Przejdź do zawartości

Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie[1][a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Niemcy

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

I, II, IV

Numer ref.

532

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1990
na 14. sesji

Dokonane zmiany

1992, 1999

Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie – rezydencje, ogrody i parki w Poczdamie i Berlinie, wpisane w latach 90. XX w. na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2]. Zajmują ponad 500 ha pomiędzy Sanssouci w Poczdamie a Pawią Wyspą (niem. Pfaueninsel) w Berlinie. Obejmują 150 budowli wzniesionych na zlecenie władców Prus i Brandenburgii pomiędzy 1730 a 1916 r.

Pielęgnacją i restauracją historycznych budowli, parków i zbiorów dzieł sztuki troszczy się Fundacja Pruskie Pałace i Ogrody Berlin-Brandenburgia (niem. Stiftung Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg).

Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie

[edytuj | edytuj kod]

Kompleks Sanssouci

[edytuj | edytuj kod]

Kompleks Sanssouci (fr. bez zmartwień) (ok. 290 ha) leży w północno-zachodniej części Poczdamu. Został założony w poł. XVIII w. przez króla Prus, Fryderyka II Wielkiego. Fryderyk przebudował wzniesiony tu w 1669 r. barokowy pałac. Projekt powierzył Georgowi Wenzeslausowi von Knobelsdorffowi, który nadał rezydencji nowy styl rokoko. W poł. XIX w. pałac został przebudowany przez Fryderyka Wilhelma IV w stylu klasycystycznym. Park, z niemodnego wówczas już ogrodu barokowego, przekształcono w park krajobrazowy.

Główne obiekty na terenie zespołu Sanssouci:

Pałac Sanssouci (1745–1747) Nowy Pałac (1763–1769)
Pałac Charlottenhof (1826–1829) Nowa Oranżeria (1851–1864)
Pałac Neue Kammern (1771–1775) Galeria Malarstwa (niem. Bildergalerie) (1755–1764)
Pawilon chiński (niem. Chinesisches Teehaus) (1755–1764) Kościół Pokoju (niem. Friedenskirche) (1845–1848)
Antikentempel (1768–1769) Świątynia Przyjaźni (niem. Freundschaftstempel) (1768–1770)
Łaźnie rzymskie (niem. Römische Bäder) (1829–1840) Belweder na wzgórzu Klausberg (1770–1772)
Pawilon Smoków (niem. Drachenhaus) na wzgórzu Klausberg (1770–1772) Historyczny wiatrak (1736–1739, odbudowany po zniszczeniach wojennych w 1983–1990–1993)
Grota Neptuna (1751) Zielona Brama (niem. Grünes Gitter)
Kompleks ruin na wzniesieniu Ruinenberg Forteca[3] (1893)
Bażantarnia

Kompleks Babelsberg

[edytuj | edytuj kod]

Zespół zamkowo-parkowy w dzielnicy Babelsberg (ok. 114 ha) leży nad Tiefer See na Haweli. Kompleks został założony na początku XIX w. przez przyszłego cesarza Wilhelma I. Zamek – letnią rezydencję dla pary cesarskiej[4] – zbudowano w 1833 na podstawie planów Karla Friedricha Schinkela. Rezydencja była dwukrotnie przebudowywana, przez Ludwiga Persiusa (1841) oraz Johanna Heinricha Stracka (1845). Projekt parku powierzono znanemu architektowi krajobrazu, Peterowi Josephowi Lennému. Po 1843 prace Lennégo kontynuował książę Hermann von Pückler-Muskau.

Główne obiekty na terenie zespołu Babelsberg:

Park Babelsberg (1833) Stajnie (1834–1839, 1861)
Pałac Babelsberg (1835–1849) Mały Zamek (1841–1842)
Matrosenhaus (1842) Maszynownia parowa (niem. Dampfmaschinenhaus) (1843–1845)
Wieża Flatowturm (1853–1856) Altana Gerichtslaube (1871)

Pałac i park Sacrow

[edytuj | edytuj kod]

Pałac i park Sacrow wraz z kościołem Zbawiciela (niem. Heilandskirche am Port von Sacrow) leżą w poczdamskiej dzielnicy Sacrow. Kompleks parkowo-pałacowy został rozbudowany w poł. XIX w. przez pruskich architektów Ludwiga Persiusa (pałac i kościół) oraz Petera Josepha Lennégo (park) na zlecenie Fryderyka Wilhelma IV.

Główne obiekty na terenie zespołu Sacrow:

Nowy Ogród

[edytuj | edytuj kod]

Nowy Ogród (102,5 ha) w stylu angielskim leży w północnym Poczdamie pomiędzy Heiliger See a Jungfernsee. Kompleks został założony przez Fryderyka Wilhelma II w 1787. Budowę pałacu powierzono początkowo Karlowi von Gontardowi, a następnie Carlowi Gotthradowi Langhausowi. Projektowaniem parku zajmowali się kolejno Johann August Eyserbeck i Peter Joseph Lenné (po 1815). Na terenie parku znajduje się również pałac Cecilienhof wzorowany na angielskich dworach gotyckich z czasów Tudorów, zbudowany przez Paula Schultze-Naumburga dla następcy tronu Wilhelma Hohenzollerna i jego małżonki Cecylii, księżniczki Meklemburgii i Schwerinu. W dniach od 17 lipca do 2 sierpnia 1945 w Cecilienhof obradowali uczestnicy konferencji poczdamskiej.

Główne obiekty na terenie Nowego Ogrodu:

Pałac Marmurowy (1787–1792) Oranżeria (1791–1793)
Biblioteka gotycka (1792–1794) Piramida (1791–1792)
Pałac Cecilienhof (1914–1917) Grota ogrodowa wykładana muszlami (niem. Muschelgrotte) (1791–1792)
Browar Meierei (1790–1792) Kolonia holenderska
Kuchnia pałacowa w budynku stylizowanym na ruiny świątyni (1788–1790) Domy ogrodnicze: Biały Dom, Brązowy Dom, Czerwony Dom, Zielony Dom

Inne obiekty na liście UNESCO

[edytuj | edytuj kod]

Obiekty wokół Parku Sanssouci

[edytuj | edytuj kod]
  • Lindenallee
  • Dawna szkoła ogrodnicza, Kaiserbahnhof
  • Pałac Lindstedt wraz z otaczającym parkiem
  • Bornstedt: kościół, cmentarz, teren na północ od Parku Sanssouci, północny odcinek Eichenallee pomiędzy Bornstedt i Katharinenholz
  • Seekoppel: teren pomiędzy Jeziorem Bornstedt (niem. Bornstedter See) a wzniesieniem Ruinenberg
  • Voltaireweg na odcinku pomiędzy Parkiem Sanssouci a Nowym Ogrodem
  • Aleja prowadząca do Parku Sanssouci

Obiekty wokół Nowego Ogrodu

[edytuj | edytuj kod]
  • Alexandrowka: kolonia rosyjska Alexandrowka, Kapellenberg
  • Pfingstberg: belweder na wzgórzu Pfingstberg, świątynia Pomony, domy i wille dworzan książęcych i królewskich, Willa Henkel, okoliczne parki, tzw. Lasek Mirbacha pomiędzy Pfingsterberg a Nowym Ogrodem
  • Tereny wokół Lasku Mirbacha na północy, rozciągające się do brzegu Jeziora Jungfern oraz na południu graniczące z Grosse i Kleine Weinmeisterstrasse.
  • Południowy brzeg Jungfernsee
  • Ogród dawnej willi Jacobsa oraz tereny nabrzeżne biegnące aż do gospodarstwa mlecznego w Nowym Ogrodzie
  • Koenigswald: tereny leśne graniczące z pałacem i parkiem Sacrow, leżące naprzeciwko brzegów Glienicke, Nikolskoe i Pfaueninsel

Obiekty wokół kompleksu Babelsberg

[edytuj | edytuj kod]
  • Teren przed wejściem do parku Babelsberg: obszar dawnej łąki Nuthe
  • Obserwatorium w Babelsbergu

Pałace i zespoły parkowe w Berlinie

[edytuj | edytuj kod]

Pałac i park Glienicke

[edytuj | edytuj kod]

Pałac i park Glienicke położony jest w południowo-zachodniej części Berlina, Wannsee, w dzielnicy Steglitz-Zehlendorf. Późno-klasycystyczny pałac zaprojektował Karl Friedrich Schinkel na zlecenie księcia Karola Pruskiego w 1826. Pałacyk myśliwski zbudowano w XVII w. W XIX w. Karol Pruski zlecił jego przebudowę w stylu neogotyckim Ferdinandowi von Arnim. Pałacyk był podarunkiem dla syna Fryderyka Karola.

Główne obiekty na terenie kompleksu Glienicke:

Pawia Wyspa

[edytuj | edytuj kod]

Pawia Wyspa (niem. Pfaueninsel) leży na Haweli niedaleko Jeziora Großer Wann, w berlińskiej dzielnicy Steglitz-Zehlendorf. Nazwa wyspy pochodzi od hodowanych tu pawi. W XVIII w. Fryderyk Wilhelm II Pruski wzniósł na wyspie romantyczny pałac (maison de plaisance) otoczony parkiem (ok. 67 ha) projektu Petera Josepha Lennégo. Park był pomyślany jako rozszerzenie i dopełnienie Nowego Ogrodu.

Główne obiekty na terenie Pawiej Wyspy:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2019-08-08].
  2. 1990 – kompleks Sanssouci, zamek myśliwski Glienicke i Pawia Wyspa, Nowy Ogród, zamek i park Babelsberg; 1992 – Pałac i park Sacrow; 1999 – m.in. Zamek Lindstedt, kolonia rosyjska Aleksandrowka, belweder na górze Pfingstberg, cesarski dworzec kolejowy w Poczdamie.
  3. Zamknięta dla zwiedzających.
  4. Cesarza Wilhelma I i jego małżonki Augusty.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Hartmut Dorgerloh, Michael Scherf: Prussian Residences. Royal Palaces and Gardens in Berlin and Brandenburg'. Berlin: Deutscher Kunstlerverlag Munich, 2005. ISBN 3-422-06580-6. (ang.).
  • Stfitung Preußische Schlösser und Gärten, Landeshauptstadt Potsdam (wyd.): Erlebnis Welterbe. Die Schlösser und Parks von Potsdam und Berlin. Poczdam: 2008. ISBN 978-3-9812145-0-5.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]