Kościół św. Michała Archanioła w Brodowych Łąkach
53°15′51″N 21°13′37″E/53,264167 21,226944 A-625 z 29 września 1998[1]
| |||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||
| |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres |
Brodowe Łąki 36 | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie gminy Baranowo  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego  | |||||||||||
| 53°15′51″N 21°13′37″E/53,264167 21,226944
| |||||||||||
Kościół św. Michała Archanioła w Brodowych Łąkach – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Chorzele oraz diecezji łomżyńskiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1724 na terenie parafii Zaręby po raz pierwszy notowano drewnianą kaplicę filialną pw. św. Michała Archanioła w Brodowych Łąkach. W co trzecią niedzielę miesiąca organizowano tu nabożeństwa[2]. 23 września 1778 biskup płocki Michał Jerzy Poniatowski wydał w Pułtusku akt erygowania parafii Baranowo. Włączył do niej m.in. wieś Brodowe Łąki wraz z istniejącą tu kaplicą[3]. W 1864 biskup płocki Wincenty Teofil Popiel erygował parafię w Brodowych Łąkach[2].
Wedle informacji na stronie parafii i tablicy przed kościołem obecna świątynia została postawiona na miejscu starej kaplicy. Wierni zbudowali ją w tajemnicy przed władzami carskimi. Brak stałego proboszcza sprawił, że nikt nie poniósł kary za postawienie świątyni bez pozwolenia[2][4]. Budowę ukończono w 1884[5][6]. Wówczas poświęcono świątynię. Wątpliwości co do datacji kościoła wzbudzają zdobione kowalskimi ćwiekami drzwi do zakrystii, na których wykuto datę 1868[2].
W czasie I wojny światowej kościół został uszkodzony[5]. Zginęły również niektóre utensylia, zniszczono organy[7].
Architektura i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Orientowany i jednonawowy kościół jest zlokalizowany w centrum wsi. Krokwiowo-jętkowa więźba dachowa oparta jest na krokwiach usztywnionych krzyżulcami. Kościół na cementowej podmurówce zbudowano na planie krzyża łacińskiego z nawą główną i transeptem tej samej wysokości. Do zamkniętego trójbocznie prezbiterium dobudowano niższe od niego dwa aneksy pełniące funkcję zakrystii. Jednokalenicowy dach jest dwuspadowy nad transeptem i prezbiterium, nad aneksami bocznymi dwupołaciowy. Na dachu, na skrzyżowaniu nawy z transeptem, znajduje się czworoboczna wieża (sygnaturka) w kształcie tempietta na podstawie przeprutej otworami[2][6].
Frontowa elewacja zachodnia jest symetryczna. Zamontowano w niej drewniane dwuskrzydłowe drzwi obite listwami z motywem rombów. Nad drzwiami widoczne są dwa prostokątne okna, powyżej okap. W szczycie zamontowano małe trójkątne okna. Na froncie kościoła w 2018 zawieszono drewniany ludowy krucyfiks z figurą Jezusa. Transept po obu stronach zamknięty trójbocznie z oknem. W aneksach zamontowano po jednym prostokątnym oknie[2][6]. Do aneksów prowadzą oddzielne zewnętrzne i wewnętrzne wejścia z prezbiterium[8]. W prezbiterium trzy okna: dwa większe, jedno mniejsze[6].
Po obu stronach transeptu znajdują się kaplice z ołtarzami bocznymi. Kaplice są otwarte na nawę główną za pomocą drewnianych arkad. Na chór muzyczny prowadzą drewniane schody. Chór postawiono na podciągu z drewnianej belki, którą osadzono w ścianach i podparto dwoma słupami. Chór jest balkonowy[6]. Prospekt organowy malowany w kwiaty i anioły. Instrument datowany jest na 1906, o czym informuje inskrypcja. Organy wykonano w fabryce instrumentów kościelnych w Warszawie, należącej do Józefa Szymańskiego i jego syna Antoniego[2][9].
W kościele ustawiono drewniane ławki z oparciami. Wnętrze z wyposażeniem w stylistyce neobarokowej, utrzymane w piaskowo-orzechowej kolorystyce, pochodzi z II połowy XIX wieku. Prezbiterium wyłożono drewnianą boazerią[2]. W ołtarzu głównym z przełomu XIX i XX wieku znajduje się obraz Matki Bożej Częstochowskiej[6] na drewnianym podłożu pokryty złocono-srebrzoną sukienką. Obraz maryjny zasłania obraz św. Michała Archanioła. Przedstawienie patrona parafii jest pokazywane od poniedziałku do soboty podczas mszy, zaś w niedzielę od porannej mszy do sumy. Nad ołtarzem głównym zawieszono obraz Trójcy Świętej. W zwieńczeniu ołtarza widać Oko Opatrzności w nimbie i złocone rzeźby aniołów. Po obu stronach obrazu w ołtarzu głównym stoją figury: po prawej św. Piotra, po lewej św. Pawła. W ścianach bocznych prezbiterium zawieszono dwa wielkogabarytowe obrazy: na stronie lekcji przedstawiony jest Chrystus obmywający nogi apostołom, na stronie ewangelii Chrystus z niewiernym Tomaszem i apostołami. W lewym ołtarzu bocznym jest ilustracja Przemienienia Pańskiego, powyżej obraz Matki Boskiej Częstochowskiej sygnowany Makowiecki 1927. Przed ołtarzem stoi obraz Miłosierdzia Bożego. W prawym ołtarzu bocznym zamieszczono obraz św. Walentego z epileptykiem, powyżej przedstawienie Chrystusa Króla. Przed ołtarzem ustawiono figurę Matki Bożej Fatimskiej[2]. Oba ołtarze boczne pochodzą z końca XIX wieku, podobnie jak neobarokowe ambona i chrzcielnica[8]. Na ścianach nawy głównej znajdują się drewniane stacje drogi krzyżowej w formie malowanych obrazów, które zawieszono w miejsce starych oleodruków[2].
Kubatura kościoła to 3360,4 m³, powierzchnia użytkowa wynosi 541,5 m²[6]. Kościół nawiązuje rozplanowaniem do innych kościołów na Kurpiach, ale jest pozbawiony wież w fasadzie, które występują np. w Turośli, Lemanie, Łysych i Dąbrówce. To sprawia, że reprezentuje inny typ właściwy tylko sobie, ale analogiczny do kościołów mazowieckich, np. w Waliszewie[8]. Brodowski kościół jest jedną z największych sakralnych budowli na Mazowszu oraz jednym z pięciu kościołów transeptowych na Kurpiach Zielonych. Jest częścią architektonicznego szlaku Drewniane Skarby Mazowsza. Przed kościołem, obok dzwonnicy, zainstalowano tablicę informacyjną szlaku z historią i opisem architektonicznym świątyni[2]. Kościół jest wpisany do rejestru zabytków[1].
W latach 1995–2000 wnętrza kościoła i elewacja zewnętrzna zostały poddane renowacji. Kolejne prace prowadzono w latach 2006–2009 i 2013–2016. Wymieniono instalację elektryczną, nagłośnienie, pomalowano dach, wyremontowano wieżę, podniesiono grunt, zmieniono podwaliny. Wokół kościoła wyłożono chodnik z kostki brukowej, postawiono kamienne ogrodzenie z kutą kowalską bramą zdobioną motywem roślinnym. Konserwacji poddano ołtarz główny i boczne, prospekt organowy oraz wszystkie obrazy i figury. W ołtarzu głównym zamiast mechanizmu korbowego zamontowano mechanizm elektryczny. Podczas odsłaniania obrazu gra muzyka, a ołtarz jest podświetlany na różne kolory w zależności od okresu liturgicznego i okazji. Przywrócono obejście ołtarza z łukowatymi otworami wejściowymi. Renowacji poddano mównicę i chrzcielnicę. Po lewej stronie ołtarza głównego odsłonięto napis Altare privilegiatum i perpetuum (Ołtarz uprzywilejowany wieczyście)[2].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Fasada kościoła (1984) -
Ołtarz główny -
Ołtarz boczny Przemienienia Pańskiego -
Ołtarz boczny św. Walentego -
Widok na chór muzyczny i kruchtę (1984) -
Chór muzyczny
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2019-02-27].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Kościół pw. św. Michała Archanioła w Brodowych Łąkach wraz z dzwonnicą | Mazowiecki Szlak Tradycji [online], www.mazowieckiszlaktradycji.com [dostęp 2022-08-18].
- ↑ Adam Białczak, Z dziejów parafii Baranowo, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 9, 1995, s. 148.
- ↑ Brodowe Łąki – Parafia pw. św. Michała Archanioła [online], diecezja.lomza.pl [dostęp 2022-08-18] (pol.).
- ↑ a b Barbara Jezierska, Rafał Nadolny (red.), Mazowieckie kościoły drewniane, Warszawa: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, 2009, s. 15, ISBN 978-83-62236-00-8, OCLC 750752220 [dostęp 2022-08-22].
- ↑ a b c d e f g Kościół parafialny pw. św. Michałą Archanioła [online], zabytek.pl [dostęp 2022-08-18] (pol.).
- ↑ Tadeusz Świecki, Franciszek Wybult, Mazowsze Płockie w czasach wojny światowej i powstania państwa polskiego, Toruń: Czcionkami Drukarni Toruńskiej, 1933, s. 88 [dostęp 2022-08-18].
- ↑ a b c Marian Pokropek, Budownictwo drewniane Kurpiów Puszczy Zielonej, Ostrołęka: Muzeum Kultury Kurpiowskiej, [cop. 2016], s. 209, ISBN 978-83-937286-7-1, OCLC 1005156264 [dostęp 2022-08-18].
- ↑ Firmy organmistrzowskie reprezentowane w kościołach Lubelszczyzny. | [online] [dostęp 2022-08-23] (pol.).