Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej w Ciciborze Dużym
 A/1392 z dnia 3.10.1990
| |||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie gminy wiejskiej Biała Podlaska  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu bialskiego  | |||||||||||||||
 52°04′39,4″N 23°06′37,5″E/52,077611 23,110417
| |||||||||||||||
Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej – filialny kościół rzymskokatolicki w Ciciborze Dużym, należący do parafii bł. Honorata Koźmińskiego w Białej Podlaskiej. Wzniesiony jako cerkiew unicka, w latach 1875-1920 cerkiew prawosławna.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Data budowy pierwszej cerkwi w Ciciborze Dużym nie jest znana. W 1655 Adam Świderski dokonał powtórnej erekcji unickiej parafii św. Praskedy w miejscowości. W 1740 budynek został odremontowany. W 1875, w ramach likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, miejscowa parafia została przymusowo przyłączona do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[1]. Józef Pruszkowski zawarł w swoim Martyrologium opis oporu miejscowych unitów przeciwko wymuszonej konwersji. Jednym z duchownych służących w Ciciborze Dużym bezpośrednio przed likwidacją unii był Makary Chojnacki, Galicjanin, jeden z najaktywniejszych uczestników antyunickich działań zainicjowanych przez carat[2].
Cerkiew prawosławna w Ciciborze nosiła wezwanie św. Paraskiewy. Znajdował się w niej jednorzędowy ikonostas. W 1888, podczas wizytacji kanonicznej przeprowadzonej przez biskupa lubelskiego Flawiana, stwierdzono, że wyposażenie obiektu było ubogie, a i sam obiekt nie był w dobrym stanie technicznym[3].
W 1919 cerkiew ciciborska została zrewindykowana na rzecz Kościoła rzymskokatolickiego. W 1938 budynek częściowo wyremontowano, zmieniając gontowy dach na blaszany. Od 1939 do 1945 obiekt był użytkowany jako pralnia i magazyn amunicji. Rozebrana została dzwonnica i ogrodzenie wokół terenu kościelnego. W 1944 obiekt został uszkodzony podczas działań wojennych i przez kolejne jedenaście lat popadał w ruinę pozbawiony opieki. Do remontu kościoła doszło dopiero w 1955, zaś w 1980 przeprowadzono generalną renowację obiektu[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynek jest orientowany, drewniany na podmurówce ceglanej, o konstrukcji wieńcowej, oszalowany. Jest to świątynia salowa, z chórem muzycznym od strony zachodniej i trójbocznie zamkniętym pomieszczeniem ołtarzowym od wschodu, przylega do niego kwadratowa zakrystia. Wnętrze kryte jest stropem. Wszystkie okna nawy są zamknięte półkoliście, natomiast na elewacji frontowej i w ścianach prezbiterium mają kształt kół. Z wyposażenia świątyni wartość zabytkową przedstawia jedynie żeliwna kropielnica z końca XIX w.[1].
Z unicką cerkwią w Ciciborze związany był miejscowy cmentarz tego wyznania[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c red. K. Kolendo-Korczakowa, A. Oleńska, M. Zgliński: Katalog zabytków sztuki w Polsce. Województwo lubelskie powiat Biała Podlaska. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2006, s. 47-48.
- ↑ W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 213. ISBN 978-83-227-2672-3.
- ↑ Obozrienije cerkwiej Siedleckoj gubierni Prieoswiaszczennym Fławijanom, Jepiskopom Lublinskim, Wikarijem Chołmsko-Warszawskoj Jeparchii, „Chołmsko-Warszawskij Jeparchialnyj Wiestnik”. R. XII, nr 18, s. 288, 15 września 1888.
- ↑ J. Maraśkiewicz, Zabytkowe cmentarze i mogiły w Polsce. Województwo bialskopodlaskie, Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, Warszawa 1995, ISBN 83-85548-40-8, s. 24.
