążych Lotnictwa. W okresie jego komendantury szkoła zorganizowała pierwsze szkolenie pilotów, poszerzeniu uległ program nauczania oraz zmieniono tryb nauki z dwuletniego na trzyletni. Stanowisko komendanta zdał w listopadzie 1936[10].
Następnie został mianowany dowódcą 5 pułku lotniczego i pełnił tę funkcję do sierpnia 1939[11]. Później został mianowany dowódcą lotnictwa Armii „Prusy”[12]. Po zakończeniu kampanii wrześniowej przez Węgry przedostał się do Francji, gdzie początkowo zajmował stanowisko przewodniczącego Komisji Kwalifikacyjnej przy Dowództwie Sił Powietrznych. W marcu 1940 został mianowany komendantem polskiej stacji lotniczej w Lyon-Bron, a w maju objął stanowisko komendanta szkoły pilotów w Saint-Étienne. Po upadku Francji, przez Afrykę został ewakuowany do Wielkiej Brytanii[13].
Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-1319[14]. Odbył szkolenie w pilotażu angielskich samolotów i 17 marca 1941 objął funkcję oficera-seniora w 16 Flying Training School (16 Szkole Pilotażu) w Hucknall. 24 czerwca został przeniesiony na podobne stanowisko w 25 (Polish) Elementary Flying Training School (25 Polskiej Szkole Pilotażu Początkowego) w Peterborough. Po kilku miesiącach powrócił do Hucknall, gdzie stanowisko oficera-seniora zajmował przez następne trzy lata. W 1947 zdecydował się na powrót do Polski, ale nie znalazł zatrudnienia w lotnictwie. Pracował m.in. w Mazowieckich Zakładach Chemicznych w Pruszkowie. Był jednym z założycieli Klubu Seniorów Lotnictwa przy Aeroklubie PRL w Warszawie[13].
Zmarł 19 września 1979 w Warszawie[15] i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim (Kwatera Pod Murem II, rząd 1, miejsce 26)[16].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Za swą służbę został odznaczony[17][18]:
- Krzyż Walecznych,
- Krzyż Niepodległości,
- Krzyż Zasługi,
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Medal Lotniczy – czterokrotnie,
- Order Świętego Stanisława III kl. z mieczami i kokardą,
- Order Świętej Anny IV kl.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Januszewski 2018 ↓, s. 57.
- ↑ a b Januszewski 2019 ↓, s. 144.
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 28.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 62.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 40.
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 110.
- ↑ Januszewski 2018 ↓, s. 58.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 40.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 149.
- ↑ Zieliński 2000 ↓, s. 76–79.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 318.
- ↑ Wróblewski 1986 ↓, s. 46.
- ↑ a b Zieliński 2000 ↓, s. 79.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 189.
- ↑ Skrzydlata Polska 1979 ↓, s. 2.
- ↑ Jerzy Garbiński. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2023-10-23]. (pol.).
- ↑ Januszewski 2018 ↓, s. 59.
- ↑ Garbiński Jerzy. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2023-10-23]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Z lotu po kraju. „Skrzydlata Polska”. 40/1979, 7 października 1979. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Stanisław Januszewski: Awiacja I Korpusu Polskiego na Wschodzie 1917-1918. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2018. ISBN 978-83-64688-18-8.
- Stanisław Januszewski: Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny. Polscy pionierzy lotnictwa. T. 2. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2019. ISBN 978-83-64688-21-8.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270.
- Jan Wróblewski: Armia „Prusy” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986. ISBN 83-11-07212-4. OCLC 14819314.
- Józef Zieliński: Komendanci „Szkoły Orląt”. Poznań: Redakcja Czasopism Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, 2000. ISBN 83-909008-2-3. OCLC 1042437694.
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Lotniczym (czterokrotnie)
- Odznaczeni Odznaką Pilota
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi
- Polacy odznaczeni Orderem Świętej Anny
- Polacy odznaczeni Orderem Świętego Stanisława (Imperium Rosyjskie)
- Polacy – uczestnicy kampanii francuskiej 1940
- Polscy lotnicy wojskowi
- Polscy lotnicy w kampanii wrześniowej
- Polscy lotnicy w wojnie polsko-bolszewickiej
- Polacy – żołnierze Armii Imperium Rosyjskiego w I wojnie światowej
- Urodzeni w 1893
- Zmarli w 1979