OA vz.27
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
kołowa 4 × 2 |
| Załoga |
5[1] |
| Historia | |
| Prototypy | |
| Produkcja | |
| Egzemplarze |
15 |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
1 silnik gaźnikowy rzędowy, 4-cylindrowy Škoda o mocy 60 KM |
| Transmisja |
mechaniczna |
| Poj. zb. paliwa |
126 l |
| Pancerz |
z płyt pancernych o grubości: 3 – 5,5 mm[1] |
| Długość |
5,35 m |
| Szerokość |
1,95 m |
| Wysokość |
2,66 m |
| Prześwit |
0,30 m |
| Masa |
6,6 t (bojowa)[1] |
| Osiągi | |
| Prędkość |
35 km/h[1] |
| Zasięg pojazdu |
250 km (po drodze)[1] |
| Pokonywanie przeszkód | |
| Brody (głęb.) |
30 cm |
| Rowy (szer.) |
40 cm |
| Ściany (wys.) |
20 cm |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 karabiny maszynowe Schwarzlose vz. 7/24 kal. 7,92 mm w wieży i kadłubie 1 ręczny karabin maszynowy ZB vz. 26 kal. 7,92 mm (przewożony wewnątrz), 5750 nabojów[1] | |
| Użytkownicy | |
| Czechosłowacja, Słowacja, Niemcy, Rumunia | |
Obrněný automobil (OA) vz. 27 (Škoda PA-III) – czechosłowacki samochód pancerny z okresu międzywojennego, konstrukcji zakładów Škody. W 1929 roku wyprodukowano serię 15 sztuk, używanych przez armię Czechosłowacji do 1939 roku. Samochody te zostały następnie przejęte przez Słowację, Rumunię i Niemcy.
Historia konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
W wytwórni Škoda w 1924 roku rozpoczęto opracowywanie nowego samochodu pancernego, który otrzymał oznaczenie fabryczne PA-III[2]. Był on następcą niezaakceptowanych formalnie przez armię samochodów Škoda PA-I i Škoda PA-II i zachowywał pewne ich cechy konstrukcyjne, przede wszystkim nietypowy symetryczny kształt nadwozia, z przedziałem bojowym pośrodku i podobnym przodem i tyłem. Założeniem było uzyskanie samochodu lżejszego i bardziej mobilnego oraz tańszego w produkcji niż PA-II[2]. Charakterystyczny pancerz z wygiętych płyt pancerza, nadający poprzedniemu modelowi potoczną nazwę „żółwia” (Želva), został zastąpiony przez nieco łatwiejszy do produkcji, lecz nadal skomplikowany pancerz z licznych płaskich lub wygiętych płyt, poustawianych pod różnymi kątami względem siebie. Samochód ponadto otrzymał ponownie centralnie umieszczoną wieżę obrotową, jak w modelu PA-I. Już w 1925 roku Škoda zbudowała podwozia dla 12 samochodów, natomiast prace nad konstrukcją pancernego nadwozia przeciągały się. W sierpniu 1925 drewniana makieta ostatecznego nadwozia została wybrana przez komisję wojskową, po czym 28 lipca 1927 wojsko przyjęło nieopancerzony prototyp[2]. 16 grudnia 1927 został on zatwierdzony do produkcji i otrzymał oznaczenie wojskowe Obrněný automobil vz. 27 (OA vz. 27) – samochód pancerny wzór 1927[2].
Między majem a październikiem 1929 roku Škoda wyprodukowała serię 15 samochodów pancernych, w tym trzy na zamianę PA-II sprzedanych do Austrii[2].
Planowano zamówienie dalszych 9 samochodów OA vz. 27, na zamianę dalszych samochodów PA-II, lecz z uwagi na wysoki koszt wytwarzania (626 770 koron – ok. 25 000 dolarów USA) i opracowanie lżejszego samochodu pancernego OA vz. 30, zrezygnowano ostatecznie z dalszych zamówień[2].
Użycie[edytuj | edytuj kod]
Samochód pancerny OA vz. 27 został wprowadzony na uzbrojenie armii czechosłowackiej w 1929 roku. Początkowo sześć weszło w skład pułku pancernego w Milovicach, a dziewięć w skład szwadronu samochodów pancernych kawalerii, ostatecznie po reorganizacji dziewięć weszło w skład 1. Pułku Pancernego (PÚV-1) w Milovicach, a po trzy w skład PÚV-2 w Ołomuńcu i PÚV-3 w Turčianskym Svätým Martinie[2]. Samochód był uważany za udaną konstrukcję, dobrze sprawującą się pod względem eksploatacji[2]. Mimo to, nie spełnił pokładanych oczekiwań, będąc niewiele lżejszy i równie drogi w produkcji, jak PA-II, a przy tym miał niższą o połowę prędkość maksymalną w warunkach drogowych[3]. Konstrukcja spotkała się z zainteresowaniem potencjalnych nabywców zagranicznych z Europy, Chin i Japonii (będąc w chwili powstania jednym z niewielu nowoczesnych samochodów pancernych), ale nie doszło do żadnych zamówień, a przy tym zakłady Škody były wówczas przeciążone produkcją dla armii czechosłowackiej[2].
Pod koniec 1938 roku samochody te używane były w walkach przeciwdywersyjnych w Sudetach[2]. W marcu 1939 roku po rozpadzie Czechosłowacji, 3 samochody otrzymała nowo powstająca armia słowacka. Słowackie pojazdy złomowano w lutym 1943[2].
Trzy samochody zostały przejęte przez Rumunię w marcu 1939, kiedy ich załogi postanowiły przekroczyć granicę z Rumunią uciekając przed zajmującymi Karpato-Ukrainę siłami węgierskimi. Używane były następnie przez jej armię do zadań ochronnych. Dwa z nich zostały zniszczone podczas nalotu alianckiego na zagłębie naftowe Ploesti w 1944[2]. Pozostałe samochody vz. 27 przejęli Niemcy po zajęciu Czech w marcu 1939[2].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Samochód vz. 27 miał podwozie w formie ramy, w której przedniej części umieszczony był silnik z chłodnicą i zbiornikiem paliwa przed nim[2]. Napędzał go 4-cylindrowy silnik gaźnikowy Škoda o pojemności 5700 cm³ i mocy 60 KM (44,3 kW) przy 1600 obr./min, sprzęgnięty z 4-biegową skrzynią biegów[4]. Nadwozie pancerne o skomplikowanym kształcie wykonane było z płaskich i częściowo wygiętych płyt grubości od 3 do 5,5 mm, nitowanych do ramy[4]. Dostęp zapewniały drzwiczki umieszczone centralnie w bocznych ścianach[2].
Jedną z osobliwości konstrukcyjnych samochodu był napęd przenoszony na przednią lub tylną oś w zależności od tego, w którym kierunku samochód się poruszał (nie był to napęd 4x4). Samochód miał dwóch kierowców i także przednia lub tylna oś była kierowana w zależności od kierunku jazdy[2]. Kierowcy zajmowali miejsce po prawej stronie centralnego przedziału bojowego, dla obu kierunków jazdy[2]. Kierowcy mieli przed sobą oraz za sobą luk obserwacyjny zamykany klapą, w której znajdowała się szczelina obserwacyjna ze szkłem pancernym[2].
Wieża miała stożkowe ściany i skomplikowany kształt dachu, w którym znajdował się właz dowódcy. Z przodu wieży był umieszczony karabin maszynowy w jarzmie kulistym, dwa dodatkowe jarzma kuliste znajdowały się w jej bocznych ścianach, a w tylnej ścianie był reflektor szperacz Scintilla, z osłoną pancerną[2]. Drugi karabin maszynowy był zamontowany centralnie w wykuszu w tylnej ściance przedziału bojowego, z polem ostrzału 72°[2]. Chłodzone wodą karabiny maszynowe Schwarzlose vz.7/24 wyposażone były w lunetki celownicze, co polepszało celność broni w porównaniu z samochodem PA-II[2]. Samochód nie był wyposażony w radiostację, pomimo prowadzenia takich prób[2].
Stosowane były podczas normalnego szkolenia koła z oponami 38 × 7", a do walki przeznaczono koła z ogumieniem z komorami powietrznymi, o wymiarach 720 × 30 mm[2]. Samochody były malowane nietypowo dla czechosłowackich pojazdów, całe w kolorze szarym, w chęci lepszego maskowania na szosie[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Charles K. Kliment, Vladimir Francev: Czechoslovak armored fighting vehicles 1918-1948, ISBN 0-7643-0141-1
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia. 2svetovavalka.kvalitne.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-20)].