Jerzy Geresz
| Data i miejsce urodzenia |
24 września 1948 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel |
| Miejsce zamieszkania |
Kobylany |
| Odznaczenia | |
| |
Jerzy Geresz (ur. 24 września 1948 w Kobylanach koło Łosic, zm. 30 sierpnia 2020 w Białej Podlaskiej[1]) – polski nauczyciel, działacz opozycji w PRL.
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]Jerzy Geresz ukończył liceum ogólnokształcące w Łosicach[2]. W latach 1965–1985[3] studiował fizykę i matematykę na Uniwersytecie Warszawskim oraz matematykę na Uniwersytecie Wrocławskim.
Interesował się matematyczną teorią katastrof. W 1980 roku opublikował skrypt Zarys podstawowych idei teorii Thoma[4][5]. Przetłumaczył również i opublikował ważny artykuł René Thoma Ku odrodzeniu filozofii przyrody[6].
Działalność opozycyjna w PRL
[edytuj | edytuj kod]Ósmego marca 1968 roku uczestniczył w strajku na Uniwersytecie Warszawskim[3].
W 1976 roku zaangażował się w akcję pomocy represjonowanym robotnikom Ursusa, był obserwatorem pierwszego procesu ursuskiego. W latach 1976–1977 przepisywał Komunikaty KOR. Był jednym z sygnatariuszy listu do Sejmu w obronie represjonowanych studentów[7]. W maju 1977 roku uczestniczył w tzw. Czarnym Marszu w Krakowie po śmierci Stanisława Pyjasa[8]. W 1977 roku był współpracownikiem warszawskiego SKS. W dniach 24–31 maja 1977 roku, będąc wtedy studentem IV roku Wydziału Fizyki UW[9] i/albo studentem Wydziału Matematyki UW[10], uczestniczył w głodówce działaczy opozycyjnych w kościele św. Marcina w Warszawie w obronie represjonowanych robotników z Radomia i Ursusa i więzionych członków KOR[11][12]. W okresie 1977–1980 był współpracownikiem Biura Interwencyjnego KOR, następnie KSS „KOR”, kilkanaście razy zatrzymywany na 48 godzin na terenie całego kraju, 18 sierpnia 1979 roku skazany przez Kolegium ds. Wykroczeń w Katowicach na karę grzywny z natychmiastową zamianą na 60 dni aresztu[3]. Jesienią 1979 roku zbierał podpisy (z Maciejem Rayzacherem) ws. dostępu Kościoła do środków masowego przekazu. W latach 1979–1980 był drukarzem Wydawnictwa NOWA, drukował m.in. Biuletyn Informacyjny KSS „KOR” i Placówkę.
W okresie od listopada 1980 roku do 12 maja 1981 roku był konsultantem ds. związków rolników przy MKZ „Solidarności” Regionu Mazowsze. W czasie zatrzymania 13 grudnia 1981 roku został pobity[13] (był również bity wielokrotnie w czasie wcześniejszych zatrzymań). Od 13 grudnia 1981 roku do 8 stycznia 1982 roku internowany w Ośrodku Odosobnienia w Białej Podlaskiej, następnie we Włodawie. 13 lutego podjął głodówkę protestacyjną, która trwała 12 dni, została przerwana w wyniku umieszczenia go w izolatce pozbawionej ogrzewania. 24 marca 1982 roku został aresztowany i oskarżony o napaść na funkcjonariusza MO i zdemolowanie samochodu milicyjnego, został przewieziony z ośrodka we Włodawie i 27 marca 1982 roku osadzony w Zakładzie Karnym w Chełmie, z przerwą na obserwację psychiatryczną w Abramowicach koło Lublina[14]; 13 maja 1983 roku został skazany na 1,5 roku więzienia.
Od 1986 roku mieszkał w Kobylanach[15].
Był autorem wspomnień z okresu po 13 grudnia 1981 roku:
- Stan wojenny i ja, Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej, Warszawa, Lublin, Wrocław, 1983
- Relacja, w: Andrzej Szański (red.), Polityczni. Więźniowie polityczni w Polsce lat 1981–1986, s. 17–41, Wydawnictwo Przedświt, Warszawa, 1986
- Zaczęło się od happeningu, Wydawnictwo Metrum, Siedlce, 1988.
Po 1989 roku
[edytuj | edytuj kod]W latach 1992–1993 był nauczycielem w Szkole Podstawowej w Kobylanach, następnie bez zatrudnienia.
Ostatnie dni życia przeżył w hospicjum pod Białą Podlaską. Jego pogrzeb odbył się 3 września 2020 roku w Huszlewie. W uroczystości uczestniczył m.in. Antoni Macierewicz, a na grobie złożono wieńce od prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego[1].
Order i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2006) – za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju[16]
- Honorowe Odznaczenie Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łosickiej „Zasłużony Dla Ziemi Łosickiej” (2007)[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Paweł Tunia, Odszedł zapomniany opozycjonista, „Gazeta Polska Codziennie”, 4 września 2020 [dostęp 2020-09-04].
- ↑ Odszedł Jerzy Geresz [online], losice.info, 8 września 2020 [dostęp 2020-09-08].
- ↑ a b c Jerzy Geresz, Relacja, Encyklopedia Solidarności, Kobylany, 18 czerwca 2009 [dostęp 2020-09-05].
- ↑ Jerzy Geresz, Zarys podstawowych idei teorii Thoma, Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1980, s. 251.
- ↑ Recenzja Tadeusza Mostowskiego pracy Jerzego Geresza ''Zarys podstawowych idei teorii Thoma'' [online], ptm.org.pl [dostęp 2020-09-04].
- ↑ René Thom, Ku odrodzeniu filozofii przyrody, Jerzy Geresz (tłum.), „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, VII, obi.opoka.org, 1985, s. 5–20 [dostęp 2020-09-05].
- ↑ Friszke i Paczkowski 2008 ↓, s. 613.
- ↑ Friszke i Paczkowski 2008 ↓, s. 452.
- ↑ Komunikat KSS „KOR” nr 10 z 26 maja 1977 roku, „NZS Informacje. Politechnika Śląska” (21), Gliwice, 26 kwietnia 1981 [dostęp 2020-09-05].
- ↑ Kryptonim „Pegaz” Służba Bezpieczeństwa wobec Towarzystwa Kursów Naukowych 1978–1980, Łukasz Kamiński, Grzegorz Waligóra, wyd. drugie poprawione, seria Dokumenty, tom 21, Warszawa: IPN, 2014, s. 102, ISBN 978-83-7629-573-2 [dostęp 2020-09-05].
- ↑ Friszke i Paczkowski 2008 ↓, s. 271–275.
- ↑ Friszke 2011 ↓, s. 231.
- ↑ Friszke 2011 ↓, s. 462.
- ↑ Gehenna Jerzego Geresza, „Solidarność. Informator. Region Środkowo-Wschodni”, 57, Lublin, 18 marca 1983, s. 3–4 [dostęp 2020-09-05].
- ↑ Jerzy Geresz w Encyklopedii Solidarności [online], www.encysol.pl [dostęp 2020-09-05].
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 84, poz. 848
- ↑ Regulamin Honorowego Odznaczenia Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łosickiej „Zasłużony Dla Ziemi Łosickiej” [online], tpzl.info [dostęp 2020-09-05].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Friszke, Andrzej Paczkowski: NiepoKORni, Rozmowy o Komitecie Obrony Robotników, Relacje członków i współpracowników Komitetu Obrony Robotników zebrane w 1981 roku przez Andrzeja Friszke i Andrzeja Paczkowskiego. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2008. ISBN 978-83-240-0996-1.
- Andrzej Friszke: Czas KOR-u. Jacek Kuroń a geneza solidarności. Kraków: Znak i ISP PAN, 2011. ISBN 978-83-240-1813-0..
- Drukarze podziemni w PRL (1976–1989)
- Członkowie i współpracownicy KOR
- Internowani w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1981–1982
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Polscy nauczyciele
- Uczestnicy wydarzeń Marca 1968
- Urodzeni w 1948
- Więźniowie polityczni w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1957–1989
- Zmarli w 2020