Julian Eberhardt

Julian Eberhardt

Pełne imię i nazwisko	Julian Piotr Eberhardt
Data i miejsce urodzenia	21 marca 1866 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	4 stycznia 1939 Warszawa, Polska
Tymczasowy Kierownik Ministerstwa Kolei Żelaznych
Okres	od 7 lutego 1922 do 5 marca 1922
Okres	od 5 marca 1922 (p.o) do 10 marca 1922
Kierownik Ministerstwa Kolei Żelaznych
Okres	od 8 lutego 1919 do 9 grudnia 1919
Okres	od 9 grudnia 1919 (p.o) do 13 grudnia 1919
Następca	Kazimierz Bartel
Kierownik Ministerstwa Komunikacji
Okres	od 16 stycznia 1919 do 8 lutego 1919
Poprzednik	Stanisław Stączek
Odznaczenia

Grób Juliana Eberhardta na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie

Julian Piotr Eberhardt (ur. 21 marca 1866 w Warszawie, zm. 4 stycznia 1939 tamże) – polski inżynier kolejnictwa, polityk, minister.

Życiorys

Syn Jana Joachima( właściciel zakładu wyrobu przedmiotów żelaznych) i Pauliny zd. Deubl, brat Hermana Piotra (zg. 1944), który był adwokatem. W 1883 r. ukończył warszawskie IV Rządowe Gimnazjum Filologiczne, a w 1887 r. ukończył studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1890 ukończył w Petersburgu Szkołę Inżynierów Kolejnictwa (Институт корпуса инженеров путей сообщения).

W okresie studiów należał do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a następnie do Ligi Narodowej, której był członkiem do 1905 r.

Po zakończeniu edukacji pracował w kolejnictwie jako inżynier. W latach 1890-1893 był zaangażowany na ziemiach polskich jako pracownik Kolei Nadwiślańskiej (linia Mława- Chełm-Kowel) oraz przy budowie Kolei Nadnarwiańskiej (Małkinia-Ostrołęka-Łapy). Następnie pracował w azjatyckiej części Rosji, w tym na Dalekim Wschodzie. Brał udział w projektowaniu fragmentów Kolei Transsyberysjskiej, a także mostu w Wierchnieudińsku. W 1898 r. powrócił do Warszawy, gdzie wziął udział w projektowaniu rozbudowy Warszawskiego Węzła Kolejowego. Ponadto w okresie 1908-1913 zajmował stanowisko jednego z dyrektorów Towarzystwa Akcyjnego „K. Rudzki i Spółka”, oraz został kierownikiem budowy mostu ks. Józefa Poniatowskiego. W latach 1905–1917 był członkiem Towarzystwa Kursów Naukowych, od 23 V 1906 do 30 XII 1908 także członkiem Zarządu TKN.

Wielka Wojna

Po wybuchu wojny został mianowany naczelnikiem Wydziału Drogowego zarządu Kolei Warszawsko- -Wiedeńskiej, wraz z którym ewakuowano go latem 1915 r. do Moskwy. Do pierwszych miesięcy 1918 r. pracował na rzecz wojskowych służb drogowo-kolejowych w pasie rosyjskiego frontu zachodniego, gdzie kierował budowami mostów (Łotwa) oraz nadzorował fragmenty kolei przyfrontowych (Rumunia). W związku z rozpadem armii rosyjskiej latem tego roku przedostał się do Moskwy, a następnie powrócił do Warszawy.

II Rzeczpospolita

Po powrocie rozpoczął pod auspicjami Rady Regencyjnej proces formowania polskiej administracji kolejowej. 1 września 1918 r. stanął na czele sekcji kolejowej Ministerstwa Przemysłu i Handlu, następnie 4 września objął kierownictwo Ministerstwa Komunikacji w prowizorium rządowym Władysława Wróblewskiego, a 11 listopada przejął zarząd kolei na terenie okupacji niemieckiej, organizując jednocześnie natychmiastowy wyjazd z Warszawy personelu okupacyjnej administracji kolejowej. Funkcję sprawował do powołania rządu Jędrzeja Moraczewskiego, w którym na wniosek premiera i jednocześnie ministra komunikacji został mianowany podsekretarzem stanu w Ministerstwie Komunikacji.

Wraz z powstaniem rządu Ignacego Jana Paderewskiego, 16 stycznia 1919 Eberhardt objął szefostwo resortu komunikacji. Jego celem stała się unifikacja infrastruktury kolejowej. W pierwszych tygodniach urzędowania z sukcesem przeprowadził operację przyjęcia i transportu amerykańskiej pomocy żywnościowej, jaka była przekazywana do Polski przez Gdańsk. Za tej kadencji utworzył okręgowe dyrekcje w Wilnie i Łucku, które przejęły z rąk wojska zarząd kolejami na wschód od Bugu. Był zaangażowany w działania na rzecz importu parowozów z Francji i Wielkiej Brytanii, a także odbiór poniemieckiego taboru. W wypadku tych wagonów znajdujących się na polskim terytorium wybrane zostało rozwiązanie kompromisowe, zakładające pozostawienie jego części w gestii Niemiec (tabor kursujący na linii Warszawa-Berlin). Ponadto rozpoczęto prace związane z budową linii kolejowych Płock- Sierpc oraz Rzeszów-Tarnobrzeg. 9 grudnia 1919 wraz z upadkiem rządu, przestał być ministrem, lecz jeszcze przez trzy tygodnie kierował resortem, aż do przekazania urzędu Kazimierzowi Bartlowi 16 grudnia 1919 r.

Jednakże jego praca w ministerstwie się nie zakończyła, gdyż szef resortu w kwietniu 1920 r. wrócił się do Naczelnika Państwa z wnioskiem o mianowanie Eberhardta podsekretarzem stanu w Ministerstwie Kolei Żelaznych.

Niemal natychmiast po objęciu stanowiska Eberhardt sygnował 20 IV1920 r. w zastępstwie szefa resortu rozporządzenie w sprawie przepisów „o kolejności przyjmowania do wysyłania ładunków i wykonania planu przewozowego”. Dokument miał kluczowe znaczenie w obliczu rozpoczęcia przez stronę polską ofensywy na Ukrainie, regulował bowiem zasady pierwszeństwa przy przejmowaniu ładunków wojskowych. Eberhardt został włączony jako ekspert w skład polskiej delegacji prowadzącej w Rydze rokowania pokojowe.

W lutym oraz marcu 1922 r. był tymczasowym kierownikiem ministerstwa, w ramach zastępstwa za chorego ministra Bolesława Sikorskiego.

Eberhardt był przedstawiciele ministerstwa, wysłanym na miejsce katastrofy pociągu tranzytowego Wystruć (wówczas lnsterburg)-Berlinz, do której doszło 30 kwietnia 1925 r. w Starogardzie Gdańskim. Okazała się najtragiczniejszym wypadkiem w dziejach międzywojennego polskiego kolejnictwa.

W październiku 1927 r przeszedł na emeryturę, lecz nadal angażował się w działalność na rzecz Ministerstwa Komunikacji, stając na czele Rady Technicznej funkcjonującej przy resorcie. Pełnił tę funkcję do śmierci.

W latach 1928-1931 stał na czele Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. W 1933 r. przewodniczył XII Zjazdowi Polskich Inżynierów Kolejowych. Powietrznej i Przeciwgazowej. Był zaangażowany w tworzenie i kodyfikowanie polskiej terminologii technicznej.

Kilka lat przed śmiercią uległ ciężkiemu wypadkowi, który ograniczył jego aktywność publiczną. Zmarł 4 stycznia 1939 w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie (aleja 12, grób 38).

Grób Juliana Eberhardta po renowacji w 2022 roku

W 2022 roku grób Eberhardta został odnowiony. Cały projekt został realizowany na zlecenie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego.

Życie prywatne

Był żonaty z Anielą zd. Findeisen (zm. 1945), ich synem był Andrzej, od 1937 przebywający w USA.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1921)
• Krzyż Niepodległości (21 kwietnia 1937)
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Wazów (Szwecja, 1923)
• Legia Honorowa

Bibliografia

• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (pod red. Jacka Majchrowskiego), Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1994.