Kostomłoty (wieś w województwie lubelskim)
51°58′41″N 23°39′15″E/51,978056 23,654167
| Artykuł |
51°58′41″N 23°39′15″E |
|---|---|
| - błąd |
38 m |
| WD |
51°58'32"N, 23°39'29"E, 51°58'34.93"N, 23°39'21.17"E |
| - błąd |
38 m |
| Odległość |
407 m |
| wieś | |
_Kostom%C5%82oty_02_JoannaPyka.JPG) Cerkiew neounicka św. Nikity Męczennika | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
561[1] |
| Strefa numeracyjna |
83 |
| Kod pocztowy |
21-509[2] |
| Tablice rejestracyjne |
LBI |
| SIMC |
0013936[3] |
Położenie na mapie gminy Kodeń  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bialskiego  | |
| 51°58′41″N 23°39′15″E/51,978056 23,654167
| |
Kostomłoty – wieś w Polsce w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Kodeń[3][4], położona na Równinie Kodeńskiej, na lewym brzegu Bugu, przy granicy z Białorusią.
Wieś duchowna położona była w końcu XVIII wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego[5]. Do 1943 wieś była siedzibą władz gminy Kostomłoty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego. W 2011 była drugą co do wielkości miejscowością gminy Kodeń. Administracyjnie wieś jest podzielona na dwa sołectwa Kostomłoty I i Kostomłoty II[6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś o rodowodzie średniowiecznym. Od 1380 roku własność zakonu augustianów z Brześcia Litewskiego, z nadania księcia Witolda[7]. Od XVI wieku w posiadaniu rodziny Sapiehów z Kodnia. W XIX wieku w miejscowość należała do różnych rodów ziemiańskich. Jednym z właścicieli majątku ziemskiego w Kostomłotach w tym czasie był publicysta „Tygodnika Ilustrowanego”, Józef Łoski.
Od XVII wieku w Kostomłotach istniała parafialna cerkiew unicka. W 1875 miejscowi unici zostali administracyjnie podporządkowani Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W 1927 obok parafii prawosławnej powstała katolicka parafia obrządku bizantyjsko-słowiańskiego. W okresie międzywojennym w miejscowości dochodziło do wielu konfliktów na tle wyznaniowym.
W 1945 znaczna część mieszkańców wsi została wysiedlona na Mazury w ramach akcji „Wisła”. Ich miejsce zajęli polscy wysiedleńcy z Kresów Wschodnich i migranci. Od lat 60. XX wieku wieś jest jedynym w Polsce ośrodkiem prowadzenia duszpasterstwa katolickiego w obrządku bizantyjsko-słowiańskim. W 1985 powstał w Kostomłotach dom zakonny Małych Sióstr Jezusa. W latach 1998–2007 istniał dom zakonny marianów. Od początku XXI wieku na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. W 2003 we wsi został założony męski monaster oraz reaktywowano parafię prawosławną. Z Dobrowody do Kostomłotów przeniesiono drewnianą cerkiew, służącą obecnie zarówno monasterowi, jak i parafii.
Ośrodek neounii[edytuj | edytuj kod]
W Kostomłotach znajduje się jedyna na świecie parafia neounicka licząca w 2017 roku 124 wiernych[8]. Miejscowa cerkiew św. Nikity Męczennika od 1998 jest ośrodkiem pielgrzymkowym, sanktuarium błogosławionych męczenników z Pratulina.
W latach 1969–2007 parafią opiekowali się zakonnicy ze Zgromadzenia Księży Marianów. Obecnie pieczę nad parafią i sanktuarium sprawują duchowni rzymskokatolickiej diecezji siedleckiej.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Kopytowie.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- drewniana cerkiew neounicka św. Nikity Męczennika z XVII wieku
- drewniana plebania neounicka z poł. XIX wieku
Inne obiekty[edytuj | edytuj kod]
- prawosławny monaster św. Serafina z Sarowa z XXI wieku
- drewniana parafialna cerkiew prawosławna św. Serafina z Sarowa, pochodząca z lat 50. XX w., przeniesiona z Dobrowody na początku XXI w.
- drewniana kaplica neounicka z XX wieku
- drewniane domy z XIX wieku
- park dworski z XIX wieku
- cmentarz żołnierzy Armii Radzieckiej
Znane osoby[edytuj | edytuj kod]
- Józef Łoski – urodzony w Kostomłotach polski historyk, wydawca i rysownik.
- Nikon (Potapczuk) – prawosławny duchowny, przełożony monasteru św. Onufrego w Jabłecznej w latach 1986–1987
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
- Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego w Polsce:
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Kostomłoty (osada w województwie lubelskim)
- Kostomłoty (województwo dolnośląskie)
- Kostomłoty Pierwsze, Kostomłoty Drugie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 8 [dostęp 2023-01-04]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 511 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 116.
- ↑ Strona gminy, sołectwa i sołtysi
- ↑ Rymut ↓, s. 175.
- ↑ Dominik Rozkrut i inni, Mały Rocznik Statystyczny Polski 2018, Warszawa: GUS, 16 lipca 2018, s. 114, ISSN 1640-3630.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Wasilewski, Tadeusz Krawczak: Z nieznanej przeszłości Białej i Podlasia. 1990.
- Zbigniew Nikoniuk: Kostomłoty droga ku jedności.
- Wirtualne Podlasie: Kostomłoty. [dostęp 2009-11-16].
- Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski: historia, pochodzenie, zmiany - praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Rymuta [T. 1-6 i 9]. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN. ISBN 83-85579-29-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kostomłoty (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 476.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Osady | |
| Integralne części wsi |
|
