Leon Karliński
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 stycznia 1943 |
| Minister kolei żelaznych | |
| Okres |
od 28 maja 1923 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Leon Karliński (ur. 20 grudnia 1863 w Krakowie, zm. 23 stycznia 1943 w Krakowie) – polski urzędnik kolejowy, minister kolei żelaznych.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie inteligenckiej Franciszka Karlińskiego i Ludmiły Lucker[1]. W 1881 r. ukończył krakowskie gimnazjum św. Jacka. Następnie odbył jednoroczną służbę wojskową w armii austro-węgierskiej. W latach 1882–1884 przez cztery semestry studiował na Wydziale Leśnym Wyższej Szkoły Przyrodniczej w Wiedniu, lecz studiów nie ukończył[2]. W okresie studiów był członkiem Polskiego Akademickiego Stowarzyszenia „Ognisko”. W 1884 r. rozpoczął pracę w austriackim państwowym kolejnictwie galicyjskim. Najpierw pracował na terenie Galicji Zachodniej: w okresie 1884-1885 w Podgórzu, następnie w Żywcu (1885–1886), a w latach 1886–1888 w Skawinie. W 1888 r. objął funkcję naczelnika stacji w Podgórzu- Bonarce[1]. Trzy lata później został przeniesiony do wschodniej części zaboru austriackiego na analogiczne stanowisko w Posadzie Chyrowskiej. Pełnił je do 1898 r., kiedy to został kontrolerem ruchu w krakowskiej Dyrekcji Kolei. W 1905 r. przeniósł się do Wiednia i rozpoczął pracę w Departamencie Ruchu Ministerstwa Kolei. W 1909 r. awansował tamże na stanowisko starszego inspektora i otrzymał urzędniczy tytuł hofrata. W 1910 r. przejął w ministerstwie szefostwo Departamentu Ruchu[2].
Po rozpoczęciu I wojny światowej został przydzielony do organizowania kolejowych transportów mobilizacyjnych armii austro-węgierskiej. Otrzymał nominację na stanowisko dyrektora Centralnego Urzędu dla Rozdziału Wagonów[1]. W lutym 1918 r. miał przyłączyć się do protestów, jakie zostały zorganizowane także w polskim środowisku kolejowym w związku z zawarciem przez Państwa Centralne pokoju z Ukraińską Republiką Ludową i przekazaniu jej Chełmszczyzny[1].
12 września 1918 r. Karliński został mianowany zastępcą Zygmunta Jasińskiego – wiedeńskiego przedstawiciela Polskiej Komisji Likwidacyjnej do spraw regulacji i rozliczeń w kwestiach kolejowych pomiędzy władzami polskimi a innymi organizmami państwowymi powstałymi na terenie byłej monarchii habsburskiej. Sprawował również funkcję delegata polskiego w Komisji Repartycyjnej[2].
II Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]
W odrodzonej Polsce, został 3 kwietnia 1919 r. wysłany do Wiednia, aby objąć stanowisko delegata do spraw likwidacji polskich spraw kolejowych na terenie byłej monarchii habsburskiej nieobjętych polską administracją[1]. Funkcję tę piastował do 1922 r. 4 sierpnia 1922 r. został przeniesiony na Górny Śląsk i mianowany prezesem bytomskiej Dyrekcji Kolei[2]. Jednocześnie wszedł w skład Komitetu Naczelnego, tymczasowo administrującego kolejami górnośląskimi po obu stronach nowo wytyczonej granicy polsko-niemieckiej.
Karliński otrzymał propozycję objęcia resortu kolei żelaznych w rządzie Wincentego Witosa, którą przyjął z wahaniem, którego przyczyną było pojawienie się w spekulacjach prasowych na temat obsady ministerstwa nazwiska Andrzeja Nosowicza[2]. 28 maja 1923 r. objął stanowisko z zastrzeżeniem o nadaniu jego misji niepolitycznego charakteru[1]. Uważano, iż jest wspierany przez endecki Związek Ludowo-Narodowy[1]. Jako minister działał na rzecz akcesu Polski do Międzynarodowego Związku Kolejowego, co miało korzystnie wpłynąć na podniesienie jakości funkcjonowania kolei. Dążył do rozbudowy zaplecza socjalnego i bytowego pracowników kolejowych. Zabiegał o środki na budownictwo mieszkalne dla kolejarzy. Podejmował decyzje w sprawach usprawnienia ruchu transgranicznego. Misja Karlińskiego w ministerstwie nie trwała długo, gdy 14 września 1923 r. został odwołany[2]. Miało to związek z konfliktem, jaki zaistniał pomiędzy ministrem a częścią członków sejmowej Komisji Komunikacyjnej oraz jego działalność negatywnie oceniało kierownictwo ZLN, które zarzucało mu nieudolność w sprawowaniu funkcji szefa resortu kolei żelaznych[2].
Po odejściu z rządu osiadł na stałe w rodzinnym Krakowie.
Okres okupacji[edytuj | edytuj kod]
W 1940 r. został wysiedlony ze swojego mieszkania przez niemieckiej władze okupacyjne[2]. Zmarł 23 stycznia 1943 r. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera VI, ostatnia mogiła w rzędzie wschodnim)[3].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1888 r. ożenił się z Wandą z domu Wawrzycką[2].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[4]
- Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry, 1915)[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 [online], polona.pl, s. 300-301 [dostęp 2023-10-19] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 [online], polona.pl, s. 300-301 [dostęp 2023-10-06] (pol.).
- ↑ Lokalizator Grobów – Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2023-10-06].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 18.
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1818, s. 161.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (pod redakcją Jacka Majchrowskiego), Polska Oficyna Wydawnicza „BGW” Warszawa 1994
| W dniu zaprzysiężenia | |
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
| Ministrowie Kolei Żelaznych | |
|---|---|
| Ministrowie Kolei | |
| Ministrowie Komunikacji |
