Odo Bujwid

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Odo Feliks Kazimierz Bujwid)
Odo Bujwid
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 listopada 1857
Wilno

Data i miejsce śmierci

25 lub 26 grudnia 1942
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Zawód, zajęcie

Bakteriolog

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Grobowiec Bujwidów na cmentarzu Rakowickim w Krakowie
Tablica upamiętniająca Odona Bujwida na ścianie kamienicy, gdzie znajduje się Muzeum Odona Bujwida. Adres:ul. Lubicz 34 m. 8A Kraków

Odo Feliks Kazimierz Bujwid (ur. 30 listopada 1857 w Wilnie[1], zm. 25 grudnia[2] (inne źródła podają 26[3]) 1942 w Krakowie) – pierwszy polski bakteriolog, pionier higieny i profilaktyki zdrowotnej, jeden z pierwszych polskich naukowców zajmujących się wytwórczością szczepionek leczniczych, w tym przeciwko wściekliźnie, członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1894 roku[4].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Odo Bujwid (pierwszy od prawej) w towarzystwie marsz. Józefa Piłsudskiego i jego rodziny. Sulejówek, rok 1925
Julia Isbrücker-Dirksen i Odo Bujwid podczas wycieczki do Pompejów. 27. Światowy Kongres Esperantystów w Rzymie, 1935 r.

Urodzony w Wilnie wywodził się ze zubożałej szlachty litewskiej. Syn Feliksa i Berty z Danów[5]. Jego ojciec przeniósł się do Warszawy i jako urzędnik pracował w magistracie. Na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim studiował medycynę, a przygotowanie fachowe do specjalizacji bakteriologicznej zdobył w Berlinie u Roberta Kocha i w Paryżu w instytucie Ludwika Pasteura. W Warszawie założył pierwszy w Polsce instytut zapobiegania wściekliźnie[5] oraz stacje badania produktów spożywczych.

W 1893 Rada Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego zaproponowała mu objęcie nowo utworzonej katedry higieny. Bujwid przeniósł się do Krakowa, mimo że konserwatywne grupy uniwersyteckie z rezerwą i niechęcią odnosiły się do nowych prądów przyrodniczo-naukowych propagowanych przez przybysza z Kongresówki. Od początku rozwinął niezwykle intensywną działalność naukową, a ponadto stworzył w Krakowie drugi na terenie kraju zakład szczepień pasteurowskich.

Obok publikowania licznych rozpraw naukowych, aktywnie pracował społecznie. W 1896 wybrany radnym m. Krakowa[5], przyczynił się do założenia wodociągów i sieci kanałów w mieście. Był zwolennikiem upowszechnienia oświaty, współtwórcą miejscowego III koła Towarzystwa Szkoły Ludowej, organizatorem – wraz z żoną – pierwszego gimnazjum żeńskiego, popierał walkę kobiet o dopuszczenie do studiów uniwersyteckich. Przyciągał do siebie młodych ludzi o nowoczesnych poglądach, a jego dom stał się ogniskiem skupiającym przedstawicieli postępowej inteligencji krakowskiej. W okresie międzywojennym był członkiem Rady Przybocznej Prezydenta oraz w latach 1931–1933 Tymczasowej Rady Miejskiej. Propagował język esperanto, został honorowym członkiem Polskiego Klubu Esperanckiego, a także inicjatorem utworzenia Towarzystwa Polsko-Jugosłowiańskiego. W swoim domu przy ulicy Lubicz 34 założył wytwórnię surowic i szczepionek, która w czasie okupacji niemieckiej dostarczała ludności polskiej szczepionek przeciwko durowi plamistemu. Obecnie znajduje się tam muzeum.

Odo Bujwid był człowiekiem niezwykle pracowitym i zorganizowanym. Jak napisała jego córka Jadwiga Demlowa: „Nie znosił lenistwa, marnotrawstwa, był wrogiem zaciętym picia wódki, palenia papierosów, gry w karty i przebywania w knajpach”.

Zainteresowany ideą rotariańską był inicjatorem założenia Krakowskiego Klubu Rotary, był jego prezesem[6], tworząc organizację z wielkim zaangażowaniem, zapraszając do komitetu organizacyjnego znanych sobie i zaprzyjaźnionych ludzi: Juliusza Dunikowskiego i Tadeusza Dyboskiego.

W wieku 75 lat, po śmierci żony zaczął pisać dziennik, najpierw w postaci listów do żony, później w formie klasycznych zapisków[7].

Odo i Kazimiera Bujwidowie zaangażowali się w odnowę Zamku na Wawelu w 1921 roku, w zamian za to odwdzięczono się im cegiełką pamiątkową

Był członkiem Komitetu Organizacyjnego Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela w Krakowie, członkiem Komitetu Przyjaciół Pokoju. Do maja 1933 był prezesem zarządu Okręgu V Związku Rezerwistów, a po ustąpieniu został wybrany członkiem zarządu[8]. W 1935 roku był członkiem krakowskiej loży wolnomularskiej Przesąd Zwyciężony[9].

Szczepienie w Instytucie Odo Bujwida

Zmarł 25 grudnia 1942. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera XVIII-płd-po lewej Bieleckich)[10].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Jego żoną od 1886 roku była Kazimiera Bujwidowa z Klimontowiczów[11], jedna z najważniejszych postaci ruchu feministycznego pierwszej fali w Polsce. Miał z nią sześcioro dzieci: Kazimierę, Zofię, Jadwigę, Helenę, Stanisława i Jana.

Córka Helena, po mężu Jurgielewiczowa, jako pierwsza kobieta otrzymała w dniu 5 maja 1923 dyplom lekarza weterynarii po ukończeniu z ogólnym wynikiem celującym Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Helena była porucznikiem 11 Pułku Ułanów Legionowych, odznaczona czterokrotnie Krzyżem Walecznych za męstwo wykazane w czasie Obrony Lwowa[12].

Syn Stanisław[a] (ur. 8 lipca 1895 w Krakowie) był porucznikiem kawalerii rezerwy Wojska Polskiego, inżynier[14], odznaczonym Krzyżem Niepodległosci i Krzyżem Walecznych. W 1913 złożył maturę w c. k. Gimnazjum III w Krakowie[15]. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 1 i 2 Pułku Ułanów Legionów Polskich. W 1917 ukończył kawaleryjski kurs oficerski. Zmarł 30 maja 1951.

Najmłodszy z rodzeństwa – Jan (1899–1984) kapitan piechoty rezerwy Wojska Polskiego, inżynier[16]. Od 30 października 1916 służył w 2. oddziale karabinów maszynowych 1 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Przed II wojną światową był znanym hodowcą bydła, naukowcem oraz wybitnym trenerem wioślarstwa (przed II wojną światową trenował m.in. mistrzów Europy i medalistów olimpijskich Rogera Vereya i Jerzego Ustupskiego, potem był twórcą wrocławskiego powojennego wioślarstwa i trenerem olimpijczyków z AZS Wrocław). W czasie kampanii wrześniowej 1939 był dowódcą 3. kompanii ckm 20 Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej. W czasie okupacji niemieckiej był żołnierzem Armii Krajowej[17].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Stanisław II Bujwid”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 44.
  2. ↑ Katedra Historii Medycyny UJ CM [online], khm.cm-uj.krakow.pl [dostęp 2021-03-25].
  3. ↑ Bujwid Odo Feliks Kazimierz, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-03-25].
  4. ↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 8.
  5. ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 84.
  6. ↑ Narzędziami masonerii anglosaskiej są „Rotary–Cluby”. „Warszawski Dziennik Narodowy”, s. 7, Nr 1B z 1 stycznia 1937. 
  7. ↑ Odo Bujwid, Osamotnienie: pamiętniki z lat 1932–1942, Danuta Jarosińska, Tadeusz Jarosiński, Kraków: Wyd. Literackie, 1990, ISBN 83-08-01810-6, OCLC 69499981.
  8. ↑ Kronika. Nowy Zarząd Okr. Związku Rezerwistów. „Nowy Dziennik”, s. 13–14, Nr 136 z 19 maja 1933. 
  9. ↑ Anna Kargol, Środowisko wolnomularskie w międzywojennym Krakowie, w: Ars Regia, 9/15-16, 2006, s. 151, 157.
  10. ↑ Lokalizator Grobów – Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie [online].
  11. ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1939, s. 30–31. [dostęp 2021-07-04].
  12. ↑ Polska Zbrojna Nr 132 z 16 maja 1923 r., s. 4.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 665, 704.
  14. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 120, 592.
  15. ↑ Sprawozdanie 1913 ↓, s. 129.
  16. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 12, 449.
  17. ↑ Jan Szarek, Senior hodowców polskiego bydła czerwonego mgr inż. Jan Bujwid (1899–1984) – człowiek mocny, twórczy i szlachetny, Wiadomości Zootechniczne, R. LVI (2018), 1: 192–199.
  18. ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  19. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi na polu pracy naukowej i pedagogicznej”.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Odo_Bujwid&oldid=73133643”