Plac Kościeleckich

Plac Kościeleckich

{{{nazwa oryginalna}}}

{{{jednostki}}}
{{{opis zdjęcia}}}
Państwo	Polska
Miejscowość	{{{miejscowość}}}
Poprzednie nazwy	{{{poprzednie nazwy}}}
Plan
[[Plik:{{{plan}}}|240x240px|alt=Plan przebiegu ulicy|]]
Położenie na mapie Bydgoszczy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}

{{Ulica infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość = | jednostki = | plan = | współrzędne = | opis zdjęcia = | nazwa oryginalna = | poprzednie nazwy = Nieznane pola: "miasto_herb", "rodzaj", "stopniN", "stopniE", "państwo_flaga", "jedn1", "jedn1_nazwa", "zdjęcie_podpis", "mapa" oraz "miasto".

Plac Kościeleckich – plac miejski w Bydgoszczy.

Położenie

Plac Kościeleckich znajduje się na wschodnich obrzeżach Starego Miasta w Bydgoszczy między ulicą Bernardyńską, a ulicą Przy Zamczysku.

Od północy Plac sąsiaduje z kościołem pw. Andrzeja Boboli. Po stronie południowej znajduje się pierzeja zabudowy, w której wyróżniają się m.in. obiekty byłej szkoły ludowej oraz przytułku dla niemowląt z początku XX w.

Historia

Pozostałości dawnego dworca autobusowego na tle kościoła Jezuitów

Do końca XIX wieku w rejonie dzisiejszego placu znajdował się bagnisty obszar przylegający do starorzecza Brdy. W XI-XIV wieku na północ od placu znajdował się zespół grodu bydgoskiego, a po jego zniszczeniu w 1330 r. - murowany zamek, otoczony fosą, wybudowany z inicjatywy Kazimierza Wielkiego. Odgrywał on istotną rolę obronną podczas wojen polsko-krzyżackich w XV wieku, lecz podczas potopu szwedzkiego został rozerwany minami. Od tego czasu aż do 1895 r. w rejonie tym znajdowały się nieużytki, częściowo wykorzystywane przez mieszczan na ogrody. Fosa zamkowa niepotrzebna już ze względów militarnych została w XVIII wieku osuszona. W 1860 r. Towarzystwo Upiększania Miasta zasadziło w tym rejonie kasztanowce, dęby i lipy.

W 1899 r. władze pruskie przystąpiły do prac związanych z uporządkowaniem i zagospodarowaniem dawnego wzgórza zamkowego. Teren ten leżący na wschodnim obrzeżu Starego Miasta pozostawał dotychczas na uboczu ówczesnej działalności urbanistycznej miasta. Na południe od skrzętnie rozebranych ruin zamku bydgoskiego, na miejscu zniwelowanego wzgórza i fosy wytyczono dzisiejszy Plac Kościeleckich oraz przeprowadzono szereg innych prac:

• wybudowano nową neogotycką farę ewangelicką pw. Krzyża świętego (ob. kościół pw. św. Andrzeja Boboli) według projektu Heinricha Seelinga,
• na miejscu rozebranej w 1903 r. starej fary ewangelickiej wybudowano rok później według planów berlińskiej spółki architektonicznej Boswau & Knauer miejską halę targową,
• przedłużono w kierunku wschodnim ul. Kościelną (ob. ul. Magdzińskiego), której perspektywę zamknęła nowa świątynia ewangelicka,
• po stronie południowej placu, obok szkoły ludowej (1891-1893), wzniesiono w latach 1908-1909 zaprojektowany przez C. Meyera modernistyczny przytułek dla niemowląt, tzw. Auguste-Victoria-Heim (ob. siedziba Wojewódzkiego Ośrodka Kultury).

Obecnie proporcje Plac otrzymał wraz z ukończeniem budowy fary ewangelickiej w 1905 r. W 1908 r. na środku placu, w czterech rzędach zasadzono kasztanowce. Po obu stronach alei wykonano jezdnie. W 1937 r. na placu rosło 67 drzew kasztanowca o strzyżonych koronach, zaś na środku skweru założono trawniki i kwietniki, podzielone alejkami.

Od 1935 r. do połowy lat 70. XX w. Plac Kościeleckich stanowił miejski dworzec autobusowy. Po przeniesieniu autobusów do nowo zbudowanego terminalu przy ul. Jagiellońskiej, plac przebudowano w formie prostokątnych pól geometrycznych z kwietnikami na tarasach (1978-1980). Od stycznia 1976 roku na plac przeniesiono pętle linii 51, 56, 58, 66 i 101, czym stał się on najważniejszym węzłem przesiadkowym w mieście.

W końcu sierpnia 2015 dawny pawilon dworca został rozebrany, a w jego miejscu przewidziane jest powstanie budynku biurowego klasy A Immobile K3. Prace nad realizacją inwestycji zapoczątkowano w kwietniu 2016, a kamień węgielny wmurowano 7 czerwca 2016. 24 stycznia 2017 - oficjalnie z powodu złego stanu drzew - usunięto z placu 6 kasztanowców.

Nazwy

W przeszłości Plac Kościeleckich posiadał różne nazwy:

• 1899-1920 - Hann-von-Weyhern-Platz
• 1920-1939 - Plac Kościeleckich
• 1939-1945 - Hann-von-Weyhern-Platz
• 1945-1949 - Plac Kościeleckich
• 1950-1956 - Plac Rewolucji Październikowej
• od 1956 - Plac Kościeleckich

Obecna nazwa Placu upamiętnia działalność starostów bydgoskich z rodu Kościeleckich, szczególnie zasłużonych dla rozwoju gospodarczego i kulturalnego Bydgoszczy w „złotym wieku” - 1457-1600.

Komunikacja

Plac Kościeleckich jest obecnie wykorzystywany jako pętla autobusowa. Przystanki (końcowe lub przelotowe) mają tu wszystkie linie nocne.

Linie dzienne odjeżdżające z placu: 51 - Czyżkówko 58 - Smukała

Nieopodal znajduje się przystanek wielu prywatnych linii międzygminnych oraz linii miejskich: 66 (wcześniej kończącej bieg na placu) oraz 86.

Niektóre obiekty w sąsiedztwie Placu Kościeleckich

Nr	Adres	Lata budowy	Styl arch.	Wpisany do rej. zabytków	Uwagi	Zdjęcie
1.	pl. Kościeleckich 6	1900-1903	neogotyk		Do 1945 r. miejska fara ewangelicka, od 1946 r. kościół jezuitów pw. św. Andrzeja Boboli, od 1967 r. także świątynia parafialna. Autorem projektu jest Heinrich Seeling z Berlina.
2.	pl. Kościeleckich 7	1908-1909	neogotyk		Początkowo zakład leczniczy dla niemowląt (niem. Auguste-Victoria-Heim), po 1945 r. Specjalistyczna Poradnia Dziecięca, od 2000 r. siedziba Wojewódzkiego Ośrodka Kultury i Sztuki "Stara Ochronka". Autorem projektu budynku jest miejski radca budowlany Carl Meyer. W 2014 przystąpiono do budowy nowego skrzydła budynku, mieszczącego m. in. salę widowiskową.
3.	pl. Kościeleckich 8	1890-1892	neogotyk		Do 1920 r. żeńska szkoła ludowa (niem. Erste Mädchen von Volkschule), od 1921 r. Polska Szkoła Powszechna im. Księdza Piramowicza, po 1945 r. Szkoła Podstawowa nr 8 im. Tadeusza Kościuszki. Od 2007 r. mieści się w nim Muzeum Wolności i Solidarności w Bydgoszczy. Budynek w 2010 r. przekazano Uniwersytetowi Kazimierza Wielkiego. Autorem projektu budynku jest miejski radca budowlany Carl Meyer.

Zobacz też

• Gród bydgoski
• Zamek w Bydgoszczy
• Starostowie bydgoscy
• Kościeleccy herbu Ogończyk
• Stare Miasto w Bydgoszczy
• Historia Bydgoszczy

Bibliografia

• Antoni Czachorowski (red.): Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt 1. Bydgoszcz: Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1997
• Jerzy Derenda Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006
• Janusz Umiński Bydgoszcz. Przewodnik: Bydgoszcz: Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, 1996

Widok w kierunku wschodnim. Plac Kościeleckich pośrodku porośnięty aleją kasztanowców