Paweł Skórzewski
Drogosław | |
Rodzina | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
29 lipca 1744 |
Data śmierci |
1819 |
Ojciec |
Antoni Skórzewski |
Matka |
Anna Nositz-Jackowska |
Żona |
Eleonora ze Sczanieckich |
Odznaczenia | |
Paweł Skórzewski herbu Drogosław (ur. 29 lipca 1744 w Mącznikach, zm. w 1819) – senator-wojewoda Królestwa Kongresowego w 1819 roku, generał brygady armii Księstwa Warszawskiego, stolnik kaliski od 1792 roku, podczaszy poznański w 1792 roku, podstoli poznański w latach 1787–1789, łowczy kaliski w latach 1783–1787, miecznik kaliski w 1780 roku, wojski mniejszy kaliski w latach 1778–1780[1], uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, konsyliarz konfederacji targowickiej z województwa kaliskiego w 1792 roku[2], członek Towarzystwa Przyjaciół Konstytucji 3 Maja[3], konfederat barski, poseł na sejm.
Odznaczony w Księstwie Warszawskim Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari[4].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Antoniego Skórzewskiego i Anny Nositz-Jackowskiej pochodzącej ze starej pomorskiej rodziny herbu Ryś[5]. Ożeniony z Eleonorą Sczaniecką h. Ossoria. W Rososzycy wybudował pałac z pięknym parkiem.
W 1768 roku na czele sformowanej przez siebie chorągwi jazdy przystąpił do konfederacji barskiej[5]. Otrzymał stopień rotmistrza od Jakuba Ulejskiego i pozostawał pod rozkazami Józefa Gogolewskiego. Adam Malczewski bierną postawą z Gogolewskim nagrodził Skórzewskiego awansem na pułkownika. Uczestniczył 21 marca 1769 jako dowódca pułku w bitwie pod Wilczynem. Walczył w kampanii pomorskiej, a we wrześniu w bitwie pod Radominem nie uzyskał liczebnej przewagi, ale wspomagał pod koniec 1769 działania konfederacji pomorskiej. Wyróżnił się 29 stycznia 1770 w bitwie pod Kcynią[5]. Wraz ze swoim pułkiem ubezpieczał Wielkopolskę w czasie wyprawy Malczewskiego na Warszawę, a po jego klęsce zabiegał wbrew Izbie Konsylarskiej o godność regimentarską na zjeździe w Dolsku 11 marca 1770. Później działał samodzielnie, a w sierpniu 1770 połączył się z partią Józefa Zaremby[5]. Podczas I rozbioru Polski wzięty do niewoli i osadzony w twierdzy kostrzyńskiej za przeciwstawienie się wojskom pruskim. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego w 1776 roku i poseł na sejm 1776 roku z powiatu kaliskiego[6]. Poseł na sejm 1778 roku z województwa kaliskiego[7]. Poseł na sejm 1780 roku z województwa poznańskiego[8].
W 1788 roku został posłem z województwa kaliskiego na Sejm Czteroletni, członek Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej[9]. Działał w obozie królewskim za co został odznaczony przez króla Stanisława Augusta Orderem Świętego Stanisława oraz Orderem Orła Białego. Inicjator powstania kościuszkowskiego w Wielkopolsce, stanął zbrojnie na jego czele. Walczył pod Pyzdrami, Kaliszem, Stawiszynem, Kołem, Kłodawą. „Słynny w kraju z najczystszego patryotyzmu”, odznaczył się w bitwie pod Łabiszynem (30 września 1794), gdzie generał Dąbrowski powierzył mu dowództwo. Po klęsce maciejowickiej przedostał się do Drezna unikając tym samym represji pruskich. W 1806 roku po klęsce Prus i zajęciu przez wojska francuskie Wielkopolski, Paweł Skórzewski wraz z Michałem Lipskim stanął na czele kilkuset ochotników, z którymi 7 listopada 1806 roku zajął Kalisz i wziął do niewoli pruską załogę. Wkrótce – w listopadzie 1807 roku – Skórzewski rozpoczął w Kaliszu tworzenie regularnych oddziałów wojskowych. W 1812 został obwołany marszałkiem pospolitego ruszenia w departamencie kaliskim, a po Kongresie Wiedeńskim car Aleksander I mianował go senatorem – wojewodą kaliskim. Niestety, nie cieszył się długo tą funkcją, gdyż zmarł w 1819. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w kościele bernardynów w Kaliszu.
Według Gazety Wielkiego Księstwa Poznańskiego, która opisywała pogrzeb, wspaniały katafalk wzniesiony był na „8 łokci długi, 6 łokci szeroki, 11 łokci wysoki miał być nad cokołem piękny piedestał ozdobiony chorągwiami i różnymi trofeami wojskowymi ubrany, na którym stała piramida wznosząca trumnę czterema lwami podpartą, w około której cztery kolumny z broni i bagnetów związane przy rzęsistym świetle i całego kościoła zaćmieniu okazały czyniły widok. Na stronie frontalnej katafalku wsparty portret nieboszczyka na mieczu, laurem i orderami przywiązany przypominał rysy twarzy uwielbianego dobroczyńcy ludzkości, obrońcy kraju i senatora”. W mszy pogrzebowej, poza nieprzebranymi tłumami mieszkańców Kalisza udział brało wielu dostojników oraz pięciu biskupów.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Urzędnicy Wielkopolscy XV–XVIII wieku. Spisy". Oprac. Adam Bieniaszewski, 1987, s. 230.
- ↑ [Series marszałków i konsyliarzy Konfederacij Targowickiej wszystkich województw, ziem i powiatów, które do niej przystąpiły z datą przystąpienia], 1792, rkps BK01172, k. 16.
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 261.
- ↑ Xięga Pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830; zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku krzyżem wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881, s. 47.
- ↑ a b c d Gąsiorowski i Topolski 1981 ↓, s. 673.
- ↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 528.
- ↑ Dyaryusz Seymu Walnego Ordynaryinego Warszawskiego Szescio Niedzielnego Roku Panskiego MDCCLXXVIII. Dnia V. Miesiąca Pazdziernika Odprawuiącego się, Warszawa 1779, s. 3.
- ↑ Dyaryusz Seymu Ordyngo [!] Warszawskiego Roku 1780 Dnia 2go Pazdziernika Zaczętego, z Wyrażeniem Posłow, Sessyi, Projektow, Mow, &c., Grodno 1780, s. 3.
- ↑ Adam Skałkowski, Towarzystwo przyjaciół konstytucji 3 maja, Kórnik, 1930, s. 79.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 673. ISBN 83-01-02722-3.
- Członkowie konfederacji Andrzeja Mokronowskiego 1776
- Członkowie Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej
- Generałowie brygady Wojska Księstwa Warszawskiego
- Konfederaci barscy
- Konsyliarze konfederacji targowickiej (województwo kaliskie)
- Łowczowie kaliscy
- Miecznicy kaliscy
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari (Księstwo Warszawskie)
- Odznaczeni złotą obrączką „Ojczyzna Obrońcy Swemu”
- Podczaszowie poznańscy
- Podstolowie poznańscy
- Polscy uczestnicy wojen napoleońskich
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (powiat kaliski)
- Posłowie na sejm zwyczajny 1776
- Posłowie na sejm zwyczajny 1778
- Posłowie na sejm zwyczajny 1780
- Posłowie Sejmu Czteroletniego (1788–1792)
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (województwo kaliskie)
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (województwo poznańskie)
- Stolnicy kaliscy
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (I Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Świętego Stanisława (I Rzeczpospolita)
- Senatorowie-wojewodowie Królestwa Kongresowego
- Skórzewscy herbu Drogosław
- Uczestnicy powstania wielkopolskiego (1806)
- Urodzeni w 1744
- Wojscy mniejsi kaliscy
- Zmarli w 1819
- Żołnierze powstania kościuszkowskiego