Fryderyk Wilhelm IV Pruski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Fryderyk Wilhelm IV
— z łaski Bożej król Prus, margrabia Brandenburgii, suweren i wielki książę Śląska oraz hrabstwa kłodzkiego, wielki książę Nadrenii i Poznania, książę Saksonii, Angarii, Westfalii, Geldrii, Magdeburga, Kleve, Julich, Bergu, Pomorza, Szczecina, Wendów i Kaszub, Meklemburgii, Krosna etc. burgrabia Norymbergi, landgraf Turyngii, margrabia Górnych i Dolnych Łużyc, książę Oranii, Neuchâtel i Valengin, książę Rugii, Padebornu, Halberstadt, Münster, Minden, Kamienia, Wendów, Schwerinnu, Ratzeburga, Mörs, Eichsfeld i Erfurtu etc. hrabia Hohenzollern, uksiążęcony hrabia Hennebergu, hrabia Marchii, Ruppinu, Ravensburga, Höllenstein, Tecklenburga i Lingen etc., pan ziemi Rostocku, Stargardu, Lauenburga i Bytowa, etc., etc. —
ilustracja
Król Prus
Okres od 1840
do 1861
Poprzednik Fryderyk Wilhelm III Pruski
Następca Wilhelm I Hohenzollern
Dane biograficzne
Dynastia Hohenzollernowie
Data urodzenia 15 października 1795
Data śmierci 2 stycznia 1861
Ojciec Fryderyk Wilhelm III Pruski
Matka Luiza Mecklemburg-Strelitz
Żona Elżbieta Ludwika Wittelsbach
Odznaczenia
Order Orła Czarnego (Prusy) Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Wielki Mistrz Królewskiego Orderu Domowego Hohenzollernów Wielki Mistrz Orderu Pour le Mérite Wielki Mistrz Orderu Krzyża Żelaznego Wielki Mistrz Zakonu Świętego Jana Baliwatu Brandenburskiego Order Złotego Runa Order Podwiązki (Wielka Brytania) Order Orła Białego Krzyż Wielki na Łańcuchu Świętego Konstantyńskiego Orderu Wojskowego Świętego Jerzego Order Świętego Januarego (Sycylia) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty)[1][a]
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Fryderyk Wilhelm IV (ur. 15 października 1795 w Berlinie, zm. 2 stycznia 1861 w Poczdamie) – król Prus od 1840 z dynastii Hohenzollernów.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Młodość[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 1795 r. w Berlinie jako najstarszy syn Fryderyka Wilhelma III i Luizy z dynastii meklemburskiej. Już od dzieciństwa był wszechstronnie uzdolniony, znając się m.in. na sztuce. Należał do osób głęboko religijnych, będąc przekonanym o swoim boskim posłannictwie. Lata młodości były dla przyszłego monarchy latami ciężkiej próby. Klęska wojsk pruskich w walce z Napoleonem w bitwie pod Jeną w 1806 roku zmusiły Fryderyka Wilhelma III wraz z rodziną do ucieczki. Po ostatecznym zwycięstwie wojsk koalicji nad Napoleonem książę Fryderyk Wilhelm nadzorował z ramienia ojca przywracanie porządku w kraju. Doprowadził do nasilenia cenzury i przyczynił się do znacznego ograniczenia swobód obywatelskich. W 1823 r. ożenił się z Elżbietą Ludwiką Wittelsbach, księżniczką bawarską, ale para nie doczekała się potomstwa[2].

Król Prus[edytuj | edytuj kod]

Karykatura z 1849
Fryderyk Wilhelm IV w 1847 roku

Fryderyk Wilhelm należał do zwolenników zjednoczenia Niemiec. W 1840 r. po śmierci swojego ojca wstąpił na tron pruski[3], ogłaszając amnestię dla więźniów politycznych i łagodząc konflikt z Kościołem katolickim. Opowiadał się przeciwko reformom w duchu liberalizmu, jednak w obliczu wydarzeń Wiosny Ludów w Paryżu i Wiedniu (luty i marzec 1848), zdecydował się zwołać 18 marca 1848 r. do Berlina Zjednoczony Landtag, obiecując jednocześnie nadanie konstytucji. Nie zapobiegło to jednak wybuchowi rewolucji w Berlinie (rewolucja marcowa), którą Fryderyk Wilhelm IV początkowo próbował stłumić siłą, lecz już wkrótce zgodził się na powołanie liberalnego rządu i zwołanie Zgromadzenia Narodowego[4]. Dopiero osłabienie nastrojów rewolucyjnych umożliwiło władcy rozwiązanie Zgromadzenia i oktrojowanie (nadanie) Konstytucji Królestwa Pruskiego, 5 grudnia 1848 r.[5] Po rewizji niektórych zbyt liberalnych artykułów Fryderyk Wilhelm IV ostatecznie złożył przysięgę na nową konstytucję – 5 grudnia 1850 r., przekształcając tym samym Prusy w monarchię konstytucyjną[6].

Jako władca konserwatywny dał się również poznać w kwietniu 1849 r., kiedy odrzucił koronę cesarską ofiarowaną mu przez Frankfurckie Zgromadzenie Narodowe, obradujące we Frankfurcie nad Menem. Za powód do takiego kroku uznał fakt, iż korona nie została mu dana przez władców innych państw niemieckich, lecz przez przedstawicieli ludu, których nie uznawał za kompetentnych do decyzji godnych wyższych sfer. Jego odpowiedź była dosadna: Nie będę podnosił korony z błota[7].

Obowiązująca w Prusach konstytucja zapewniała władcy silną pozycję w rządzeniu państwem, którą wykorzystywał Fryderyk Wilhelm IV, mianując na premierów bliskich sobie konserwatywnych polityków. Fryderyk Wilhelm zaczął zdradzać objawy choroby psychicznej, określanej łagodnie „zmiękczeniem mózgu”[8]. W 1857 roku zachowanie króla stało się tak ekscentryczne, że jego młodszy brat zaczął zastępować króla w sprawowaniu władzy. Gdy Fryderyk nie wracał do zdrowia Wilhelm został ustanowiony regentem w 1858. Fryderyk zmarł w 1861 r. w Poczdamie w Sanssouci[9].

Genealogia[edytuj | edytuj kod]

Prapradziadkowie

Król w Prusach
Fryderyk Wilhelm I Hohenzollern
(1688-1740)
∞1706
Zofia Dorota Hanowerska
(1687-1757)

Ferdynand Albert II Braunschweig
(1680-1735)
∞1712
Antonina Amalia Braunschweig
(1696-1762)

Christian III Wittelsbach (Pfalz-Zweibrücken)
(1674-1735)
∞ 1719
Karolina Nassau-Saarbrücken
(1704-1774)

landgraf Hesji-Darmstadt
Ludwik VIII
(1691-1768)
∞ 1717
Charlotta Krystyna Hanau-Lichtenberg
(1700-1726)

Krystian Karol Leiningen-Dagsburg-Falkenburg
(1695-1766)
∞ 1726
Katarzyna Polyxena Solms-Rödelheim
(1702-1765)

Adolf Fryderyk II Mecklenburg-Strelitz
(1658-1708)
∞ 1705
Krystyna Emilia Schwarzburg-Sondershausen
(1681-1715)

Ernest Fryderyk I Sachsen-Hildburghausen
(1681-1724)
∞ 1704
Zofia Albertyna Erbach-Erbach
(1683-1742)

Pradziadkowie

August Wilhelm Hohenzollern
(1722-1758)
∞1742
Ludwika Amalia Braunschweig-Lüneburg
(1722-1780)

Karolina Wittelsbach (Pfalz-Zweibrücken)
(1721-1774)
∞1741
landgraf Hesji-Darmstadt
Ludwik IX
(1719-1790)

Jerzy Wilhelm Hessen-Darmstadt
(1722-1782)
∞1748
Maria Luiza Leiningen-Dagsburg-Falkenburg
(1729-1818)

Karol I Mecklenburg-Strelitz
(1708-1752)
∞1735
Elżbieta Albertyna Sachsen-Hildburghausen
(1713-1761)

Dziadkowie

Król Prus
Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern
(1744-1797)
∞1769
Fryderyka Luiza Hessen-Darmstadt
(1751-1805)

Fryderyka Karolina Hessen-Darmstadt
(1752-1782)
∞1768
Karol II Mecklenburg-Strelitz
(1741-1816)

Rodzice

Król Prus
Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern
(1770-1840)
∞1793
Luiza Mecklemburg-Strelitz
(1776-1810)

Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern (1795-1861), Król Prus

Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata (wł.). W: Blasonario subalpino [on-line].
  2. ↑ Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, pod red. M. Serwańskiego i J. Dobosza, Poznań 1998, s. 132.
  3. ↑ J. Krasuski, Historia Niemiec, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998, s. 622.
  4. ↑ J. Krasuski, op. cit., s. 196.
  5. ↑ Historia w datach, pod red. M. Czaplińskiego i J. Maronia, Warszawa 1997, s. 262.
  6. ↑ Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, op. cit., s. 132.
  7. ↑ J. Krasuski, op. cit., s. 205.
  8. ↑ Theo Aronson, Cesarze Niemieccy 1871-1918, Kraków 1998, s. 19.
  9. ↑ Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, op. cit., s. 133.
  10. ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 289.
  11. ↑ Tiele von Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, 2006, s. 82.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nadany w 1847 r. przez Karola Alberta króla Sardynii.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Sebastian Haffner: Prusy bez legendy: Zarys dziejów. Warszawa: Oficyna Historii XIX i XX wieku, 1996. ISBN 83-905989-3-0.
  • Krasuski J., Historia Niemiec, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998.
  • Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, pod red. M. Serwańskiego i J. Dobosza, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1998.
  • Schad M., Hohenzollernowie przekł. z jęz. niem. Marek Urbański, Klub dla Ciebie, Warszawa 2004.
p • d • e
Władcy Prus
Księstwo Pruskie Wappen Preußen.png
Królestwo Prus
Królestwo Prus
(w ramach II Rzeszy)
p • d • e
Władcy Śląska (książęta raciborscy)
Przemysław (1290–1306) • Leszek (1306–1336) • Mieszko cieszyński (1306–1308) • Mikołaj II (1336–1365) • Jan I, Mikołaj III, Wacław I, Przemek I (1365–1377) • Jan I (1377–1380/1382) • Jan II Żelazny, Mikołaj IV (1380/2–1385) • Jan II Żelazny (1385–1424) • Mikołaj V, Wacław II (1424–1437) • Wacław II (1437–1456) • Małgorzata z Szamotuł (regent i współrządząca 1456–1462) • Jan V (1456–1493) • Mikołaj VI, Jan VI, Walentyn Garbaty (1493–1506) • Walentyn Garbaty (1506–1521) • Jan Dobry (1521–1532) • Jerzego Hohenzollerna (1532–1543) • Jerzy Fryderyk Hohenzollern (1543–1552) • Ferdynand I (1552–1564) • Maksymilian I (1564–1576) • Rudolf I (1576–1612) • Maciej I (1612–1619) • Ferdynand II (1619–1637) • Ferdynand III (1637–1645) • Władysław IV Waza (1646–1648) • Jan Kazimierz Waza (1648) • Karol Ferdynand Waza (1648–1655) • Jan Kazimierz Waza (1655) • Ludwika Maria Gonzaga (1655–1663) • Juliusz I d'Eghien (1663) • Ludwika Maria Gonzaga (1663–1666) • Leopold I (1666–1705) • Józef I (1705–1740) • Karol I (1711–1740) • Maria Teresa I (1740–1742) • Fryderyk I (1742–1786) • Fryderyk Wilhelm I (1786–1797) • Fryderyk Wilhelm II (1797–1840) • Fryderyk Wilhelm III (1840–1861) • Wilhelm I (1861–1880) • Wiktor I Maurycy (1880–1893) • Wiktor II Amadeusz (1893–1923) • Wiktor III August (1923–1945) • Franciszek I Albrecht (1945)
Jan I (1377–1378) • Przemysław I Noszak (1378–1382) • Jan II Żelazny (1382–1424) • Mikołaj V, Wacław II (1424–1437) • Mikołaj V (1437–1454) • Jan IV Starszy, Wacław III (1454–1456) • Wacław III (1456–1473) • Jakub z Dębna (1473–1478) • Jan V Młodszy (1478) • Henryk z Podiebradów (1478)
Jan I, Mikołaj III, Wacław I, Przemek I (1365–1375) • Władysław Opolczyk (1375–1396) • Jan II Żelazny (1396–1407) • Helena Korybutówna (1407–1449) • Mikołaj V (1449–1452) • Barbara Rokemberg (1452–1462) • Jan IV Starszy (1462–1456) • Wacław III (1465–1473) • Jan V (1473–1474) • Hynek Podiebradowicz (1474) • Wiktoryn z Podiebradów (1474–1480) • Kazimierz II (1480/98–1517) • Aleksy Thurzon (1517–1525) • Jan Thurzon (1525–1548) • Baltazar von Promnitz (1548–1562) • Jan Erdmann von Promnitz (do 1763) • Fryderyk Erdmann Anhalt-Köthen (od 1763) • Henryk Anhalt-Köthen (do 1846) • Jan Henryk X Hochberg (1846–1855) • Jan Henryk XI Hochberg (1855–1907) • Jan Henryk XV Hochberg (1907–1938) • Jan Henryk XVII Hochberg (1938–1945)
Mikołaj V (1437–1454) • Jan IV Starszy, Wacław III (1454–1456) • Wacław III (1456–1473) • Jan V? (1473–1493) • Mikołaj VI, Jan VI, Walentyn Garbaty (1493–1506) • Walentyn Garbaty (1506–1521) • Jan II Dobry (1521–1532)
Konstancja wodzisławska (1337–1351) • Mikołaj V (1437–1454) • Jan IV Starszy, Wacław III (1454–1456) • Jan IV Starszy (1456–1483) • Jan V, Maciej Korwin 1474 i 1490 (1483–1491) • Władysław II Jagiellończyk (1491–1502) • Jerzy Salenberg (1502–1517) • Baltazar Wilczek (1517–1527) • Jan Planknar (1528–1556)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fryderyk_Wilhelm_IV_Pruski&oldid=51568045”